Machl Tadeusz, *22 X 1922 Lwów, †31 VIII 2003 Kraków, polski kompozytor, pedagog i organista. W latach 1934–40 uczył się we Lwowie w szkole muzycznej Sabiny Kasparek (gra na fortepianie u Heleny Kasparek, teoria muzyki u S. Lachowskiej, J. Freiheitera i A. Sołtysa); po wkroczeniu wojsk niemieckich do Lwowa uczestniczył w tajnych koncertach organizowanych przez J. Swatonia; jako akompaniator towarzyszył wybitnym solistom, takim jak Andrzej Hiolski, czy Edward Statkiewicz, w latach 1944–46 był akompaniatorem chóru przy kościele św. Wincentego a Paulo i organistą w kościele św. Elżbiety. W 1946 wyemigrował do Szczecina, gdzie krótko uczył w szkole muzycznej. W 1947 zamieszkał w Krakowie, w latach 1947–50 pracował jako organista w kościele Bożego Ciała, w latach 1950–54 jako korektor, adiustator i redaktor w PWM, w latach 1949–52 studiował w PWSM w Krakowie kompozycję u A. Malawskiego i grę na organach u B. Rutkowskiego. Fascynacja Machla tym instrumentem, przejawiająca się w praktycznej znajomości gry na organach (1950 III nagroda na Międzynarodowym Konkursie Bachowskim w Poznaniu), w pogłębionej i rozległej wiedzy na temat historii i techniczno-brzmieniowych właściwości organ budowanych w Polsce i za granicą, miała decydujący wpływ na jego twórczość kompozytorską. Już w latach 30. zadebiutował we Lwowie drobnymi utworami fortepianowymi i fragmentem Stabat Mater, w Krakowie zaprezentował się po raz pierwszy w 1949 (Obrazki wiejskie wykonane przez Filharmonię Krakowską). W 1954 otrzymał wyróżnienie na I Festiwalu Muzyki Polskiej za I Koncert organowy i dwukrotnie na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Liège: w 1956 za I Kwartet smyczkowy i w 1959 za II Kwartet smyczkowy. W 1959 przebywał na stypendium we Francji, gdzie kontaktował się m.in. z N. Boulanger, studiował twórczość kompozytorów francuskich łączących organy z zespołem orkiestrowym i kultywujących idee estetyczne C. Francka i V. d’Indy’ego. Od 1952 wykładał w PWSM (obecnie Akademia Muzyczna) w Krakowie kompozycję, instrumentację i inne przedmioty teoretyczne, od 1976 jako profesor nadzwyczajny, w 1988 – profesor zwyczajny, w latach 1992–1998 profesor emerytowany; w latach 1965–72 pełnił funkcję kierownika katedry kompozycji, w latach 1966–69 dziekana Wydziału Kompozycji, Teorii i Dyrygentury, w latach 1969–72 prorektora; w latach 1973–83 wykładał także w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach, w latach 1982–93 w Katedrze Historii i Teorii Muzyki UJ. Machl był m.in. członkiem Rady Wyższego Szkolnictwa Artystycznego przy MKiS (1969–72, 1976–79), przewodniczącym Koła Terenowego ZKP w Krakowie (1962–65), sekretarzem Komisji Rewizyjnej Zarządu Głównego ZKP (1970–72, 1974–76), przewodniczącym Związku Chórów i Orkiestr Amatorskich w Krakowie (1979–83). Działał także jako dyrygent chóru w kościele Bożego Ciała w Krakowie (1960–74) i chóru męskiego Lutnia (1976–80). Silne więzi emocjonalne łączące Machla ze Lwowem, miastem dzieciństwa i wczesnej młodości, znalazły swój wyraz w dedykacjach dzieł instrumentalnych (Moje miasto, VI Symfonia dedykowane „mojemu miastu”), a także w cyklu wspomnień wydawanych w biuletynach Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich. Za swoją działalność kompozytorską i pedagogiczną został uhonorowany licznymi odznaczeniami, m.in. Krzyżem Kawalerskim (1972) i Oficerskim (1988) Orderu Polonia Restituta, dwukrotnie został laureatem nagrody I stopnia MKiS (1971, 1990), otrzymał także tytuł Zasłużonego Nauczyciela PRL (1989).
