Krzyżanowski Ignacy, *24 XII 1826 Opatów, †10 II 1905 Warszawa, polski pianista i kompozytor. Nie był spokrewniony z matką F. Chopina, Justyną Krzyżanowską, jak twierdzono dotychczas w leksykonach. Wychowywał się w Krakowie, gdzie uczył się gry fortepianowej pod kierunkiem ojca, a teorii i harmonii u F. Mireckiego. Wykazywał duże zdolności pianistyczne i od 14 roku życia koncertował publicznie. Po ukończeniu Liceum św. Anny, za radą F. Liszta, który słyszał go w czasie swego pobytu w Krakowie w 1843, Krzyżanowski wyjechał do Paryża, gdzie przez pięć lat studiował w konserwatorium u H. Coleta (harmonię, teorię i kompozycję). Kilku lekcji gry fortepianowej udzielił mu także Chopin, za którego namową Krzyżanowski wyjechał 22 VI 1848 do Londynu. Z powodu choroby oczu nie mógł tam koncertować i w VII 1848 powrócił do Krakowa. W 1850 przeniósł się na stałe do Warszawy. Obok pracy kompozytorskiej zajmował się dydaktyką muzyczną. Wkrótce zyskał sławę jednego z lepszych nauczycieli gry fortepianowej. W 1858 należał do komitetu ogranizującego w Warszawie Instytut Muzyczny, w którym później nie objął jednak profesury. Od 1848 był członkiem Krakowskiego Towarzystwa Naukowego, a w 1871 – współzałożycielem Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. Sporadycznie publikował artykuły w „Ruchu Muzycznym”, „Gazecie Muzycznej i Teatralnej”, „Tygodniku Ilustrowanym”, „Echu Muzycznym, Teatralnym i Artystycznym” oraz w „Dzienniku Poznańskim”. W 1865 był sprawozdawcą muzycznym „Bluszczu”.
Krzyżanowski tworzył niemal wyłącznie drobne kompozycje fortepianowe (w tym wiele tańców) o płynnej melodyce, starannie opracowane technicznie. Pierwsze próby kompozytorskie Krzyżanowskiego zyskały aprobatę Chopina, zaś o późniejszych z uznaniem wyrażali się J. Sikorski i J. Kleczyński, którzy upatrywali w Krzyżanowskim godnego naśladowcę stylu chopinowskiego. Twórczość ta, drukowana w kraju i za granicą, zajęła znaczące miejsce w polskiej literaturze pianistycznej ubiegłego stulecia, cenione były także utwory pedagogiczne (np. Bagatelle). Wraz z R. Stroblem Krzyżanowski uzupełnił Szkołę na fortepian J. Nowakowskiego (Warszawa 1885 GiW), w której zamieścił 15 melodii ludowych opracowanych na 4 ręce.
Literatura: E. Radwański Żywoty tegoczesne mężów znakomitych w rozmaitych zawodach, Kraków 1848; J. Reiss Almanach muzyczny Krakowa 1780–1914, 2 t., Kraków 1939.
Kompozycje:
Instrumentalne:
Koncert fortepianowy, niewydany, prawdopodobnie zaginiony
4 mazurki op. 2 na fortepian, wyd. Kraków ok. 1850 A. Biason
Introduction et notturno op. 3 na fortepian, wyd. Mediolan ok. 1850 Ricordi
Fantaisie sur des motifs de 1’opera: La Favorite de Donizetti op. 4 na fortepian, wyd. Moguncja ok. 1860 Schott
2 mazurki op. 7 na fortepian, wyd. Moguncja ok. 1860 Schott
Souvenir de Busco. Romance sans paroles op. 9 na fortepian, wyd. Lipsk 1853 B&H
2 mazurki op. 10 na fortepian, wyd. Lipsk 1853 B&H
Impromptu en forme romance op. 12, wyd. Warszawa 1854 R. Friedlein
2 mazurki op. 13 na fortepian, wyd. Warszawa 1854 R. Friedlein
Polonez op. 14 na fortepian, wyd. Moguncja 1861 Schott
2 mazurki op. 15 na fortepian, wyd. Warszawa 1858 Gebethner i Spółka
2 nokturny op. 16 na fortepian, wyd. Wiedeń ok. 1858 H.T Müller
Andante cantabile op. 17 na fortepian, wyd. Warszawa 1858 R. Friedlein
Romans op. 18 na fortepian, wyd. Warszawa 1857 R. Friedlein
Andante dramatique op. 19 na fortepian, wyd. Warszawa 1857 R. Friedlein
Polonez ku wspomnieniu K. Kurpińskiego op. 20 na fortepian, „Ruch Muzyczny” 1857 (dod. muz. do nru 31)
Hommage à S. Moniuszko. Scherzo op. 21 na fortepian, wyd. Warszawa 1858 Gebethner i Spółka
3 nokturny op. 22 na fortepian, wyd. Warszawa 1859 M. Glücksberg
Chansons polonaises. 2 krakowiaks op. 23 na fortepian, wyd. Warszawa 1860 Gebethner i Spółka
