Logotypy UE

Bargielski, Zbigniew

Biogram i literatura

Bargielski Zbigniew, *21 I 1937 Łomża, polski kompozytor. W latach 1954–58 studiował prawo na Uniwersytecie im. M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie, od 1958 kompozycję u T. Szeligowskiego w PWSM w Warszawie, a następnie u B. Szabelskiego w PWSM w Katowicach. Po uzyskaniu dyplomu (1964) kontynuował studia u N. Boulanger w Paryżu (1966–67) i w Hochschule für Musik w Grazu (1972). Na marginesie twórczości kompozytorskiej zajmuje się publicystyką muzyczną.

W 1977 wykładał w PWSM w Bydgoszczy; w 1986 był stypendystą Deutscher Akademischer Austauschdienst w Darmstadt. Jego utwory wykonywano na licznych festiwalach, m.in. Warszawskiej Jesieni, Festival de Paris, Steirischer Herbst w Grazu. Uzyskał wiele nagród na konkursach kompozytorskich, m.in. w 1981 nagrodę i wyróżnienie na Tribune Internationale des Compositeurs UNESCO. W 1990 otrzymał medal „Zasłużony dla kultury polskiej”, w 1995 Krzyż Oficerski Polonia Restituta. Mieszka na stałe w Wiedniu.

W twórczości Bargielskiego można odnaleźć zarówno przykłady tzw. muzyki absolutnej (np. Parades), jak i utwory, w których tekst wyznacza formę kompozycji (np. Ein Zimmer). Bargielski posługuje się niekiedy techniką aleatoryczną, wykorzystuje też współczesne środki wyko­nawcze (wzmacniacze elektroakustyczne, ta­śmę magnetyczną, grę na strunach fortepianu). Jego wypowiedzi na temat muzyki współ­czesnej zamieszczone zostały w «Res Facta» 5 (1971).

Charakterystyczną cechą techniki kompozytorskiej Bargielskiego są tzw. struktury centrowe, polegające na wyróżnieniu w przebiegu utworu określonej figury (dźwięk, interwał, komórka rytmiczna, instrument), którą kompozytor zestawia w układach horyzontalnych i wertykalnych; struktury centrowe wprowadza konsekwentnie poczynając od opery Widma nie kłamią. W utworach Bargielskiego zwraca uwagę linearyzm faktury, wykorzystanie technik sonorystycznych oraz środków aleatorycznych.

Literatura: Z. Bargielski Na temat mojej opery „Widma nie kłamią”, „Polish Music” 1973 nr 1; S. Dąbek Twórczość Zbigniewa Bargielskiego, „Ruch Muzyczny” 1979 nr 5; A. Wiśniewska W ziemi niczyjej, „Ruch Muzyczny” 1995 nr 3; A. Wiśniewska Brak raju… O muzyce Zbigniewa Bargielskiego, „W drodze” 1997 nr 6; W obronie sztuki – rozmowa z kompozytorem, „Polonika” 1997 nr 4; A. Wiśniewska Istna potęga sztuki, „Pokaz” 1995 nr 1; W. Panek Zbigniewa Bargielskiego ucieczka od naturalizmu, „Teatr” 1981 nr 16; H. Lasser Komponist und Werk. Zbigniew Bargielski, „Das Akkordeon” 1986 nr 11; D. Schrade Das Akkordeonwerk Zbigniew Bargielski’s, Hanower 1986.

Kompozycje

Instrumentalne:

Sinfonia 1956

Sześć duetów na skrzypce i altówkę, 1962

Pięć sonetów na skrzypce (al­tówkę), 1962

Parades 1970 na orkiestrę symfoniczną, 1965, wyk. Warszawska Jesień 1969, wyd. faksymilowe Kraków 1970, 21973

Servet na skrzypce, perkusję i fortepian, 1966

Nature morte I na skrzypce, gitarę i taśmę magnetyczną, 1972

Nature morte II na flet, skrzypce, altówkę, wiolonczelę, harfę i taśmę magnetyczną, 1972