Machl jest jednym z najwybitniejszych polskich współczesnych kompozytorów muzyki organowej. Na jego estetykę znaczący wpływ wywarły francusko-rosyjskie tradycje muzyczne: świetna szkoła w zakresie instrumentacji oraz traktowanie organ jako instrumentu wirtuozowsko-koncertowego włączonego w zespół orkiestrowy. Należy on do tych nielicznych kompozytorów debiutujących po II wojnie światowej, którzy nie ulegli presji „drugiej awangardy”, hołdującej artystycznym eksperymentom i głoszącej tezę o historycznej konieczności zerwania z tradycyjnym brzmieniem i zasadami formalnymi. Ze względu na preferencję dotyczącą środków wykonawczych (organy, duży zespół orkiestrowy) oraz sposoby kształtowania jasno zarysowanej formy (idea polifonii imitacyjnej, ewolucyjne rozwijanie motywów melodycznych, wyraziste kulminacje i kontrasty brzmieniowe) twórczość Machla jest raczej jednolita, ale w jego technice kompozytorskiej zauważyć można swoistą adaptację głównych trendów w zakresie organizacji wysokości (dodekafonia) i swobodnego traktowania czasu trwania zanotowanych dźwięków, eksponowania sonorystycznych środków wyrazu, łączenia tradycyjnej partytury z taśmą magnetofonową, wykorzystania efektu topofonii czy koncepcji aleatoryzmu w zakresie formy. Z tego punktu widzenia w twórczości Machla można wyodrębnić 3 okresy, znaczone także dominantą wykorzystanych środków wykonawczych.
W latach 40. i 50. – oprócz 2 kwartetów smyczkowych, kilku utworów fortepianowych i organowych – powstawały głównie utwory orkiestrowe, m.in. Wariacje symfoniczne, Suita liryczna oraz 5 zróżnicowanych pod względem formy i obsady wykonawczej symfonii. Np. III Symfonia określona także jako Uwertura symfoniczna „Tatry” jest jednoczęściowa, IV i V są 4-częściowe; medium wokalne wykorzystane jest w I (jako chór mieszany) i V Symfonii (jako wokaliza sopranu). Skomponowane w latach 50. koncerty organowe ugruntowały specyfikę warsztatu kompozytorskiego Machla, znakomitego instrumentatora – także muzyki dawnej (J.S. Bacha i A. Corellego) – i organisty, kształtującego dynamiczno-barwne relacje brzmieniowe. W pierwszym okresie twórczości Machl kontynuuje i rozwija propozycje brzmieniowe i formalne neoklasyków, m.in. wykorzystuje ostinatowe formuły dźwiękowe, zmienne metra, stosuje typowy dla Strawińskiego efekt artykulacji: równoczesne legato-staccato dźwięków o tej samej wysokości (np. w I części Suity lirycznej), preferuje układy cykliczne skontrastowane wyrazowo i zróżnicowane kolorystycznie. Tematyka skomponowanych wówczas utworów wokalno-instrumentalnych odzwierciedla ówczesne zawirowania historii; tuż po wojnie powstaje oratorium Stabat Mater (1945), a w okresie socrealizmu – kantata Dzień pracy i Kantata młodzieżowa.
