Wolfsthal, Maurycy

Wolfsthal, Wolfstahl, Wolfstal, Wolstal Maurycy, *22 IX 1857 Tyśmienica (k. Stanisławowa), †1937 lub później Lwów, polski skrzypek, pedagog i dyrygent żydowskiego pochodzenia, brat Chuny. Naukę muzyki pobierał u ojca, kantora, i nauczycieli w Tarnopolu. W 1873 podjął studia (gra na skrzypcach) w konserwatorium w Wiedniu u J. Hellmesbergera, J. Grüna, J. Donta, a uzupełniał je w Berlinie u J. Joachima, do którego jeździł co roku ze Lwowa. Wkrótce stał się jedną z najbardziej znanych i szanowanych postaci życia muzycznego we Lwowie. W latach 1883–1937 prowadził klasę skrzypiec w konserwatorium GTM (po 1918 Polskie Towarzystwo Muzyczne). Jego uczniami byli tam m.in. A. Gimpel i jego syn B. Gimpel oraz A. Sołtys, J. Pulikowski, J. Teodorowicz, R. Perutz, M. Lewinger. Od 1903 prowadził klasę skrzypiec w nowo utworzonym ukraińskim Wyższym Instytucie Muzycznym we Lwowie.

Od lat 70. XIX w. był jednym z 3 koncertmistrzów (wcześniej korepetytorem) w orkiestrze Teatru Miejskiego (późniejszy Teatr Wielki) we Lwowie. Wskutek wewnętrznych konfliktów w 1908 opuścił to stanowisko na kilka lat. Odnosił duże sukcesy jako koncertujący skrzypek i kameralista, m.in. jesienią 1883 na koncercie we Lwowie, z K. Mikulim i zespołem F. Hellmesbergera (syna Josepha I). Apogeum jego koncertowej aktywności przypadło na lata 90.; grywał solo i z orkiestrą, niekiedy poza Lwowem (Kołomyja 1895). W 1892, wraz z m.in. S. Barcewiczem, A. Michałowskim, I.J. Paderewskim, Z. Stojowskim, wziął udział w muzyczno-teatralnej wystawie w Wiedniu, w 1893 dał w tym mieście dwa koncerty (pierwszy 16 XI), zyskując znakomite recenzje. 10 II 1894 wystąpił po raz pierwszy w Warszawie na koncercie WTM.

Maurycy Wolfsthal aktywnie i wielostronnie współtworzył obraz kultury muzycznej Lwowa. Według ówczesnych krytyków był dobrym skrzypkiem i światłym pedagogiem. Pisano o jego „artyzmie”, „wykwintnym smaku”, „porządnej” technice i wybitnej muzykalności, a także kunszcie w solowych partiach skrzypiec, wykonywanych w orkiestrze opery lwowskiej. Wiedeńscy krytycy dostrzegali w jego grze także duży, „jędrny” ton i „zmysłowy powab”. Tylko J. Kleczyński w recenzji w „Echu Muzycznym, Teatralnym i Artystycznym” odmawiał mu, poza techniką, indywidualnych przymiotów.

Literatura: Leopoliana, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1893 nr 52 (zawiera skrócone recenzje z koncertu M. Wolfsthala 16 XI 1893 w Wiedniu z „Montags-Zeitung”, „Illustrierte Zeitung”, „Fremden-Blatt” i „Tagblatt”); J. Kleczyński Przegląd muzyczny, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1894 nr 6; Z ostatniej chwili, „Przegląd Muzyczny, Teatralny i Artystyczny” 1906 nr 9/10; Z. Jachimecki Opera w Krakowie, „Przegląd Polski” 1909 t. 173, 1911 t. 181, 1913 t. 189; M. Orlicz Popularność polskiej sztuki zagranicą, „Comoedia” 1926 nr 32; E.H. Mueller von Asow Deutches Musiker-Lexikon, Drezno 1929, 2. wyd. pt. Kürschners Deutscher Musiker-Kalender, z H.M. von Asow, Berlin 1954; A. Wieniawski Z życia muzycznego, „Rzeczpospolita” 1929 nr 75; S. Wininger Grosse jüdische National Biographie, t. 6, Czerniowce [1932], przedr. Nendeln 1979; Th. Stengel, H. Gerigk Lexikon der Juden in der Musik, Berlin 1941; Życie muzyczne w kraju, „Ruch Muzyczny” 1946 nr 15/16; J. Korolewicz-Waydowa Sztuka i życie. Mój pamiętnik, oprac. A. Gozdawa-Reutt, Wrocław 1958, 2. wyd. 1969; Almanach sceny polskiej 1977/78, Warszawa 1979; M. Fuks Muzyka ocalona. Judaica polskie, Warszawa 1989; L.T. Błaszczyk Życie muzyczne Lwowa w XIX wieku, „Przegląd Wschodni” 1991 t. 1, z. 4; L. Mazepa Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie, w: Lwów. Miasto, społeczeństwo, kultura. Studia z dziejów Lwowa, t. 2, red. H.W. Żaliński i K. Karolczak, Kraków 1998; A. Wypych-Gawrońska Lwowski teatr operowy i operetkowy w latach 1872–1918, Kraków 1999; M. Fuks Księga sławnych muzyków pochodzenia żydowskiego, Poznań 2003; L. i T. Mazepa Szlach do muzycznoji akademiji u Lwowi (‘droga do akademii muzycznej we Lwowie’), t. 1, Lwów 2003; L.T. Błaszczyk Żydzi w kulturze muzycznej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, maszynopis.