Elégie op. 24, VII Nokturn op. 25 na fortepian, wyd. Moguncja 1861 Schott
Chanson polonaise. III Krakowiak op. 26 na fortepian, wyd. Moguncja 1861 Schott
III Polonez op. 27 na fortepian, wyd. Lipsk 1860–62 B&H
Deux chants sans paroles op. 28 na fortepian, wyd. Warszawa 1865 GiW
II Elégie op. 29 na fortepian, wyd. Warszawa 1866 GiW
IV Polonez op. 30 na fortepian, wyd. Berlin 1873 B&B
Chansons polonaises. 3 krakowiaks op. 31 na fortepian, wyd. Warszawa 1865 GiW
Trois chants sans paroles op. 32 na fortepian, wyd. Berlin 1871 B&B
Allegro appassionato précédé d'un andante affettuoso op. 33 na fortepian, wyd. Berlin 1873 B&B
V Polonez op. 34 na fortepian, wyd. Berlin 1873 B&B
3 krakowiaki op. 35 na fortepian, Romans D-dur op. 36 na fortepian, wyd. Berlin 1875 B&B
VI Polonez op. 37 na fortepian, wyd. Berlin 1875 B&B
3 mazurki op. 38 na fortepian, wyd. Berlin 1875 B&B
Souvenir à ses élèves op. 40 na fortepian, nr 1: Dumka, nr 2: Romans, wyd. Warszawa 1878 WTM
Souvenir à ses élèves na fortepian, nr 1: Dumka op. 40, „Echo Muzyczne” 1877 nr 19, nr 2: Nokturn C-dur op. 44, „Echo Muzyczne” 1878 nr 9
Sonata b-moll op. 45 na fortepian, wyd. Wrocław 1882 Hainauer
Momento capriccioso fis-moll op. 46 na fortepian, wyd. „Echo Muzyczne” 1879 (dod. muz. do nru 20)
Krakowiak op. 47 na fortepian, wyd. „Echo Muzyczne” 1880 (dod. muz. do nru 8)
Menuet G-dur op. 48 na fortepian, wyd. Lipsk 1892 Kistner
2 walce op. 49 na fortepian – As-dur, Des-dur, wyd. Lipsk 1892 Kistner
2 nokturny op. 50 na fortepian – g-moll, Fis-dur, wyd. Lipsk 1892 Kistner
Serenada G-dur op. 51 na fortepian, wyd. Lipsk 1893 Kistner
Impromptu As-dur op. 52 na fortepian, wyd. Lipsk 1893 Kistner
Dumka op. 53 na fortepian, wyd. Lipsk 1893 Kistner
2 mazurki op. 54 na fortepian – C-dur, As-dur, wyd. Lipsk 1893 Kistner
2 nokturny op. 55 na fortepian – Es-dur, F-dur, wyd. Lipsk 1893 Kistner
Gawot C-dur op. 56 na fortepian, wyd. Lipsk 1893 Kistner
Serenada Es-dur, „Ruch Muzyczny” 1857 (dod. muz. do nru 5)
Figura 5. Kontredans na fortepian, w: Nowy Hexameron, 6 kontredansów, „Ruch Muzyczny” 1857 (dod. muz. do nru 14)
Marsz Sobieskiego na fortepian, wyd. Warszawa 1861 GiW
Romans na fortepian, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1885 (dod. muz. do nru 119)
Impromptu na fortepian, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1886 (dod. muz. do nru 133)
Kartka z albumu, nokturn na fortepian, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1893 (dod. muz. do nru 511)
6 bagatelles na fortepian, wyd. 1902 GiW
Wokalno-instrumentalne:
pieśni solowe:
Spomnienie, sł. B. Zaleski, wyd. Warszawa ok. 1857 R. Friedlein
Dawniej lepiej było, sł. W. Syrokomla, „Ruch Muzyczny” 1858 (dod. muz. do nru 34);
Ptaszek, sł. S. Jachowicz, „Ruch Muzyczny” 1858 (dod. muz. do nru 34)
Niepogoda, sł. I. Zachariasiewicz oraz Skowronek, sł. W. Pol, wyd. Warszawa 1858 Gebethner i Spółka
Dola, sł. W. Syrokomla, wyd. Warszawa ok. 1860 J. Kaufmann i Ska
Piosnka gajowego, sł. nieznanego autora, wyd. Warszawa 1861 GiW
Piosnka wieśniaczki, sł. W. Syrokomla, wyd. Warszawa 1861 GiW
Ojcze nasz, modlitwa, wyd. ok. 1866 GiW
Śpiewnik..., 1. Szumi w gaju brzezina, 2. Siwy koniu, 3. Nie będę cię rwała, 4. Bodaj owa rzeczka, sł. El...y (A. Asnyk),
wyd. Warszawa 1878 WTM
Tęsknota, sł. Gabryella (N. Żmichowska), rkp. bibl. WTM
Prace:
Studium muzyczne. Zwrot do klasycyzmu w muzyce, „Tygodnik Ilustrowany” 1864 nr 274
Nowakowski Józef. Wspomnienie pośmiertne, „Gazeta Muzyczna i Teatralna” 1865 nr 2–4
Józef Lubowski, „Tygodnik Ilustrowany” 1867 nr 383, 384
Plastyczność w muzyce, „Echo Muzyczne” 1880 nr 9–11
Rocznica urodzin Chopina, „Dziennik Poznański” 1900 nr 44, 45, przedr. w: K. Michałowski Nieznane wspomnienie o Chopinie I. Krzyżanowskiego, „Rocznik Chopinowski” 1985, t. 17, Warszawa 1987
