logotypes-ue_ENG

Duniecki, Stanisław

Biogram i literatura

Duniecki Stanisław, *25 XI 1839 Lwów, †16 XII 1870 Wenecja, polski kompozytor. Początkowo uczył się gry na fortepianie i kompozycji u J.Ch. Kesslera. W latach 1854–58 przebywał na studiach w Lipsku, w 1859 uzupełniał je w Wiedniu, następnie w Brukseli u F.J. Fétisa oraz w Paryżu. W 1863 wrócił do kraju, objął posadę kapelmistrza małej sceny polskiej w Czerniowcach. W 1864 został powołany na stanowisko kapelmistrza teatru we Lwowie; tam wystawił w 1864 swoją najpopularniejszą operetkę Paziowie królowej Marysieńki, którą grano w 1865 także w Wiedniu i w Krakowie; wykonywana z udziałem H. Modrzejewskiej w roli pazia Stefana, cieszyła się w Krakowie dużym powodzeniem. Następnie Duniecki przebywał w Warszawie, pisał sprawozdania z przedstawień operowych w tygodniku „Kłosy”. Ponieważ opera w Warszawie nie wystawiła jego Paziów, objął w 1866 stanowisko kapelmistrza orkiestry teatru krakowskiego. Podczas pobytu w Krakowie zajął się organizowaniem przedstawień operowych — wystawił Halkę (29 XI 1866), z udziałem M. Gruszczyńskiej (na przedstawieniu 29 XII 1866 był obecny kompozytor), oraz Verbum nobile (18 I 1867) S. Moniuszki, a także własne opery i operetki — ale mimo tych wysiłków opera krakowska nie utrzymała się. Duniecki pisał również artykuły w krakowskim tygodniku „Kalina”. Na skutek choroby płuc wyjechał w 1867 za granicę; przebywał w Rumunii, Meranie, Tyrolu, wreszcie osiadł w Wenecji.

Twórczość Dunieckiego dotychczas nie jest przebadana. J. Reiss napisał o jego kompozycjach: „Znamionuje go szlachetność, i istota melodii, finezja rytmu i zmysł kolorystyki orkiestrowej”.Nawiązując do zasobu środków technicznych Rossiniego i Offenbacha, Duniecki uprawiał przede wszystkim opery komiczne, operetki, wodewile, spośród których współcześni szczególnie cenili takie utwory jak Paziowie królowej Marysieńki i Pokusa.

Przedwczesna śmierć uniemożliwiła Dunieckiemu skomponowanie opery poważnej, a mianowicie „wielkiej opery słowiańskiej” pt. Igor, której libretto w oparciu o słynny poemat staroruski Słowo o pułku Igora opracował Paweł Duniecki (brat kompozytora) i J.K. Turski. W. Poźniak przypuszcza, że Duniecki w operze Igor próbował wykorzystać zdobycze Wagnera, uważa go za pierwszego kompozytora „świadomie dążącego do przeszczepienia teorii Wagnera na teren Polski”. Biorąc pod uwagę fakt, iż młody kompozytor w swym artykule o Tristanie i Izoldzie, opublikowanym zaledwie w kilka lat po premierze tego kontrowersyjnego w owych czasach dzieła, odniósł się entuzjastycznie do dramatu Wagnera, z pewnością można uznać Dunieckiego za jednego z pierwszych w skali ogólnoeuropejskiej zwolenników muzyki Wagnera, przewidującego z niezwykłą intuicją dalszy rozwój muzyki dramatycznej.

Literatura: A. Poliński Stanisław Duniecki, „Kłosy” 1888 nr 1190; J. Reiss Jak Kraków walczył o operę, Kraków 1934; S. Wasylewski Sprawa Stanisława Dunieckiego, „Wiadomości Literackie” 1937 nr 31; J.W. Reiss, Duniecki Stanisław, w: Polski Słownik Biograficzny, t V, Kraków PAU 1939–1940; J. Reiss Duniecki Stanisław, „Poradnik Muzyczny” 1951 nr 3; W. Poźniak Opera po Moniuszce, w: Z dziejów polskiej kultury muzycznej, t. 2, Kraków 1966; J.W. Reiss, Najpiękniejsza ze wszystkich jest muzyka polska. Szkic historycznego rozwoju na tle przeobrażeń społecznych, Kraków 1984.

Kompozycje i prace

Kompozycje:

Instrumentalne:

Symfonia, wyk. Lwów 20 X 1858

utwory fortepianowe

Wokalno-instrumentalne:

pieśni, m.in.:

Wiośnianki, sł. B. Zaleski, 1862

Biedne serce u dziewczyny

Upominek

piosenka żołnierska Co tam marzyć o kochaniu, sł. M. Romanowski

Sceniczne:

Korylla, 1-aktowa operetka, libretto Paweł Duniecki wg noweli francuskiej, wyst. Lwów 18 V 1859

Kowal z przedmieścia Pragi, melodramat, libretto Tomaszewicz, wyst. Czerniowce 1864

Nędznicy, melodramat, libretto wg V. Hugo, wyst. Czerniowce 1864

Paziowie królowej Marysieńki, 2-aktowa operetka, libretto Paweł Duniecki wg opowiadania z Obrazów W. Pola, wyst. Lwów 16 XII 1864, wyd. fragmentów Kraków 1870 Wildt, rkp. BJ

Dożynki czyli Pierwsze wrażenia, 2-aktowa opera komiczna, libretto J.T.S. Jasiński, wyst. Kraków 29 X 1865

Odaliski, 2-aktowa operetka, libretto Paweł Duniecki, wyst. Kraków 9 I 1866

Pokusa, 1-aktowa opera komiczna, libretto kompozytora, wyst. Kraków 24 IV 1866, pt. Chochlik Lwów 1869, pt. Sotek Praga, pt. Der Teufel ist los Poznań, Berlin, pt. Lucifer Wiedeń

Doktór Pandolfo, operetka wyst. Kraków 1866

Zemsta Stasi, melodramat ok. 1867

Loczki panny Proci, melodramat, ok. 1867

Igor, opera, libretto Paweł Duniecki i J.K. Turski, 1866–69, niedokończona (tylko I akt)

muzyka do dramatów Kasper Karliński 1862 i Stasio 1866 K. Szajnochy

 

Prace:

artykuły:

„Tristan i Izolda” Wagnera, „Kłosy” 1863

O stanowisku Moniuszki w muzyce polskiej, „Kalina” 1866 nr 2–6