Espace attrapé na orkiestrę, 1973

Muzyka żałobna 1973

Ballada na zespół instrumentów dętych i perkusję, 1975

Impromptu na perkusję, 1975

Koncert na perkusję i orkiestrę, 1975, wyk. Warszawska Jesień 1975

Koncert na skrzypce i orkiestrę, 1975, wyk. Warszawska Jesień 1978, wyd. Kraków 1982

Kwartet smyczkowy „Alpejski”, 1976, wyk. Warszawska Jesień 1979, wyd. Kraków 1979

Rapsodia polska na instrumenty dęte drewniane i perkusję, 1976

Dolina bielejących kości na zespół kameralny, 1977; 2. wersja na zespół kameralny (taśmę) i pianistę-improwizatora, 1993

Martwa natura z różą na 4 trąbki, 4 rogi, 4 puzony i 2 perkusje, 1977

Szklane ptaki I na 5 fletów prostych i klawesyn, 1977

Klatka dla motyli na kwintet dęty, 1978, wyk. Warszawska Jesień 1981

Koncert na perkusję i orkiestrę, Kraków 1978

„Oboje zapłoną a nikt nie ugasi” na orkiestrę smyczkową, 1978

Szklane ptaki II na 3 flety proste, wiolonczelę i klawesyn, 1978

Quasi una fantasia na fagot, 1979

II Kwartet smyczkowy „Wiosenny”, 1980, wyd. Kraków 1987

Drewniane skrzydła na 6 perkusistów, 1980

Ptak ze snu na akordeon i perkusję, 1980

Spojrzenie cyklopa na tubę i fortepian, 1980

Wspomnienia z przeszłości na gitarę i klawesyn/celestę, 1980

Historyjki wiedeńskie na 2 fortepiany, 1981

Ikar na klarnet basowy lub saksofon altowy i perkusję, 1981

Nokturn w błękicie na skrzypce i orkiestrę smyczkową, 1981

Cztery drzewa z rogiem na kwintet dęty, 1982, wyk. Warszawska Jesień 1983

Epitaphium na 2 skrzypiec, 1982

Malowane chmury na akordeon, 1982

Portret z pamięci na sekstet smyczkowy, 1982

Rozmowa z cieniem na 2 akordeony, 1982

We czwórkę po drodze na kwartet saksofonowy, 1982

W piątkę po drodze na kwintet saksofonowy i marimbę/wibrafon, 1982–86

Labirynt zapomnianych spojrzeń na wiolonczelę i fortepian, 1983

Noc pożegnań na akordeon i kwartet smyczkowy, 1983

Rondo alla polacca na małą orkiestrę, 1983

Czarne lustro na gitarę i akordeon, 1984

Inne głosy na obój i klarnet, 1984

Labirynt na wiolonczelę i akordeon, 1984

Nokturn na skrzypce i gitarę; 2. wersja na skrzypce i fortepian; 3. wersja na flet i gitarę, 1984

Trzy polskie suity na akordeon, 1984

Arc-en-ciel na mandolinę i harfę celtycką, 1985

Ateliermusik na perkusję, 1985

Kwartet smyczkowy z klarnetem 1985

Taniec polski na skrzypce, 1985

Zatopiony płomień na skrzypce, wiolonczelę i akordeon, 1985

III Kwartet smyczkowy „Martwa natura z krzykiem” 1986, wyk. Warszawska Jesień 1988, wyd. Kraków 1995