W latach 60. i 70., obejmujących drugi etap aktywności twórczej Machla, powstały koncerty solowe z orkiestrą na różne instrumenty: fortepian, skrzypce, wiolonczelę lub altówkę, harfę, róg, trąbkę, klawesyn (1962), także Koncert podwójny na fortepian i klawesyn (1968) oraz Koncert na głos. Organy – jako instrument koncertujący z orkiestrą – zostały wykorzystane w nowy sposób; kompozytor zestawił je z dwoma fortepianami (Koncert potrójny na 2 fortepiany i organy 1971), a także przeciwstawił brzmienie organów dwóm zróżnicowanym zespołom orkiestrowym (Koncert na organy i 2 orkiestry: kwintet smyczkowy z harfą oraz zespół instrumentów dętych typu big-bandowego). Wykorzystując specyficzną konstrukcję barokowych organ zainstalowanych w katedrze w Leżajsku, Machl skomponował Koncert na troje organów i orkiestrę symfoniczną, w którym zastosował m.in. efekt topofonii, proponując odpowiednie rozmieszczenie zespołu orkiestrowego w kościele. Zgodnie z sugestią kompozytora utwór ten może być wykonywany także w innych wnętrzach na jednym instrumencie piszczałkowym i dwóch elektronicznych lub na trzech instrumentach elektronowych. Na organy w Leżajsku przeznaczona jest także Sonata na troje organów. Tradycyjny zespół orkiestrowy towarzyszący instrumentom solowym jest zwykle bardzo rozbudowany (np. w Koncercie skrzypcowym wzbogacają go organy, harfa, fortepian i klawesyn), ale sporadycznie kompozytor zmienia jego proporcje brzmieniowe (np. w Koncercie potrójnym na 2 fortepiany i organy rezygnuje z instrumentów dętych drewnianych i zwiększa ilość instrumentów perkusyjnych). W drugim okresie twórczości Machla repertuar muzyki organowej został wzbogacony o zróżnicowane wyrazowo i fakturalnie utwory solowe (m.in. Deux pièces pour grand orgue, Pièce en cinque mouvements, Tryptyk, Mini-suita), w których kompozytor wykorzystuje zarówno linearne przebiegi dźwiękowe o swoistej prostocie, jak i efekty sonorystyczne. W latach 60. Machl zaadaptował ideę dwunastodźwięku, ale nie jako serię podstawową Schönberga determinującą szereg abstrakcyjnych klas wysokości dźwięku, lecz jako stabilną ruchowo i melicznie strukturę interwałową, tworzącą wyrazistą, wielokrotnie powtarzaną całość formalną. W okresie intensywnych eksperymentów awangardy Machl komponował koncerty na „dawne” instrumenty (harfa, klawesyn, organy), poszukując nowych efektów ich brzmienia, zestawionego z medium orkiestrowym. W utworach wokalno-instrumentalnych Machl kontynuował tradycje neoromantyczne, a także wykorzystywał nowatorskie, sonorystyczne możliwości głosu ludzkiego. O ile w Koncercie na głos i kantacie Lot Ikara (z podtytułem koncert na głos) sopran został potraktowany przede wszystkim jako źródło brzmienia o zróżnicowanym kolorycie związanym m.in. z artykulacją quasi recitativo, cantabile, staccato, tryl (w Locie Ikara recytowany tekst słowny – fragmenty Metamorfoz Owidiusza – pojawia się tylko w części środkowej), to w kantacie Błękitny krzyż kompozytor połączył tradycyjne brzmienie głosów wokalnych i instrumentów z efektami sonorystycznymi podporządkowanymi ekspresji tekstu słownego. Kantaty Machla są świadectwem jego zauroczenia sensualistycznym fenomenem lotu i mitem Ikara (Lot Ikara) oraz atmosferą krajobrazu wysokogórskiego skrywającego ludzkie tragedie (Błękitny krzyż).
Wśród utworów powstałych w ostatnim okresie twórczości (od połowy lat 70.) dominuje solowa muzyka organowa: wielkie formy określane mianem fantazji, improwizacji, poematu oraz rozmaicie kształtowane programowe miniatury zestawiane w cykle, np. Pejzaże – cykl 16 fug z preludiami o tytułach sugerujących tatrzański krajobraz, Rupicaprae – zbiór etiud skojarzonych z obrazem górskich kozic; tytuły zróżnicowanych wyrazowo i fakturalnie 15 poematów różańcowych przywołują tematykę religijną, podobnie jak 45 preludiów na tematy polskich pieśni religijnych. Poszukując nowych kombinacji brzmieniowych, Machl zestawia organy z różnorodnymi kameralnymi