Hanke, Karl

Hanke, Haneke, Karl, *1750 Rosswald (obecnie Rudoltice, Morawy), †10 VI 1803 Flensburg, niemiecki kompozytor. W młodości działał w kapeli dworskiej hrabiego Alberta von Hoditz w Rosswaldzie, później prawdopodobnie kształcił się u J.G. Grauna w Berlinie (przed 1771) i u Ch.W. Glucka w Wiedniu (między 1772 a 1775). W latach 1776–78 był kapelmistrzem na dworze hrabiego Hoditza. W 1778 po śmierci hrabiego przeniósł się wraz z żoną, utalentowaną śpiewaczką Marią Anną z domu Stormkin (1760–1789) do Brna. Został tam kapelmistrzem, a jego żona primadonną niemieckiego zespołu teatralnego. Od IV 1781 do V 1783 małżonkowie Hanke działali w Warszawie; Hanke kierował spektaklami niemieckiego zespołu teatralnego (m.in. prawdopodobnie warszawską premierą Die Entführung aus dem Serail W.A. Mozarta, 8 V 1783), a Maria Anna śpiewała główne partie w niemieckich operach i brała udział w publicznych koncertach. Nowy kontrakt z teatrem warszawskim, podpisany w IV 1783, przewidywał ponadto powierzenie Hankemu obowiązków pedagogicznych. Umowa nie weszła jednak w życie z powodu wycofania się z teatru antreprenera księcia J.M. Lubomirskiego. Po wyjeździe z Warszawy Hanke wraz z żoną przebywał we Wrocławiu i Berlinie, od XI 1783 do 1786 oboje działali w teatrze hamburskim, w 1786 zostali zaangażowani do teatru dworskiego w Szlezwiku. Po śmierci Marii Anny Hanke poślubił w 1791 niemiecką śpiewaczkę Sophię Christinę Berwald, uczennicę J.G. Naumanna. W 1792 osiadł we Flensburgu, biorąc czynny udział w życiu muzycznym miasta. Pełnił kolejno funkcję muzyka miejskiego i kantora, prowadził też szkołę śpiewu i organizował publiczne koncerty.

Hanke należał do licznej wówczas rzeszy kompozytorów, którzy potrafili dostosować swój talent do wymogów rozmaitych mecenasów. Jego muzyka znana była swego czasu w wielu krajach Europy Środkowej. Dziś trudno ocenić dorobek Hankego zachowany w pojedynczych egzemplarzach zaledwie kilku wydanych dzieł. Warto jednak zwrócić uwagę na zainteresowanie kompozytora nowymi i ważkimi w rozwoju literatury dokonaniami, o czym świadczy sięganie po teksty Beaumarchais’go, Goethego, Schillera czy też po teksty o tematyce baśniowo-romantycznej. Pobyt w Warszawie zaowocował najpopularniejszym dziełem Hankego, singspielem Der Wunsch mancher Mädchen, który kompozytor zadedykował Gluckowi.

Literatura: E.L. Gerber Neues historisch-biographisches Lexicon der Tonkünstler, 4 t., Lipsk 1812–14; A. Einstein Ein Schüler Glucks, „Acta Musicologica” X, 1938.