Logotypy UE

Bassani, Giovanni Battista

Biogram i literatura

Bassani Giovanni Battista, *ok. 1647 Padwa (?), † l X 1716 Bergamo, włoski kompozytor. Studiował w Wenecji u D. Castrovillariego i G. Legrenziego, a prawdopodobnie również grę na skrzypcach u G.B. Vitalego. Ok. 1667–75 był organistą w Accademia della Morte w Ferrarze. W 1677 został członkiem bolońskiej Accademia Filarmonica, a w 1682 jej przewodniczącym; w 1680 był kapelmistrzem w Mirandoli. W 1683 lub na początku 1684 działał ponownie w Ferrarze jako kapelmistrz Accademie della Morte, a w latach 1688–1712 także jako kapelmistrz w tamtejszej katedrze. Ze względu na długoletnią działalność w Ferrarze nazywano go Bassani di Ferrara. W 1712 przeniósł się do Bergamo, gdzie był kapelmistrzem przy kościele S. Maria Maggiore oraz uczył w szkole muzycznej kongregacji di Carità.

Twórczość Bassaniego odznacza się dużą różnorodnością. Uprawiał on muzykę religijną i świecką, wokalną i instrumentalną. Obecnie sławę zawdzięcza przede wszystkim utworom instrumentalnym, mimo że stanowiły one margines jego twórczości. Skomponował 24 sonaty, w tym 12 sonat da camera (Balletti, correnti…, op. 1) i 12 sonat da chiesa (Sinfonie a due e tre instromenti con il basso continuo…, op. 5). Charakterystyczną cechą tych utworów jest ścisłe rozgraniczenie środków technicznych i formalnych w obu typach sonat. Sonaty op. 1 są 4-częściowe (balletto, corrente, giga, sarabanda), niewielkich rozmiarów, utrzymane w metrum parzystym i fakturze homofonicznej, podczas gdy sonaty z op. 5 są 4–7-częściowe, o bardzo swobodnej budowie cyklu i poszczególnych części oraz mają fakturę polifoniczną. Bassani był przede wszystkim kompozytorem muzyki wokalnej i uprawiał niemal wszystkie jej gatunki. Posiadamy udokumentowane wiadomości o jego 9 operach, których premiery odbyły się w 1atach 1683–93 w Bolonii, Wenecji, Ferrarze i Weronie; żadna z partytur nie zachowała się. Wiemy również o 14 oratoriach, wykonywanych w latach 1678–1707, z których pozostały tylko 3. W oratoriach tych charakterystyczna jest rola orkiestry: wyrazowa, a nawet programowa, zwłaszcza w sinfoniach i innych ustępach czysto instrumentalnych. W sporze o rolę testa opowiadał się Bassani przeciwko poglądom A. Spagni i powierzał osobie testa nawet arie. W zakresie muzyki religijnej Bassani pisał wyłącznie w stile moderno. Najliczniejszą grupę w jego twórczości stanowią kantaty solowe, religijne i świeckie. Bassani – obok A. Stradelli, G. Legrenziego i G. Bononciniego – doprowadza tę formę do rozkwitu i perfekcji. Kantaty świeckie pisał głównie z towarzyszeniem basso continuo, religijne z towarzyszeniem instrumentów i basso continuo; w tych ostatnich stosował bogato technikę koncertującą. Wprowadzał różne formy arii, najczęściej o schemacie da capo oraz AAB. Prawie każda aria poprzedzona jest wyraźnym recytatywem, tak więc forma kantaty u Bassaniego jest już formą skrystalizowaną. W jego utworach panuje zdecydowanie tonalność dur-moll.

Literatura: R. Haselbach G.B. Bassani, Kassel 1955 (z wykazem kompozycji); F. Pasini Notes sur la vie de G.B. Bassani, „Sammelbände der Internationalen Musikgesellschaft” VII, 1905/6; U. Rolandi Opere e oratori di G.B. Bassani. La scuola veneziana (secoli XVI–XVIII. Noti e documenti), „Chigiana” III, 1941; A. Cavicchi L’attività ferrarese di G.B. Bassani, „Chigiana” XXIII, 1966; W. Apel Studien über die frühe Violinmusik, „Archiv für Musikwissenschaft” XXXVII, 1980; C. Vitali Lavoro precario e concorrenza nella musica sacra fra Sei e Settecento. Un documento inedito di provenienza ferrarese, w: Studi sulla civiltà del secolo XVIII a Ferrara, red. A. Antonioni, Ferrara 1981 oraz „Nuova Rivista Musicale Italiana” XVII, 1983.