zespołami instrumentalnymi, np. Herbarium (utwór o „botanicznych” sugestiach programowych, w którym tytuły kolejnych fragmentów są łacińskimi nazwami górskich ziół), Terrarium, Witraże. W Herbarium kompozytor nawiązał do idei formy otwartej, biorąc pod uwagę możliwość wykonania całego utworu lub jego części przez niekompletny zespół instrumentalny i uzależniając od danego składu oraz decyzji wykonawców montaż poszczególnych fragmentów przeznaczonych na instrumenty solowe lub ich zróżnicowane zestawy. Postmodernistyczne trendy – przejawiające się m.in. w preferowaniu eufonicznego brzmienia, ekspresywnych linii melodycznych, znanych cytatów zaczerpniętych z polskiej pieśni religijnej czy folkloru muzycznego Podhala – znalazły odbicie głównie w utworach orkiestrowych, będących kontynuacją idei poematu symfonicznego. Ich programowe tytuły sugerują ogólny nastrój emocjonalny (Tren, Serenada), przywołują na myśl górski krajobraz i wrażenie lotu (Noc na Kazalnicy, Srebrne skrzydła), a także specyficzny klimat rodzinnego miasta kompozytora – Lwowa (Moje miasto, VI Symfonia „Desideri”). W utworach wokalnych z towarzyszeniem organów kompozytor sięgnął po teksty liturgiczne (Requiem zadedykowane „tym, którzy wspinali się ku szczytom i przedwcześnie odpadli”, Msza). O ile w pierwszym i drugim okresie twórczości Machl wykorzystywał zmienne metrum (np. w III części Koncertu na klawesyn niemal każdy takt ma inne metrum), to w utworach z lat 70. i 80. metrum jest raczej stabilne, ale kompozytor w swoisty sposób zaadaptował do muzyki organowej idee aleatoryzmu w zakresie organizacji czasu, np. w Pejzażach, 15 poematach różańcowych, VII Koncercie organowym do oznaczenia metronomicznego jest dodawana strzałka (jedno- lub dwukierunkowa), która sugeruje możliwość dostosowania czasu trwania tradycyjnie notowanych dźwięków do akustycznych warunków wnętrza i do dynamiki brzmienia danego instrumentu. W swoich partyturach Machl zaproponował także system symbolicznego oznaczania kluczy rejestrowych w organach.
Dominantę całej twórczości Machla stanowi konsekwentne i różnorodne kształtowanie imitacyjnej faktury polifonicznej i formy fugi zakorzenionej w tradycji muzyki baroku. Fugi, fugata, a także kanony pojawiają się zarówno w utworach organowych (np. Fuga poczwórna, Pejzaże, Chorał, cantabile, fuga), orkiestrowych (np. fugi w II części IV Koncertu na organy i orkiestrę smyczkową, w III części Koncertu na głos, w I części Koncertu na troje organów), jak i wokalno-instrumentalnych (np. fugata i podwójny kanon w Requiem). Kompozytor z upodobaniem wykorzystywał także motyw BACH (m.in. w Wielkiej fantazji organowej). Twórczość organowa Machla weszła do stałego repertuaru polskich organistów-wirtuozów.
Literatura: B. Rutkowski Koncert na organy i wielką orkiestrę symfoniczną Tadeusza Machla, „Muzyka” 1952 nr 1–2; A. Poszowski Organy w utworach orkiestrowych: La follia A. Corellego-Tadeusza Machla, „Organy i muzyka organowa” VII, 1988; R. Kowal Koncerty organowe i twórczość organowa Tadeusza Machla, w: Krakowska szkoła kompozytorska 1888–1988, red. T. Malecka, Kraków 1992; M. Szoka Polska muzyka organowa w latach 1945–85, «Zeszyt Naukowy Polskiego Instytutu Muzyki» V, Łódź 1993; M. Szczepańska Solowa twórczość organowa Tadeusza Machla, praca magisterska, Akademia Muzyczna w Gdańsku, 1999; L. Kucharski Niepublikowany wywiad z Tadeuszem Machlem, „Organy i muzyka organowa” XIII, 2006; M. Gaisek Twórczość koncertowa Tadeusza Machla. Wybrane problemy techniki instrumentacji, praca magisterska, Instytut Muzykologii UJ, Krakow 2006; M. Gaisek Postawa estetyczno-artystyczna Tadeusza Machla wobec tradycji i idei awangardy, „Młoda Muzykologia” 2008, M. Stefański Źródła inspiracji twórczych i formy ich wyrazu w muzyce organowej kompozytorów krakowskich drugiej połowy XX wieku na przykładzie wybranych utworów Tadeusza Machla, Krystyny Moszumańskiej-Nazar, Juliusza Łuciuka i Jana Jargonia, Kraków 2011.
