Wolfsthal, Chuna

Wolfsthal, Wolfstahl, Wolfstal, Wolstal Chuna, Chone, Chune, Chanan, *9 XII 1851 (1853?) Tyśmienica (k. Stanisławowa), †18 (19?) XII 1924 Tarnopol lub Lwów, polski wiolonczelista, multiinstrumentalista, kapelmistrz i kompozytor żydowskiego pochodzenia. Najstarszy z 7 synów kantora; prawdopodobnie samouk. W młodości grywał w zespołach klezmerskich i austriackich orkiestrach wojskowych. Później, z braćmi Arnoldem, Bernardem, Dawidem, Ludwikiem, Maksymilianem i Maurycym, zorganizował w Tarnopolu znaną w Galicji orkiestrę, nazywaną „kapelą braci W”. W 1901 utworzył zespół operetkowy, z którym przez ok. 2 lata podróżował po Bukowinie i Galicji oraz odwiedził Budapeszt i Berlin. Wiele lat dyrygował w teatrach żydowskich we Lwowie (m.in. J.B. Gimpla), w 1903 w teatrze A. Akselroda w Czerniowcach, od 1914 w Wiedniu i ponad 100 razy w Berlinie. Po powrocie do Tarnopola stale koncertował w synagogach, kawiarniach i na weselach. Skomponował ok. 10 operetek o tematyce biblijnej, wzorując się na utworach Straussów i F. von Suppego. Powodzenie miała operetka Die Tochter Jerusalems, z której opublikowano Jüdischer Tanz op. 44 na skrzypce i fortepian oraz Beliebte Melodien op. 45 na fortepian (oba wyd. Czerniowce 1912 Landau). Chuna Wolfsthal pozostawił też muzykę teatralną, tańce, marsze i pieśni. Żył i zmarł w biedzie.

Literatura: Leopoliana, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1893 nr 52 (zawiera skrócone recenzje z koncertu M. Wolfsthala 16 XI 1893 w Wiedniu z „Montags-Zeitung”, „Illustrierte Zeitung”, „Fremden-Blatt” i „Tagblatt”); J. Kleczyński Przegląd muzyczny, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1894 nr 6; Z ostatniej chwili, „Przegląd Muzyczny, Teatralny i Artystyczny” 1906 nr 9/10; Z. Jachimecki Opera w Krakowie, „Przegląd Polski” 1909 t. 173, 1911 t. 181, 1913 t. 189; M. Orlicz Popularność polskiej sztuki zagranicą, „Comoedia” 1926 nr 32; E.H. Mueller von Asow Deutches Musiker-Lexikon, Drezno 1929, 2. wyd. pt. Kürschners Deutscher Musiker-Kalender, z H.M. von Asow, Berlin 1954; A. Wieniawski Z życia muzycznego, „Rzeczpospolita” 1929 nr 75; S. Wininger Grosse jüdische National Biographie, t. 6, Czerniowce [1932], przedr. Nendeln 1979; Th. Stengel, H. Gerigk Lexikon der Juden in der Musik, Berlin 1941; Życie muzyczne w kraju, „Ruch Muzyczny” 1946 nr 15/16; J. Korolewicz-Waydowa Sztuka i życie. Mój pamiętnik, oprac. A. Gozdawa-Reutt, Wrocław 1958, 2. wyd. 1969; Almanach sceny polskiej 1977/78, Warszawa 1979; M. Fuks Muzyka ocalona. Judaica polskie, Warszawa 1989; L.T. Błaszczyk Życie muzyczne Lwowa w XIX wieku, „Przegląd Wschodni” 1991 t. 1, z. 4; L. Mazepa Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie, w: Lwów. Miasto, społeczeństwo, kultura. Studia z dziejów Lwowa, t. 2, red. H.W. Żaliński i K. Karolczak, Kraków 1998; A. Wypych-Gawrońska Lwowski teatr operowy i operetkowy w latach 1872–1918, Kraków 1999; M. Fuks Księga sławnych muzyków pochodzenia żydowskiego, Poznań 2003; L. i T. Mazepa Szlach do muzycznoji akademiji u Lwowi (‘droga do akademii muzycznej we Lwowie’), t. 1, Lwów 2003; L.T. Błaszczyk Żydzi w kulturze muzycznej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, maszynopis.