Wójcik-Keuprulian, Bronisława

Wójcik-Keuprulian Bronisława, *6 VIII 1890 Lwów, †11 IV 1938 Warszawa, polska muzykolog, chopinolog. W latach 1911–12 studiowała matematykę i filozofię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, tamże w 1912 rozpoczęła studia muzykologiczne u A. Chybińskiego. W 1917 uzyskała stopień doktora na podstawie pracy Jan Fischer z Augsburga (1646–1721) jako kompozytor suit, ponadto w 1918 ukończyła konserwatorium we Lwowie. W latach 1919–25 była asystentką w zakładzie muzykologii, wykładała przedmioty teoretyczne na uniwersytecie i w konserwatorium. Po 1925 działała w wydawnictwie Książnica-Atlas jako redaktor, współpracowała z „Lwowskimi Wiadomościami Muzycznymi i Literackimi”. Od 1927 była członkiem Towarzystwa Naukowego we Lwowie. W 1934 habilitowała się na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie na podstawie pracy Stanowisko muzykologii w systemie naukowym; od 1935 docent na uniwersytecie, wykładała tam zagadnienia melodyki, stylu Chopina, etnografii muzycznej, muzyki ormiańskiej ludowej i religijnej. W latach 1934–38 współpracowała z Instytutem F. Chopina w Warszawie, od 1936 jako członek zarządu, od 1937 redaktor kwartalnika „Chopin”; w 1937 weszła w skład zespołu przygotowującego wydanie zbiorowe dzieł F. Chopina pod red. I.J. Paderewskiego, obok J. Turczyńskiego i L. Bronarskiego. W 1938 zmarła w Warszawie, została pochowana na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Wszechstronna formacja muzykologiczna, poliglotyzm i znajomość zachodnioeuropejskiej literatury muzykologicznej przyczyniły się do szerokiego spektrum zainteresowań badawczych Wójcik-Keuprulian, obejmujących muzykę od baroku po XX w. W latach 1918–29 pisała prace teoretyczno-muzyczne, których celem było także definiowanie muzykologii jako dyscypliny uniwersyteckiej, od 1930 głównym obszarem jej działalności naukowej stała się chopinologia, którą skierowała na tory racjonalno-systematycznej analizy, zwłaszcza środków konstrukcyjnych i stylistycznych, stosując przy tym starannie wypracowaną terminologię muzyczną. Monografia melodyki Chopina jest pierwszym studium wybranego współczynnika twórczości tego kompozytora. Dając przegląd środków ornamentalnych, autorka skupiła się na ich zróżnicowaniu i randze w poszczególnych grupach utworów; wykazała, że środki te często współtworzą z melodią integralną całość, uznała je za ważną właściwość indywidualną stylu Chopinowskiego. Klarowne analizy Wójcik-Keuprulian oddają stan metodologii międzywojennej z jej koncentracją na autonomicznych, „morfologicznych” właściwościach muzycznych, lecz traktowanych w sposób dynamiczny, „energetyczny”, co świadczy o związkach z metodami analizy E. Kurtha i H. Mersmanna, natomiast teza o jedności melodii z ornamentem wykazuje związek z etnologicznymi pracami R. Lacha. Zgodnie z ówczesnymi zainteresowaniami wielogłosowością Wójcik-Keuprulian uwydatniła znaczenie środków polifonicznych, zwłaszcza tzw. polimelodyki w późniejszych dziełach Chopina. Podobnie jak H. Windakiewicz, wiele uwagi poświęcała relacjom twórczości Chopinowskiej i polskiej muzyki ludowej. Jest autorką syntetycznych artykułów o polskiej muzyce ludowej na podstawie dzieł O. Kolberga, przyczyniła się do rozwoju metodologii etnografii muzycznej w Polsce pod wpływem prac F. Kołessy, którego dorobek recenzowała. Ponadto opublikowała pierwsze w języku polskim przyczynki o muzyce ormiańskiej i tureckiej (w 1929 wyszła za mąż za Ormianina, inżyniera Garabede Keupruliana). Dbając o społeczny wizerunek muzykologii, zabierała głos w sprawach oświaty muzycznej, polityki kulturalnej, popularyzowała muzykę i badania muzykologiczne m.in. w audycjach radiowych. Należała do pierwszych muzykologów, którzy całkowicie skoncentrowali się na działalności naukowej, w tym recenzenckiej (32 opublikowane sprawozdania, zwłaszcza z prac zachodnioeuropejskiej literatury muzykologicznej) oraz wykorzystywali w pełni ówczesne możliwości wydawnicze dla utrwalenia wiedzy muzykologicznej (3 książki, blisko 50 artykułów). Przekazała swą obfitą bibliotekę Zakładowi Muzykologii Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.

Literatura: S. Zelowski Ś.P. Dr Bronisława Wójcik-Keuprulian, „Muzyka Polska” 1938 nr 6; W. Nowik Bronisława Wójcik-Keuprulian (1890–1938) – w cieniu zapomnienia, „Rocznik Chopinowski” 1995 XXI, 1995 (tamże bibliografia prac, w tym sprawozdań i recenzji oraz literatury o Wójcik-Keuprulian).