logotypes-ue_ENG

Crotch, William

Biogram i literatura

Crotch [krocz] William, *5 VII 1775 Norwich, †29 XII 1847 Taunton, angielski kompozytor, organista, teoretyk muzyki, pedagog i malarz. W wieku 2,5 lat wystąpił publicznie w Norwich, grając na organach, następnie udał się wraz z matką w podróż koncertową do Cambridge, Londynu (w 1779 grał przed parą królewską, wzbudzając podziw m.in. Ch. Burneya) i do Szkocji, gdzie koncertował na organach, fortepianie i skrzypcach; zarazem zaczął komponować i malować. W latach 1786–88 był asystentem J. Randalla w Cambridge; od 1789 do 1804 przebywał w Oksfordzie, gdzie przygotowywał się do studiów i stanu duchownego, pisząc zarazem oratorium The Captivity of Judah, wykonane w 1789 w Cambridge. W 1790 Crotch został organistą Christ Church w Oksfordzie; w 1794 uzyskał bakalaureat, a w 1799 doktorat z dziedziny muzyki; dyrygował koncertami orkiestry Oxford Music Club, od 1797 był profesorem i organistą St Johns College. W latach 1800–04 zorganizował i poprowadził serię wykładów o muzyce na uniwersytecie w Oksfordzie, zaś w latach 1804–07 w Royal Institution w Londynie. Zarazem od 1807 działał w Londynie jako organista i pedagog; w 1809 zorganizował koncert monograficzny w 50. rocznicę śmierci Händla, propagował także muzykę J.S. Bacha. W 1812 odniósł znaczny sukces wykonaniem oratorium Palestine. W latach 1814–19 i 1828–32 był członkiem Philharmonic Society; w 1820 podjął ponownie wykłady w Royal Institution, a od 1822 do 1832 był dyrektorem nowo założonej Royal Academy of Music w Londynie. Koncertował do 1834; w latach późniejszych wycofał się z życia publicznego, poświęcając się kompozycji, malarstwu i pisaniu pamiętników.

Utwory pochodzące z pierwszych lat twórczości Crotcha wykazują zarówno w dziedzinie formy jak i języka muzycznego elementy tradycji Händlowskiej, połączonej z pierwiastkami rodzimej muzyki religijnej. W swych koncertach organowych Crotch stosował obok typowo barokowych zasad kształtowania toku muzycznego i faktury polifonicznej także kantylenę opartą na klasycznych wzorach, zbliżając się tym samym do ujęcia zaprezentowanego w organowych koncertach Haydna, którego wpływom notabene nie podlegał. Centralne dzieła Crotcha — oratoria Palestine (z niezwykle popularnym kwartetem Lo! star-led chiefs) i The Captivity of Judah (jedynie tematem związane z wcześniejszym oratorium o tym samym tytule) — wskazują na dalszą ewolucję stylu Crotcha w kierunku znacznego poszerzenia środków harmonicznych (silna modulacyjność, chromatyka, dysonansowość) i fakturalnych (poważna rola orkiestry, rozmaitość technik polifonicznych), przy zachowaniu tradycyjnych, Händlowskich założeń ogólnych.

W swych pracach teoretycznych poruszał Crotch problemy praktyki wykonawczej i dydaktyki, przede wszystkim jednak historii i estetyki muzycznej; w Lectures... wyłożył własną koncepcję podziału muzyki na trzy pozahistoryczne style: „the sublime”, „the beautiful” i „the ornamental”; podział ten zastosował przy opracowaniu antologii Specimens of Various Styles of Music.

Wielki erudyta, autor publikacji z zakresu architektury, fortyfikacji, historii i nauk przyrodniczych, zajął też Crotch w dziejach kultury angielskiej wybitne miejsce jako malarz, przedstawiciel „szkoły oksfordzkiej”, twórca blisko 1200 płócien i grafik, głównie pejzaży, wyprzedzający prekursorskie doświadczenia J. Constable’a.

Literatura: Ch. Burney Account of an Infant Musician, w: Philosophical Transactions of the Royal Society, LXIX, cz. 1, 1779; J.S. Bumpus The Compositions of Dr Crotch, „Musical News” XIII, 1897 (zawiera pełny wykaz kompozycji C.); M. Raeburn Dr Burney, Mozart and Crotch, „The Musical Times” XCVII, 1956; I. Fleming Williams Dr William Crotch, Member of the Oxford School and Friend of Constable, „The Connoisseur” CLIX, maj 1965; J. Rennert William Crotch, Londyn 1975.

Kompozycje i prace

Kompozycje:

Instrumentalne:

orkiestrowe:

I Symfonia Es-dur 1808, 2. wersja 1817

II Symfonia F-dur 1814

2 uwertury, 1795, 1815

Koncert na klawesyn lub fortepian i orkiestrę, wyd. Londyn 1784

3 koncerty na organy i orkiestrę — F-dur, A-dur, B-dur, wyd. Londyn 1805

kameralne i solowe:

Kwartet smyczkowy 1788, 2. wersja 1790

Two Sonatas na fortepian lub klawesyn i skrzypce, wyd. Londyn 1786

Three Sonatas na fortepian lub klawesyn, wyd. Londyn 1793

30 Rounds na fortepian, wyd. Londyn 1813

12 Fugues, the Subjects taken from Chants na organy lub fortepian, wyd. Londyn 1835–37

airs, preludia, wariacje, divertimenta na fortepian

Wokalne i wokalno-instrumentalne:

oratoria:

The Captivity of Judah, sł. A.C. Schomberg i J. Owen, 1786–89

Palestine, sł. R. Heber, 1811, wyd. Londyn 1818

The Captivity of Judah 1815, wyk. 1834

***

ody, m.in. Ode to Fancy, sł. J. Warton, wyd. Londyn 1800

liczne anthemy, m.in. Ten Anthems in Score, wyd. Cambridge 1798; Te Deum 1790

inne utwory religijne

ok. 30 glees, 32 rounds, kanony, madrygały, pieśni

opracowania:

opracowania na fortepian na 2 i 4 ręce oratoriów Händla, kwartetów smyczkowych Haydna i koncertów Mozarta

 

Prace:

Remarks on the Terms at present used in Music, for regulating Time, „Monthly Magazine”, styczeń 1800

Elements of Musical Composition, Londyn 1812, przedr. 1833, 2. wyd. 1856

Practical Thorough Boss, Londyn 1825

Questions for the Examination of Pupils, Londyn 1830

Rules for Chanting the Psalms of the Day, :Londyn 1830

The Substance of Several Courses of Lectures, Londyn 1831 (fragm. z Lectures on the History of Music, rkp.)

wydania:

Tallis’s Litany (...) A Collection of Old Psalm Tunes, Londyn 1803, 2. wyd. 1807

Specimens of Various Styles of Music, 3 t., Londyn ok. 1808–15

Psalm Tunes selected for the Use of Cathedrals and Parish Churches, Londyn 1836

A Collection of 72 Original Single and Double Chants, Londyn 1842

George Friedrich Händel. Anthems for the Coronation of King George II, w: The Works of Händel, t. 1, 1843