Kompozycje:
Instrumentalne:
Trzy preludia na fortepian, 1936
Trzy tańce wschodnie na fortepian, 1936, wyk. Lwów 1936
Concertino na 2 fortepiany, 1937, wyk. Lwów 1937
Nokturn na skrzypce i fortepian, 1938
Scherzo na fortepian, 1939
Fantazja na organy, 1942
Sonata na fortepian, 1942
Concertino na fortepian i orkiestrę, 1946
Trzy miniatury symfoniczne, 1946
Wariacje symfoniczne, 1946
II Symfonia, 1948
Fuga na fortepian, 1948, wyk. Kraków 1952
III Symfonia (znana też p.n. uwertura symfoniczna Tatry), 1949
Obrazki wiejskie, suita na małą orkiestrę, 6 części, 1949, wyk. Kraków 1949
Trzy tańce polskie na orkiestrę, 1949, wyk. Kraków 1949
I Koncert organowy, 1950, wyk. Zabrze 29 IX 1951, wyd. Kraków 1965
I Kwartet smyczkowy, 1950, wyk. Liège 1956
Pięć etiud wirtuozowskich na organy, 1950
II Koncert organowy, 1952, wyk. Kraków 1953, wyd. Kraków 1960
III Koncert organowy, 1953, wyk. Kraków 1955
Cztery utwory na organy, 1953
Suita liryczna na skrzypce i fortepian, 1953, wyk. Kraków 1958
IV Symfonia, 1954, wyk. Rzeszów 1960
Suita liryczna na orkiestrę, 4 części, 1956, wyk. Kraków 1962, wyd. Kraków 1960
II Kwartet smyczkowy, 1957, wyk. Liège 1959
IV Koncert na organy i orkiestrę smyczkową, 1957, wyk. Kraków 1958
Recitativo e Scherzo na skrzypce i fortepian, 1957, wyk. Kraków 1958
Etiuda nr 5 na organy, wyd. Kraków 1958, 4. wyd. 1987
Trzy studia na zespół kameralny: 2 flety, obój, rożek angielski, klarnet, fagot, róg, puzon, kontrabas i kotły, 1959, wyk. Kraków 1960
3 etiudy na organy, 1960, wyd. Warszawa 1977
III Kwartet smyczkowy, 1961
Koncert skrzypcowy, 1961, wyk. Wrocław 1962
Koncert na klawesyn, 1962, wyk. Bydgoszcz 25 IX 1964, wyd. Kraków 1967
Deux pièces pour grand orgue, 1964, wyk. Kraków 1965, wyd. Kraków 1964
Fuga poczwórna na organy, 1964
Koncert fortepianowy, 1965, wyk. Kraków 1966
Pièce en cinque mouvements na organy, 1965, wyk. Kraków 1966, wyd. Kraków 1967
Koncert na harfę, 1967, wyk. Kraków 26 IV 1968, wyciąg fortepianowy wyd. Kraków 1970, 2. wyd. 1993
Koncert na wiolonczelę lub altówkę, 1967, wyk. Kraków 1968
Koncert podwójny na fortepian i klawesyn, 1968
Tryptyk na organy, 1968, wyk. Kraków 1969, wyd. Warszawa 1976
V Koncert na troje organów i orkiestrę symfoniczną przeznaczony na organy J. Głowińskiego (z 1673) w Leżajsku, 1969, wyciąg fortepianowy Kraków 1972
Mini-suita na organy, 1969, wyk. Kraków 12 III 1969, wyd. Warszawa 1974
Dziesięć utworów na średnie organy, 1970, wyk. Kraków 1970, wyd. Warszawa 1974
Uwertura jubileuszowa, 1970, wyk. Bydgoszcz 8 X 1970
Koncert na waltornię, 1971, wyk. Kraków 1974
Koncert potrójny na 2 fortepiany i organy, 1971, wyk. Kraków 1978
IV Kwartet smyczkowy, 1972, wyk. Kraków 1973, wyd. Kraków 2018
Sonata na troje organów, 1973
Koncert na trąbkę (in B) i orkiestrę symfoniczną, 1975
Dziesięć szkiców na organy solo, 1976
Pejzaże na organy (cykl 16 preludiów i fug oraz chorał), cz. I (1–5) 1977, wyk. Kraków 1978, wyd. Warszawa 1978, cz. II (6–9) 1977, wyk. Kraków 1979, wyd. Warszawa 1979, cz. III (10–16) 1978, 1982, wyk. Kraków 1985, wyd. Warszawa 1984
