Bassani, Giovanni Battista

Bassani Giovanni Battista, *ok. 1647 Padwa (?), † l X 1716 Bergamo, włoski kompozytor. Studiował w Wenecji u D. Castrovillariego i G. Legrenziego, a prawdopodobnie również grę na skrzypcach u G.B. Vitalego. Ok. 1667–75 był organistą w Accademia della Morte w Ferrarze. W 1677 został członkiem bolońskiej Accademia Filarmonica, a w 1682 jej przewodniczącym; w 1680 był kapelmistrzem w Mirandoli. W 1683 lub na początku 1684 działał ponownie w Ferrarze jako kapelmistrz Accademie della Morte, a w latach 1688–1712 także jako kapelmistrz w tamtejszej katedrze. Ze względu na długoletnią działalność w Ferrarze nazywano go Bassani di Ferrara. W 1712 przeniósł się do Bergamo, gdzie był kapelmistrzem przy kościele S. Maria Maggiore oraz uczył w szkole muzycznej kongregacji di Carità.

Twórczość Bassaniego odznacza się dużą różnorodnością. Uprawiał on muzykę religijną i świecką, wokalną i instrumentalną. Obecnie sławę zawdzięcza przede wszystkim utworom instrumentalnym, mimo że stanowiły one margines jego twórczości. Skomponował 24 sonaty, w tym 12 sonat da camera (Balletti, correnti..., op. 1) i 12 sonat da chiesa (Sinfonie a due e tre instromenti con il basso continuo..., op. 5). Charakterystyczną cechą tych utworów jest ścisłe rozgraniczenie środków technicznych i formalnych w obu typach sonat. Sonaty op. 1 są 4-częściowe (balletto, corrente, giga, sarabanda), niewielkich rozmiarów, utrzymane w metrum parzystym i fakturze homofonicznej, podczas gdy sonaty z op. 5 są 4–7-częściowe, o bardzo swobodnej budowie cyklu i poszczególnych części oraz mają fakturę polifoniczną. Bassani był przede wszystkim kompozytorem muzyki wokalnej i uprawiał niemal wszystkie jej gatunki. Posiadamy udokumentowane wiadomości o jego 9 operach, których premiery odbyły się w 1atach 1683–93 w Bolonii, Wenecji, Ferrarze i Weronie; żadna z partytur nie zachowała się. Wiemy również o 14 oratoriach, wykonywanych w latach 1678–1707, z których pozostały tylko 3. W oratoriach tych charakterystyczna jest rola orkiestry: wyrazowa, a nawet programowa, zwłaszcza w sinfoniach i innych ustępach czysto instrumentalnych. W sporze o rolę testa opowiadał się Bassani przeciwko poglądom A. Spagni i powierzał osobie testa nawet arie. W zakresie muzyki religijnej Bassani pisał wyłącznie w stile moderno. Najliczniejszą grupę w jego twórczości stanowią kantaty solowe, religijne i świeckie. Bassani – obok A. Stradelli, G. Legrenziego i G. Bononciniego – doprowadza tę formę do rozkwitu i perfekcji. Kantaty świeckie pisał głównie z towarzyszeniem basso continuo, religijne z towarzyszeniem instrumentów i basso continuo; w tych ostatnich stosował bogato technikę koncertującą. Wprowadzał różne formy arii, najczęściej o schemacie da capo oraz AAB. Prawie każda aria poprzedzona jest wyraźnym recytatywem, tak więc forma kantaty u Bassaniego jest już formą skrystalizowaną. W jego utworach panuje zdecydowanie tonalność dur-moll.

Literatura: R. Haselbach G.B. Bassani, Kassel 1955 (z wykazem kompozycji); F. Pasini Notes sur la vie de G.B. Bassani, „Sammelbände der Internationalen Musikgesellschaft” VII, 1905/6; U. Rolandi Opere e oratori di G.B. Bassani. La scuola veneziana (secoli XVI–XVIII. Noti e documenti), „Chigiana” III, 1941; A. Cavicchi L’attività ferrarese di G.B. Bassani, „Chigiana” XXIII, 1966; W. Apel Studien über die frühe Violinmusik, „Archiv für Musikwissenschaft” XXXVII, 1980; C. Vitali Lavoro precario e concorrenza nella musica sacra fra Sei e Settecento. Un documento inedito di provenienza ferrarese, w: Studi sulla civiltà del secolo XVIII a Ferrara, red. A. Antonioni, Ferrara 1981 oraz „Nuova Rivista Musicale Italiana” XVII, 1983.