Anerio, Felice

Anerio Felice, *1560 lub 1561 Rzym, †26/27 IX 1614 Rzym, syn muzyka Maurizia, brat Giovanniego Francesca, włoski śpiewak, dyrygent i kompozytor. Działał wyłącznie w Rzymie: w latach 1568–74 śpiewał w chórze chłopięcym w bazylice S. Maria Maggiore, ucząc się od 1571 muzyki u G.M. Nanina, w latach 1575–79 w Cappella Giulia, 1579–80 w kapeli kościoła S. Luigi dei Francesi; od 1584 do 1585 był kapelmistrzem w Collegio degli Inglesi, a od 1589 w Vertuosa Compagnia dei Musici di Roma, od 1594 kompozytorem kapeli papieskiej, jako następca Palestriny. Związany był także z dworem kardynała P. Aldobrandiniego, kierował kapelą księcia G.A. Altemps, brał żywy udział w pracach nad potrydencką reformą chorału i wraz z F. Soriano działał przy redagowaniu medycejskiej edycji graduału. Twórczość Aneria obejmuje wyłącznie muzykę wokalną, przede wszystkim religijną: msze, hymny, kantyki, motety oraz koncerty religijne, laudy i madrigali spirituali, wydawane wielokrotnie w Rzymie i Wenecji, zachowane w rękopisach w bibliotekach m.in. w Rzymie, Wiedniu, Monachium i Berlinie oraz opracowywane w tabulaturach, m.in. w Tabulaturze pelplińskiej.

Anerio należy do czołowych przedstawicieli szkoły rzymskiej. W twórczości religijnej, której podstawę stanowią msze i motety, przestrzegał ściśle założeń reformy trydenckiej i kontynuował styl palestrinowski (niektóre utwory Aneria, np. Stabat Mater i Adoramus te Christe, uchodziły długo za utwory Palestriny). Nowsze rozwiązania, zbliżone do stosowanych przez Viadanę, polegające na wprowadzaniu obsady solowej lub małogłosowej, widoczne są w późnych utworach komponowanych dla kapeli księcia Altemps. Tworzył też dramatyczne madrygały-dialogo, podobne do dzieł G.F. Aneria z Teatro armonico spirituale.

Literatura: F.X. Haberl F. Anerio: Lebensgang und Werke nach archivalischen und bibliographischen Quellen, „Kirchenmusikalisches Jahrbuch” 18, 1903; R. Casimiri Maurizio, F. e Giovanni Francesco Anerio. Nuovi documenti biografici, „Rivista Musicale Italiana” 27, 1920; F. Haberl F. und Giovanni Francesco Anerio, „Musica sacra” 74, 1954; G. Dardo F. Anerio e la „Congregazione dell’Oratorio”, „Chigiana” 21, 1964; J.M. Llorens Cisteró F. Anerio, compositor pontificio, en los Códices Ottoboniani de la Biblioteca Vaticana, „Anuario musical” 19, 1964; P. Ludwig Studien zum Motettenschaffen der Schüler Palestrinas, «Kölner Beiträge zur Musikforschung» 143, Ratyzbona 1986; R. Charteris The Huntington Library part books, Ellesmere MSS EL 25 A 46-51, „The Huntington Library quarterly 50, 1987; P. Dirksen Eine unbekannte Intavolierung Heinrich Scheidemanns, „Die Musikforschung” 1987 nr 4; J.P. Couchman F. Anerio’s Music for the Church and for the Altemps Cappella, dysertacja University of California, 1989; A. Morelli Il tempio armonico: musica nell’Oratorio dei Filippini in Roma (1575–1705), «Analecta Musicologica» 27, Laaber 1991; N O’Regan The Performance of Roman Sacred Polyphonic Music in the late Sixteenth and early Seventeenth Centuries: Evidence from Archival Sources, „Performance Practice Review” 1995 nr 2; S. Franchi Allegorie musicali gesuitiche: Le odi latine per laurea al Collegio Romano, w: Ars magna musices: Athanasius Kircher und die Universalität der Musik – Vorträge des deutsch-italienischen Symposiums aus Anlass des 400. Geburtstages von Athanasius Kircher (1602–1680), «Analecta Musicologica» 38, Laaber 2007; M. Toffetti, Travelling music: the madrigal „Morir non può ’l mio core” by Giovanni Maria Nanino and its textual and musical transformations, „Musica Iagellonica” 13, 2022.