VI Koncert na organy i 2 orkiestry: big-band i orkiestrę smyczkową z harfą, 1978
Poemat jubileuszowy na orkiestrę, 1979, wyk. Kielce 7 VI 1979
Wielka fantazja organowa [z podwójną fugą B-A-C-H] (na organy E. Walchera z 1884 w Katedrze Ryskiej), 1979, wyd. Warszawa 1980
Herbarium na organy, 5 instrumentów (rożek angielski, fagot, róg, wiolonczela, harfa) i perkusję, 1980, wyk. Kraków 1995, wyd. Warszawa 1981
Rupicaprae, 8 etiud na klawiaturę nożną (pedał) na organy, 9 etiud organowych na podwójny pedał, 1981, wyd. Warszawa 1982
15 poematów różańcowych na organy, 1982, wyk. Legnica 1984, wyd. Warszawa 1986
Kontrowersje na organy, 1982
Terrarium na organy, harfę, skrzypce i perkusję, 1982
Preludium na fortepian, 1983
Impresja na organy, harfę i perkusję, 1984
VII Koncert organowy, 1984
Witraże na organy, flet, obój i róg, 1985, wyk. Kraków 26 V 1996, wyd. Warszawa 1990
Capriccio na klawesyn, 1986, wyd. Warszawa 1986
Srebrne skrzydła, uwertura symfoniczna, 1986
Chorał, cantabile, fuga na organy, 1988
Disonatio na organy (na organy Weigla w katedrze w Legnicy), 1989, wyk. Legnica 6 X 1989
Improvisation pour orgue, 1990
Kołysanka na gitarę, 1990, wyk, Kraków 1991
Moje miasto, poemat symfoniczny, 1991, wyk. Rzeszów 21 IV 1992
Sonatina „In Memoriam I.J. Paderewski” na fortepian, 1991, wyk. Paryż 1992
Poemat na organy, 1992
Witraże, suita na organy, 1993, wyk. Kraków 1996
Tren, poemat symfoniczny, 1994, wyk. Szczecin 30 IX 1995
Noc na Kazalnicy, poemat symfoniczny, 1995, wyk. Szczecin 5 II 1996
Serenada na orkiestrę smyczkową, 1996
45 preludiów na tematy polskich pieśni religijnych na organy, 1997, wyd. Kraków 1998
VI Symfonia „Desideri”, 1997, wyk. Szczecin 14 I 1997
Suita na orkiestrę smyczkową, 1997
In memoriam St. Kinga na obój i zespół smyczkowy, 1998
Epitafium dédié à Jean Langlais na organy, 1999, wyk. Kraków 2000
Fantazja na fortepian, 1999, wyk. Kraków 2001
Janowi Sebastianowi Bachowi w Hołdzie, poemat na wielką orkiestrę symfoniczną, 2000
Poematy Różańcowe na zespół kameralny, 2001
Wokalne i wokalno-instrumentalne:
A czemuż… na głos i fortepian, sł. M. Konopnicka, 1938
Missa brevis na sopran, alt, chór żeński i organy, 1943
Stabat Mater na sopran, alt, tenor, bas, chór mieszany i organy, 1945, wyk. Lwów 1945 (fragmenty)
I Symfonia na chór mieszany i orkiestrę, 1947
Dzień pracy na sopran, alt, tenor, bas i małą orkiestrę, sł. L. Staff (3 sonety ze zbioru Dzień duszy), 1948, wyk. Kraków 1949
Dwie pieśni na głos i fortepian: 1. Sen, sł. L. Staff, 2. O sierpniu, sł. K.I. Gałczyński, 1950, wyk. Kraków 1962
Aż do zwycięstwa na chór męski, 1951, wyd. Kraków 1955
Kantata młodzieżowa na sopran, baryton, chór mieszany i orkiestrę, sł. L. Brablec, 1954, wyk. Wrocław 1954
Zegar i zakochani na chór mieszany, 1955, wyd. Kraków 1956
Koncert na głos na sopran i orkiestrę, 1958, wyk. Kraków 1959
