Areński, Anton

Areński, Arienski, Anton Stiepanowicz, *12 VII (30 VI) 1861 Nowogród Wielki, †25 (12) II 1906 Perkjarvi k. Terijoki (Finlandia, obecnie k. Zielonogorska, Rosja), rosyjski kompozytor, pianista, dyrygent i pedagog. Naukę muzyki rozpoczął w domu rodzinnym pod kierunkiem matki, następnie kontynuował ją w Petersburgu u K. Zikego, w szkole muzycznej Russeau. W latach 1879–82 studiował w konserwatorium w Petersburgu (kontrapunkt u J. Johannsena, kompozycja u N. Rimskiego-Korsakowa). Ukończywszy studia ze złotym medalem, podjął pracę pedagogiczną w konserwatorium w Moskwie, gdzie w latach 1882–89 wykładał przedmioty teoretyczne, a od 1889 do 1894 prowadził klasę kompozycji. Jego uczniami byli m.in. A. Skriabin, S. Rachmaninow, A. Goldenweiser, H. Pachulski. W latach 1888–95 Areński działał ponadto jako dyrygent Rosyjskiego Towarzystwa Chóralnego w Moskwie. W 1895 objął dyrekcję Nadwornej Kapeli Śpiewaczej w Petersburgu, z której ustąpił w 1901, aby poświęcić się kompozycji i działalności koncertowej. W 1904 zaniechał występów, trawiony chorobą płuc.

Na twórczości Areńskiego zaciążył silnie wpływ P. Czajkowskiego, z którym przyjaźnił się w latach profesury w konserwatorium w Moskwie. Nie dorównując mu pod względem indywidualności twórczej, Areński przyswoił sobie tylko powierzchowne rysy muzyki Czajkowskiego: melancholijny ton, elegancję stylu, upodobanie do eufemicznej harmoniki. Wykazywał przy tym dużą inwencję melodyczną i predyspozycję do lirycznych form wypowiedzi. Twórczość Areńskiego odpowiadała gustom muzycznym szerokich kręgów rosyjskiego mieszczaństwa. Największym powodzeniem cieszyły się pieśni (Rozbitaja waza, Nie zażygaj ognia, Osien’), utwory fortepianowe i kameralne (elegijne Trio fortepianowe d-moll poświęcone pamięci K. Dawydowa). Widoczna w jego utworach dążność do uzyskania narodowego charakteru muzyki przez nawiązanie do pieśni ludowej była próbą chybioną; w zakresie dużych form wokalnych Areński nie wyszedł poza nastrój romansowej liryki (Son na Wołgie), w utworach fortepianowych i kameralnych tematy ludowe otrzymały obcą im oprawę harmoniczną i wirtuozowską fakturę o salonowej proweniencji (Fantazja na tematy bylin Riabinina).

Literatura: G. Cypin Anton Stiepanowicz Arienski, Moskwa 1966. K. Płużnikow Zabytyje stranicy russkogo romansu, Leningrad 1988.