logotypes-ue_ENG

Guami, Gioseffo

Biogram i literatura

Guami [guˊami] Gioseffo, Giuseppe, *ok. 1540 Lukka, †1611 Lukka, włoski organista, kompozytor i śpiewak, grał też na instrumentach smyczkowych. W latach 1561–68 przebywał w Wenecji jako uczeń A. Willaerta i A. Padovana oraz śpiewak cappella grande w bazylice S. Marco; w latach 1568–79 działał ze swym bratem Franceskiem na dworze ks. bawarskiego Albrechta V w Monachium, gdzie pełnił funkcję pierwszego organisty i capo delli concerti. Między 1570 a 1574 przebywał też pewien czas we Włoszech, kontaktując się z Orlandem di Lasso. W 1574 został mianowany organistą kościoła S. Michele w Lukce, stanowisko to objął jednak dopiero w 1579; w 1582 działał tamże w katedrze S. Martino. W 1585 był maestro di cappella ks. Gian Andrei Dorii w Genui. Ok. 1587 powrócił do Lukki. W 1588 został organistą w bazylice S. Marco w Wenecji. Stanowisko to (zajmowane obok G. Gabrielego) przyniosło mu sławę, ale trzy lata później porzucił je i powrócił do Lukki. Od 5 IV 1591 aż do końca życia działał jako organista w katedrze S. Martino w Lukce. Następcą Gioseffa Guamiego na tym stanowisku został mianowany 20 I 1612 jego syn Vincenzo (†1615 Lukka), twórca motetu z basso continuo zachowanego w publikacji Gioseffa Guamiego (syn Vincenza, Giuseppe Guami, był również organistą w Lukce). Starszy z synów Gioseffa Guamiego, Domenico (*ok. 1560 Lukka, †2 VI 1631 Lukka), duchowny, działał jako kompozytor i śpiewak; jego 2 motety zachowały się w drukach zbiorowych z 1608 i 1612 (m.in. w publikacji Gioseffa Guamiego).

Gioseffo Guami zyskał u współczesnych wielką sławę, głównie jako organista i kompozytor; wychwalali go m.in. A. Banchieri (jego uczeń), G. Zarlino i V. Galilei. W twórczości religijnej Gioseffa Guamiego, zwłaszcza we wcześniejszej, wyraźne jest powiązanie ze stylem O. di Lasso. Utwory te odznaczają się dbałością o poprawne prowadzenie głosów. Motet In die tribulationis i canzona La cromatica ze swymi chromatycznymi tematami tkwią w nurcie zapoczątkowanym eksperymentami N. Vicentina. Księga 2 Sacrarum cantionum przeznaczona jest do wykonania przez głosy wokalne i instrumenty, a zawiera też partię basso seguente. Niektóre z motetów tej księdze, jak np. 16-głosowy Misericordias Domini, skomponowane są w technice wielochórowej. Duet wokalny z basso continuo nawiązuję do kompozycji L. Grossiego da Viadana. Instrumentalne canzonetty, z których wiele napisanych jest antyfonalnie na 8 głosów, odznaczają się sekwencyjnymi powtórzeniami i fragmentami o bogatej ornamentyce. Partytura organowa canzonett, jedna z najwcześniejszych tego typu, zawiera skrajne głosy wszystkich utworów. Pierwsza canzonetta z tego druku występuje pod nazwą La Guamina w różnych zbiorach na instrumenty klawiszowe, natomiast jedynym zachowanym oryginalnym utworem organowym Gioseffa Guamiego jest toccata wydana w traktacie G. Diruty Il transilvano… (Wenecja 1593).

Literatura: S. Kunze Die Instrumentalmusik G. Gabrielis, 2 t., «Münchner Veröffentlichungen zur Musik-geschichte» VIII, Tutzing 1963 (zawiera 1 canzonę Gioseffa Guamiego).

Kompozycje i edycje

Kompozycje:

Wokalne i wokalno-instrumentalne:

religijne:

Sacrae cantiones (…) liber primus, 15 utworów 5–8- i 10-głosowych, Wenecja 1585 (zawiera też 1 utwór Giovanniego Battisty Guamiego)

Sacrarum cantionum (…) liber alter, 16 utworów, Mediolan 1608 (zawiera też po jednym utworze Domenica Guamiego, Valeria Guamiego i Vincenza Guamiego)

Lamentationes Hieremiae prophetae, una cum Benedictus et Miserere, 6-głosowe, Wenecja 1588

In me transierunt, msza 5-głosowa, w zbiorze F. Lindnera, Norymberga 1590

3 części mszy Egressae sunt, 8-głosowe z b. c., w zbiorze R. Argilliana, Wenecja 1612

motet 2-głosowy z b. c., w zbiorze A. Banchieriego, Bolonia 1613

3 inne motety, magnifikat i bicinium w drukach zbiorowych z 1583, 1585, 1590, 1591 i 1609

Wokalne:

świeckie:

Il primo libro di madrigali, 5-głosowa, Wenecja 1565, ks. 3, 5-głosowa, 1584 (zawiera też 1 utwór Francesca Guamiego), ks. 4, 5- i 6-głosowa, 1591 (zawiera też dialogi 8- i 10-głosowe)

inne madrygały w drukach zbiorowych z lat 1562–1601 i w rkp.

Instrumentalne:

Canzonette alla francese…, 20 utworów 4-, 5- i 8-głosowych, Wenecja 1601? (zach. tylko ks. Partidura per sonare… z tego r.), Antwerpia 1612

ok. 15 canzon, 2 fantazje i organowe toccata w drukach zbiorowych, m.in. w tabulaturach lutniowych i organowych, wyd. 1588–1617 i w rkp.

 

Edycje:

7 motetów z Sacrae cantiones i msza In me transierunt, wyd. F. Commer, «Musica Sacra» XVII i XVIII, Berlin 1876, 1877

toccata, w: «L’Arte Musicale in Italia» III, przedr. 1968

wszystkie canzonetty z wyd. 1612 i 9 innych, wyd. I. Fuser i O. Mischiati pt. Canzoni da sonare, «Accademia Lucchese di
Scienze, Lettere ed Arti. Studi e Testi» II, Florencja 1968

1 canzona wyd. D. Lumsden i 4 canzony wyd. R. P. Block, «Venetian Brass Music» V, XIV, XVII, XXIV, Londyn 1969

A. G. Ritter Zur Geschichte des Orgelspiels, t. 2, Lipsk 1844 (zawiera 4-głosową La Guamina z tabulatury J. Woltza, Bazylea 1617)