Kompozycje i edycje

Kompozycje:

druki:

Balletti, correnti, gighe, e sarabande… na skrzypce, violone i b.c., op. 1, wyd. Bolonia 1677, 4. wyd. 1693

L’armonia delle sirene, cantate amorose… na 1 głos i b.c., op. 2, wyd. Bolonia 1680

Il cigno canoro, cantate amorose na 1 głos i b.c., ks. 2, op. 3, wyd. Bolonia 1682

La moralità armonica. Cantate… na 2–3 głosy i b.c., op. 4, wyd. Bolonia 1683

Sinfonie… na 2–3 instrumenty i b.c., op. 5, wyd. Bolonia 1683, 4. wyd. ok. 1710

Affetti canori, cantate et ariette… na 1 głos i b.c., op. 6, wyd. Bolonia 1684

Eco armonica… cantate amorose… na 1 głos i b.c., op. 7, wyd. Bolonia 1688

Metri sacri… in motetti… na 1 głos, 2 skrzypiec i b.c., op. 8, wyd. Bolonia 1690, 5. wyd. 1705 (?)

Armonici entusiasmi… overo salmi concertati… na 2–4 głosy, 2 skrzypiec, wiolę i b.c., op. 9, wyd. Wenecja 1690, 4. wyd. 1745(?)

Salmi di compieta a… voci concertati… na 3–4 głosy, 2 skrzypiec, wiolę i b.c., op. 10, wyd. Wenecja 1691

Concerti sacri… na 1–4 głosy, 2 skrzypiec, violone lub teorban i b.c., op. 11, wyd. Bolonia 1692,4. wyd. 1698(?)

Motetti a voce sola… op. 12, wyd. Wenecja 1692

Armonie festive o … motetti sacri… na 1 głos, 2 skrzypiec, violone lub teorban i b.c., op. 13, wyd. Bolonia 1693

Amorosi sentimenti di cantate… na 1 głos i b.c., op. 14, wyd. Wenecja 1693

Armoniche fantasie di cantate amorose… na 1 głos i b.c., op. 15, wyd. Wenecja 1694

La musa armonica, cantate amorose… na 1 głos i b.c., op. 16, wyd. Bolonia 1695

La sirena amorosa, cantate… na 1 głos, 2 skrzypiec, violone i b.c., op. 17, wyd. Wenecja 1699

Messe concertate… na 4–5 głosów, 2 skrzypiec, violone lub teorban i b.c., op. 18, wyd. Bolonia 1698

Languidezze amorose, cantate… na 1 głos i b.c., op. 19, wyd. Bolonia 1698

Messa per li defonti concertata… na 4 głosy, 3 wiole i b.c., op. 20, wyd. Bolonia 1698

Salmi concertati… na 3–5 głosów, 2 skrzypiec i b.c., op. 21, wyd. Bolonia 1699

Lagrime armoniche o … il vespro de defonti… na 4 głosy, 2 skrzypiec i b.c., op. 22, wyd. Wenecja 1699

Le note lugubri, concertate ne responsorij… na 4 głosy, 3 wiole i b.c., op. 23, wyd. Wenecja 1700

Davidde armonico… na 2–3 głosy, 2 skrzypiec i b.c., op. 24, wyd. Wenecja 1700

Completory concenti… na 4 głosy, 2 skrzypiec, violone lub teorban i b.c., op. 25, wyd. Bolonia 1701

Antifone sacre… na 1 głos, 2 skrzypiec, violone lub teorban i b.c., op. 26, wyd. Bolonia 1701

Motetti sacri… na 1 głos, 2 skrzypiec, violone lub teorban i b.c., op. 27, wyd. Bolonia 1701

Cantate amorose… na 1 głos i b.c., op. 28, wyd. Bolonia 1701 (zaginione)

Corona di fiori musicali Tessuta d’ariette con varii stromenti… na 1 głos, 2 skrzypiec, wiolonczelę i b.c., op. 29, wyd. Bolonia 1702

Salmi per tutto l’anno… na 8 głosów i b.c., op. 30, wyd. Bolonia 1704

Cantate, et arie amorose… na 1 głos, skrzypce i b.c., op. 31, wyd. Bolonia 1703

Messe concertate… na 4 głosy, 2 skrzypiec, wiolę i b.c., op. 32, wyd. Bolonia 1710

rękopisy 3 oratoriów:

La tromba della divina misericordia, wyk. Bolonia 1682

La morte delusa, wyk. Ferrara 1686

Giona, wyk. Ferrara 1689

 

Edycje:

Motetti a voce sola op. 12, w: Solo Motets from the 17th Century, t. 2: Northern Italy, wyd. A. Schoebelen, Nowy Jork 1987