Bononcini [~czˊí:ni], Buononcini Giovanni, *18 VII 1670 Modena, †9 VII 1747 Wiedeń, syn Giovanniego Marii, włoski kompozytor. Kształcił się u ojca, później u G.P. Colonny i G. Buoniego w Bolonii; w 1687 pełnił tam funkcję kapelmistrza przy kościele S. Giovanni in Monte i klawesynisty w kapeli kościoła S. Petronio. Został także członkiem bolońskiej Accadamia Filarmonica. Ok. 1691–96 przebywał w Rzymie na służbie rodziny Colonna, został przyjęty do Akademii Arkadyjskiej; wówczas powstały jego pierwsze opery. W latach 1697–1711 był kompozytorem na dworze cesarskim w Wiedniu. W 1702 i 1704 gościł na dworze królewskim w Berlinie, gdzie wystawiał swe opery. Po wyjeździe z Wiednia powrócił do Rzymu, gdzie do 1719 pracował dla ambasadora cesarskiego. W 1720 przybył do Londynu i od razu znalazł się w opozycji do działającego tam Händla. Bononciniego popierały możne rody angielskie a książę Marlborough wyznaczył mu stałą pensję. Niektóre opery Bononciniego (L’Odio ed Amore, Griselda i Crispo) miały w Londynie ogromne powodzenie. Przez dłuższy czas kompozytor związany był z londyńską Royal Academy of Music. Gwiazda Bononciniego zbladła nagle 1731, gdy kompozytor zgłosił w Academy of Ancient Music madrygał A. Lottiego jako własny utwór. W 1732 wyjechał do Paryża, 1733 przebywał w Mardycie, 1735 w Lizbonie, a od 1737 w Wiedniu, gdzie wystawiono jego operę Alessandro in Sidone i oratorium Ezechia. Powstanie kompozycji Te Deum laudamus (1741) jest ostatnią wiadomością z biografii kompozytora.
Bononcini należał obok A. Caldary i J.J. Fuxa do czołowych kompozytorów operowych Wiednia, a w Londynie dzięki liryzmowi i melodyjności swych oper skutecznie rywalizował z Händlem. Zręcznie dostosowywał swe umiejętności do zmiennych gustów odbiorców. Był też jednym z wybitnych twórców włoskiego oratorium. Reprezentował późną fazę szkoły weneckiej, tj. ten okres jej rozwoju, gdy zbliżała się coraz wyraźniej do stylistyki neapolitańskiej, tracąc stopniowo swą odrębność (wpływy neapolitańskie są szczególnie widoczne w niektórych utworach dramatycznych i w oratorium Ezechia). Ścisłe rozgraniczenie twórczości Antonia Marii i Giovanniego Battisty Bononcinich natrafia do dziś na trudności.
Literatura: L.F. Valdrighi I Bononcini da Modena, Modena 1882; K. Hueber Gli ultimi anni di Bononcini Notizie e documenti inediti, «Atti e memorie della Società di Lettere e Arti di Modena», Modena 1954; L. Lindgren A Bibliographic Scrutiny of Dramatic Works set by Giovanni and his Brother Antonio Maria Bononcini, dysertacja, Harvard University 1972; A. Ford Music and Drama in the Operas of Giovanni Bononcini, „Proceedings of the Royal Musical Association” CI, 1974/75; L. Lindgren The Three Great Noises „Fatal to the Interests of Bononcini”, „The Musical Quarterly” LXI, 1975; L. Lindgren, "Camilla" and "The Beggar’s Opera", „Philological Quarterly” LIX, 1980; G. Wagner Sophie Charlotte und die Musik, w: Barockmusik in Berlin, red. G. Wagner, Berlin 1987; H. Elste Italienische Musik und Musiker in Lietzenburg. Giovanni Bononcinis „Cefalo” und „Polifemo”, Blankenburg 1988; H.D. Clausen, Händels Admeto und Bononcinis Astianatte: antike Tragödie an der Royal Academy of Music, „Göttinger Händel-Beiträge“, VI, 1996; L. Lindgren, Vienna, the "natural centro" for Giovanni Bononcini, w: Il teatro musicale italiano nel Sacro Romano Impero nei secoli XVII e XVIII, red. A. Colzani, A. Luppi, M. Padoan, N. Dubowy, Como 1999.