Veni Creator na chór mieszany, 1961
V Symfonia „Cztery etiudy wirtuozowskie” na sopran i orkiestrę, 1963
Lot Ikara na sopran, recytatora, organy i orkiestrę, tekst z Metamorfoz Owidiusza, 1968, wyk. Bydgoszcz 1970
Błękitny krzyż na sopran, recytatora, chór, organy, orkiestrę i taśmę, tekst z archiwum GOPR-u, 1974
Requiem (dla Zaginionych w Tatrach) na mezzosopran, baryton, chór mieszany, organy i orkiestrę (9 części), 1981
Ballada o Dniestrze na chór, sł. A. Nowak, 1984, wyk. Kraków 1984, wyd. 1985
Legenda Dunajca na chór, 1984
Ave Maria na chór mieszany, 1989
Missa brevis na chór mieszany, 1990
Tryptyk (utwór dedykowany pamięci A. Hiolskiego) na baryton i fortepian, sł. Ch. Baudelaire, 1992; wersja na baryton i zespół kameralny, 1998
Krajobrazy serdeczne na zespół wokalno-instrumentalny i 4 recytatorów, sł. W. Szolgia, 1993, wyk. Kraków 24 XI 1994
Ave Maria na chór mieszany i 2 instrumenty, 1996
Oremus pro pontifice, na baryton solo, organy i zespół smyczkowy, 1998 (utwór na 20-lecie pontyfikatu Jana Pawła II)
Msza na sopran, tenor, chór mieszany i organy, 1998
pieśni masowe na chór
Sceniczne:
muzyka teatralna i filmowa, komponowana głównie w latach 1950–64, m.in. do filmów: S. Wyspiański, Pomniki Piastów śląskich, Polska za pierwszych Piastów, Chełmoński, Collegium Maius, Rok Sześćsetny
Opracowania utworów organowych:
na orkiestrę:
J.S. Bach Preludium i fuga Es-dur, 1953
J.S. Bach Chaconna, 1973
J.S. Bach Fantazja G-dur BWV 572, 1994
A. Corelli La Folia, 1954, wyd. Kraków 1984
na orkiestrę smyczkową:
F. Janiewicz Divertimento, wyd. Kraków 1968
na 2 skrzypiec i wiolonczelę:
I.J. Paderewski Menuet, wyd. Kraków 1955
na fortepian na 4 ręce:
K. Kurpiński Uwertura do opery „ Marcinowa z Dunaju w Stambule w seraju”, wyd. Kraków 2006
na 2 klarnety, 2 skrzypiec i violę basową:
M.K. Ogiński Polonez, wyd. Kraków 1955
na chór mieszany:
W.A. Mozart Ave Verum, wyd. Kraków 1958
pieśni i arie kompozytorów XVII–XIX wieku na głos z towarzyszeniem organów (A. Stradella, G.B. Pergolesi, G. Donizetti, S. Moniuszko, L. Bordese, J.B. Faure), wyd. Kraków 1962, 2. wyd. 1994
na organy:
F. Chopin Sonata b-moll, cz. II, 1964
G. Rossini, Cuius animam (z oratorium ‘Stabat Mater’), wyd. Kraków 1959, 2 wyd. 1975
F. Schubert, Ave Maria, 3. wyd. Kraków 1873, 5 wyd. 1997
Prace:
Problemy współczesnej twórczości organowej, w: Wokół polskiej tradycji organowej, red. R. Kowal, wyd. Kraków 1976
Graficzno-symboliczna metoda oznaczania głosów na kluczach rejestrowych, „Organy i muzyka organowa” I. Gdańsk 1977
Z problematyki twórczości na organy, „Organy i muzyka organowa” II, Gdańsk 1978
Organy elektronowe jako propozycja instrumentu dla nauczyciela wychowania muzycznego, „Zeszyty Naukowe PWSM” nr 20, Wrocław 1979
wydania:
J. Pachelbel Ciaconna Ciacona d-moll, 2. wyd. Kraków 1982, 3. wyd. 1997
S. Moniuszko Msza Piotrowińska, wyd. Kraków 1992
F. Nowowiejski, Fantazja polska: pasterka na Wawelu, wyd. Kraków 1960, 4. wyd. 1998