Suita pieśni i tańców na akordeon, 1986

Wyprawa w niewysłowioność na orkiestrę, 1986

Grazer Variationen na orkiestrę akordeonową, 1987

Nocne ptaki na kwintet klarnetowy, 1987

Panopticum, żart muzyczny na 2 fortepiany, 1987

Sonata na skrzypce i fortepian, 1987

Iluzje i pragnienia na organy i perkusję, 1988

Kalejdoskop na akordeon, 1988

Taniec drwali na klarnet, fortepian i tubę, 1989

W kręgu cieni na kwartet saksofonowy, 1989

Cha-ord na orkiestrę, 1990

Między światłem a cieniem na klarnet i taśmę, 1990

Egad na akordeon i wibrafon, 1991

Młyn dźwiękowy na orkiestrę akordeonową i perkusję, 1991

Quatuor à l’heure dite na smyczki, 1991

Mutacje na taśmę, 1992

Requiem na orkiestrę, 1992, wyk. Warszawska Jesień 1993

Koncert na trąbkę i orkiestrę, 1992

Wędrówka Beethovena do księcia Lichnowskiego na fortepian, 1992

IV Kwartet smyczkowy „Czas gorejący”, 1994

Trigonalia na gitarę, akordeon, perkusję i orkiestrę kameralną, 1994

Taniec na krawędzi światła na zespół kameralny, 1995

Ten gruby, trzynożny zwierz, concertino na fortepian i orkiestrę kameralną, 1995

W poszukiwaniu straconego dźwięku na flet, 1995

Źródło nadziei na saksofon altowy i marimbę, 1995

A la española na gitarę, 1996

Hierofania dla 5 perkusistów, 1996

Krajobraz wspomnień na skrzypce, wiolonczelę i fortepian, 1996

Zapomniane–odzyskane na skrzypce, 1996

Tango na zespół kameralny, 1997

V kwartet smyczkowy. Czas, który minął, 2001, prawyk. Wiedeń 6 V 2003, Hugo Wolf Quartett, wyd. Kraków 2021 PWM

Wokalno-instrumentalne:

Tryptyk polowy na orkiestrę i chór męski, sł. kompozytora, 1961

Tarcza Achillesa na baryton (alt), klarnet i altówkę, sł. W.H. Auden, 1967

W kręgu na sopran, alt, baryton, bas i zespół kameralny, sł. A. Patey-Grabowska, 1969, wyd. faksymilowe Kraków 1975

Różany ogród na baryton i klarnet basowy, sł. T.S. Eliot, 1971

Noc poety na 2 barytony, bas i zespół kameralny, sł. W. Broniewski, 1971

Cztery pieśni miłosne na alt i fortepian, sł. A. Patey-Grabowska, 1972

Ein Zimmer na klarnet, puzon, wiolonczelę, fortepian, głos recytujący z taśmy, sł. fragm. listów F. Kafki, 1973, wyk. Warszawska Jesień 1973

2 pieśni na mezzosopran i fortepian, sł. A. Patey-Grabowska, 1975/1981

Jeszcze noc, jeszcze dźwięk, ballada na mezzosopran i orkiestrę, tekst abstrakcyjny, 1980

Sen-mara na tenor lub baryton i fortepian, sł. K. Wierzyński, 1982

Pieśni słońc na mezzosopran, baryton, bas, chór mieszany i 4 zespoły kameralne, sł. M. Jaroschka, 1983

Totenklage na baryton i fortepian, 1983

Ogród namiętności na sopran, klarnet basowy lub saksofon altowy, perkusję i akordeon, 1986

Reportaż z lasku wiedeńskiego na zespół wokalny i fortepian lub akordeon lub harfę i flety, 1986

Ziemia niczyja, oratorium na mezzosopran, baryton, 2 głosy recytujące, chór mieszany i orkiestrę, sł. M. Jaroschka, 1989

Noc-dzień, cykl pieśni na sopran i fortepian, sł. T. Tomsia, 1995

Orfeusz na baryton, krotale i skrzypce, sł. C. Aigner, 1996

Sceniczne:

Mały książę, opowiadanie muzyczne dla aktorów, tancerzy i orkiestry, libretto kompozytora wg Le petit prince A. de Saint-Exupéry’ego, 1966, wyst. Warszawa 1970

Męczeń­stwo i śmierć Marata, (opera została wycofana przez kompozytora, a jej muzyka wykorzystana w operze Danton), libretto kompozytora wg Die Verfolgung und Ermordung Marats P. Weissa, 1968

Danton czyli Kilka obrazków z dziejów Wielkiej Rewolucji Francuskiej, libretto kompozytora wg Dantons Tod G. Büchnera, 1968/69

Widma nie kłamią, libretto kompozytora wg W małym dworku S.I. Witkiewicza, 1971/72

W małym dworku, libretto Kompozytor wg. S.I. Witkiewicza, 1979/1980

Alicja w krainie czarów, opera dla młodzieży, libretto kompozytora wg Alice in Wonderland C. Carrolla, 1971/72

***

muzyka do filmu Alltag im Ghetto, reż. P. Szalsza, 1995