Kompozycje
Instrumentalne:
Trattenimenti da camera a 3... op. 1, wyd. Bolonia 1685
Concerti da camera a 3... op. 2, wyd. Bolonia 1685
Sinfonie a 5, 6, 7 e 8 istromenti... op. 3, wyd. Bolonia 1685
Sinfonie a 3... op. 4, wyd. Bolonia 1686
Sinfonie da chiesa a 4... op. 5, wyd. Bolonia 1687, 21689
Sinfonie a due stromenti... op. 6, wyd. Bolonia 1687
Ayres in Three Parts, wyd. Londyn ok. 1701, 21730
Divertimenti da camera..., wyd. Londyn 1722, 21733, wyd. faks. Bolonia 1969
XII Sonatas for the chamber, wyd. Londyn 1732
Suites de pièces pour le clavecin, wyd. Londyn ok. 1735Solo na wiolonczelę z bc, w Six Solos for Two Violoncellos, Londyn 1748
Musique Pastorale pour le 23. Novembre 1730. Jour de la Naissance de Lady Mary Godolphin, rkp. Memorial Library of Music, Palo Alto, USA
For the birthday of the sweet angel. Suites. Musique pastorale, rkp. Memorial Library of Music, Palo Alto, USA
Sceniczne:
33 opery, m.in.:
Xerse, wyst. Rzym 1694, wyd. faks. Nowy Jork 1986
Tullo Ostilio, wyst. Rzym 1694
Il trionfo di Camilla, wyst. Neapol, 1696
La fede pubblica, wyst. Wiedeń 1699
Polifemo, wyst. Berlin 1702
Cefalo, wyst. Berlin 1702
Endimione, wyst. Wiedeń 1706
Astarto, wyst. Rzym 1715, wyd. faks. Bolonia 1984
Crispo, wyst. Rzym 1721
L’Odio ed Amore, wyst. Londyn 1721
Griselda, wyst. Londyn 1722
Calfurnia, wyst. Londyn 1724
Alessandro in Sidone, wyst. Wiedeń 1737
21 serenat i innych krótkich utworów dramatycznych
Wokalno-instrumentalne:
oratoria:
La vittoria di Daoidde contro Golia, wyk. Bolonia 1687
Il Giosuè, wyk. Modena 1688
La Maddalena ai piedi di Cristo, wyk. Modena 1690, wyd. faks. Nowy Jork 1986
San Nicola da Bari, wyk. Rzym 1693
La conversione di Maddalena, wyk. Wiedeń 1701
La città di Sion, wyk. Bolonia 1702
Ezechia, wyk. Wiedeń 1737
kantaty:
Duetti da camera... op. 8, wyd. Bolonia 1691, 21701
Arde il mio petto amante e nasce il foco, D’un mirto all’ombra, Quando parli e quando ridi, Su la sponda d’un rio afflitta e mesta w: Cantate a voce sola, wyd. Lucca, ok. 1700
Cantate e duetti, wyd. Londyn, 1721
Impara a non dar fede w: Meslanges de musique latine, françoise et italienne, Paryż 1725
ponad 280 kantat solowych, arie i madrygały zachowane w rkp. lub wydawane w Londynie i Paryżu
religijne:
Messe brevi a 8..., wyd. Bolonia 1688
When Saul was King... at the Funeral of... John Duke of Marlborough..., wyd. Londyn 1722
Vieni Jesu sponso chare, wyd. Paryż 1728
Laudate pueri, wyd. Paryż 1733
Te Deum laudamus, 1741, rkp. Nazionalbibliothek, Wiedeń
motety, psalmy, responsoria
Edycje:
Arie na głos i klawesyn w: Alte Meister des bel canto, wyd. Lipsk 1912, 1915
opera Polifemo, wyd. G. Kärnbach, Berlin 1938
7 suit na 2 flety podłużne i klawesyn, wyd. Moguncja 1939
Sonatas for the Chamber, na 2 skrzypiec i b.c. (wyd. Londyn 1732), nr 1–5 wyd. F. Giesbert, Neuwied ok. 1948
Divertimenti da camera na flet lub altówkę i b.c., wyd. H. Ruf, Moguncja 1964–69, także «Biblioteca Musica Bononiensis» IV/166, Bolonia 1969
Solo na wiolonczelę z bc, wyd. H. Ruf, Moguncja 1967
Arias from the Vienna Operas, wyd. A. Ford w: «The Baroque Operatic Arias» I, Londyn 1971
Sinfonie da chiesa, op. 5, wyd. N. Harnoncourt, Moguncja. 1971
Sinfonia decima à 7 op. 3 nr 10, «Musica Rara», Londyn 1974
Il trionfo di Camilla, wyd. H. M. Brown, «Italian Opera 1640–1770», 17, Nowy Jork 1978
When Saul was King, wyd. A. Ford, Kent 1982
Cantatas by Giovanni Bononcini, wyd. L. Lindgren, «The Italian Cantata in the Seventeenth Century», X, Nowy Jork 1985
