Koczalski, Raoul

Koczalski Raoul, Raul, von, pseud. Georg Armand, *3 I 1884 Warszawa, †24 XI 1948 Poznań, polski pianista i kompozytor. Pierwszymi jego nauczycielami muzycznymi byli rodzice. W 1888, w wieku 4 lat, debiutował na koncertach w Warszawie (15 III) i Rydze (31 X), rozpoczynając karierę „cudownego dziecka” (grał m.in. mazurki i walce Chopina). W 7. roku życia otrzymał nagrodę konserwatorium w Paryżu (Premier Prix d’Enfant), a także tytuły nadwornego pianisty króla Hiszpanii, szacha perskiego i sułtana tureckiego. Występował w całej Europie, jego repertuar obejmował także utwory Bacha, Beethovena (Sonata „Waldsteinowska”), Liszta, An. Rubinsteina i Paderewskiego; w 1896 w Lipsku obchodził już jubileusz 1000. koncertu. Lekcji gry fortepianie udzielał mu An. Rubinstein w Petersburgu, a następnie naukę muzyki kontynuował w Warszawie u J. Gadomskiego (fortepian), we Lwowie u H. Jareckiego (instrumentacja), L. Marka (fortepian) i w latach 1902–05 (od IV do X) u K. Mikulego (fortepian i kompozycja). Studiował również muzykologię i filozofię na uniwersytecie w Paryżu. W związku z ożywioną działalnością koncertową przebywał najczęściej za granicą, mieszkał głównie w Niemczech (Wiesbaden, Lipsk i Berlin). W czasie II wojny światowej był represjonowany przez władze niemieckie, zabroniono mu występów publicznych oraz opuszczania Berlina; organizował mimo to koncerty domowe dla przyjaciół i uczniów. W 1945 powrócił do kraju i został profesorem klasy fortepianu w PWSM w Poznaniu i Warszawie, nadal prowadził działalność koncertową. Na 1949 planował liczne występy z okazji 100. rocznicy śmierci F. Chopina. Utwory Chopina w wykonaniu Koczalskiego zostały wydane na płytach firm Columbia, HMV, Muza, Odeon, Polydor, Pearl CD (Raoul Koczalski Plays Chopin). W uznaniu zasług dla rozwoju kultury polskiej Koczalski został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta.

Koczalski komponował od wczesnego dzieciństwa, ale większość utworów z tego okresu zniszczył. Szczególnie silne zainteresowanie kompozycjami przejawił w latach 1926–34. Jego późniejsza twórczość fortepianowa należy do nurtu wirtuozowskiego i ujawnia wpływy neoromantycznego stylu F. Liszta. W dziełach orkiestrowych kładł nacisk na warstwę kolorystyczno-brzmieniową (Koncert fortepianowy G-dur, 1914), natomiast w operach nawiązywał do romantycznego typu opery historycznej (Rymond) i lirycznej (Semrud). Jako pianista słynął z doskonałej techniki, subtelnego frazowania oraz szerokiej skali dynamicznej. W czasie swojej kariery artystycznej dał ok. 4600 koncertów, m.in. w Belgii, Danii, Niemczech, Anglii, Holandii, Austrii, Estonii, Finlandii, Jugosławii, Luksemburgu, Norwegii, Rumunii, Rosji, Szwecji, Szwajcarii, Czechach, Polsce, na Litwie, Łotwie, Słowacji, Węgrzech, we Francji i Włoszech. Prowadził odręczny dziennik swoich podróży. Jako jeden z pierwszych pianistów występował z recitalami chopinowskimi, był kontynuatorem żywej tradycji wykonawczej przekazanej mu przez Mikulego (ucznia Chopina) i właśnie jako wykonawca utworów Chopina był szczególnie ceniony (w sezonie 1935/36 m.in. 30 recitali w Berlinie). Jest autorem publikacji dotyczących problemów interpretacji dzieł F. Chopina.

Literatura: B. Vogel Raoul Koczalski, Lipsk i Warszawa 1896; M. Paruszewska Szkic biograficzny i artystyczna kariera Raoula Koczalskiego, Poznań 1936; M. Blecher Po III Festiwalu Chopinowskim w Dusznikach, „Kuźnica” 1948 nr 41; Z. Keller Koczalski, kompozytor nieznany, „Ruch Muzyczny” 1994 nr 14.