Coleridge-Taylor, Samuel

Coleridge-Taylor [k’o^ulrydż t’ejl^er] Samuel, *15 VIII 1875 Londyn, †1 IX 1912 Croydon (Surrey), angielski kompozytor i dyrygent. Był synem lekarza z Sierra Leon i Angielki. Uczył się wpierw gry na skrzypcach, w 1890 rozpoczął studia w Royal College of Music w Londynie, w latach 1892–97 w klasie Ch. Stanforda (kompozycja); już wówczas wykonywano jego utwory kameralne i orkiestrowe, m.in. w 1896 Symfonię a-moll w Londynie. Wykonana w 1898 pod dyrekcją Stanforda w Londynie kantata Hiawathas Wedding Feast przyniosła mu wielbi rozgłos w Anglii i USA. W latach 1901–04 był dyrygentem Westmorland Festival, a od 1904 do śmierci dyrygentem Händel Society; funkcję tę pełnił również przy wielu innych towarzystwach chóralnych i orkiestrowych w Anglii. W 1903 został profesorem kompozycji w Trinity College of Music w Londynie, a od 1910 w tamtejszej Guildhall School of Music. W latach 1904, 1906 i 1910 odbył tournées dyrygenckie po USA; po raz ostatni na zaproszenie założonego tam jeszcze w 1901 Coleridge-Taylor Choral Society w Waszyngtonie. Syn Coleridge’a-Taylora, Hiawatha (*1900), był dyrygentem, zaś córka Avril Gwendolen (1903–1998), kompozytorką licznych utworów orkiestrowych i wokalnych, dyrygentem i publicystą muzycznym.

Pierwsze kompozycje Coleridge’a-Taylora (Symfonia a-moll) wykazywały pewną zależność od obiegowej konwencji europejskiej w typie M. Brucha; temu też zawdzięczały powodzenie w Anglii i Niemczech. Zetknięcie z muzyką późnego Dvořaka i jego próbami adaptacji afroamerykańskiego folkloru obudziło w Coleridge’u-Taylorze poczucie przynależności rasowej i skłoniło do podobnych poszukiwań; nie ulegając zbytnio wpływom techniki kompozytorskiej Dvořaka czerpał z tych samych źródeł inspiracji (melodie Afroamerykanów, poezja Longfellowa), rozszerzając też ich krąg o muzykę z terytorium Afryki. Ten typ twórczości zyskał uznanie w Anglii, zaś w USA wzbudził entuzjazm, afroamerykańskich  środowisk muzycznych; zapotrzebowanie na utwory Coleridge’a-Taylora sprawiło, że niemal wszystkie zostały wydane. Sławie kompozytora sprzyjał jego talent dyrygencki: w Nowym Jorku okrzyknięto go „czarnym Mahlerem”. Jednostronność przyjętej konwencji spowodowała pewne skostnienie warsztatu twórczego Coleridge’a-Taylora, odznaczającego się poza tym wyczuleniem na barwę, oryginalnością faktury orkiestrowej i chóralnej, wszechstronnym opanowaniem formy, zwłaszcza wariacyjnej. Dopiero ostatnie dzieła (Koncert skrzypcowy, kantata Tale of Old Japan) przyniosły zmianę problematyki dźwiękowej. Utwory Coleridge’a-Taylora, poza Hiawatha Wedding Feast i A Tale of Old Japan są dziś rzadko wykonywane, niemniej znaczenie jego, jako pierwszego wybitnego afroamerykańskiego kompozytora-profesjonalisty jest poważne.

Literatura: W.C. Berwick Sayers S. Coleridge-Taylor, Musician. His Life and Letters, Londyn 1915, 2. wyd. 1927; J. Coleridge-Taylor S. Coleridge-Taylor. A Memory Sketch, Londyn 1942; J. Coleridge-Taylor Coleridge-Taylor. Genius and Musician, Londyn 1943; H. Parry S. Coleridge-Taylor. A Tribute, „The Musical Times” LIII, 1912; H. Antcliffe Some Notes on Coleridge-Taylor, „The Musical Quarterly” VIII, 1922; A.G. Coleridge-Taylor The Music of Coleridge-Taylor, „Sound”, kwiecień 1947; P.M. Young S. Coleridge-Taylor, 1875–1912, „The Musical Times” CXVI, 1975; J.T. Thompson S. Coleridge-Taylor. The Development of His Compositional Style, 1994; B.R. Schueneman The Search for the Minor Composer. The Case of S. Coleridge-Taylor, „Musie Reference Services Quarterly” III, 1995.