Stockhausen Karlheinz, *22 VIII 1928 Burg Mödrath (koło Kolonii), †5 XII 2007 Kürten, niemiecki kompozytor, dyrygent i reżyser dźwięku. Mając 6 lat rozpoczął naukę gry na fortepianie u miejscowego organisty. Od 1947 studiował w Staatliche Hochschule für Musik w Kolonii: pedagogikę muzyczną (dyplom w 1951), grę na fortepianie w klasie H.-O. Schmidta Neuhausa oraz kompozycję pod kierunkiem F. Martina; ponadto w latach 1947–51 studiował filologię niemiecką, filozofię i muzykologię na uniwersytecie w Kolonii. W 1951 uczestniczył po raz pierwszy w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadcie, gdzie poznał K. Goeyvaertsa i wykonał z nim fragment jego Sonaty na 2 fortepiany. Utwór ten — wraz z poznanym wówczas Mode de valeurs et d’intensités O. Messiaena — silnie zainspirował Stockhausena do poszukiwań w dziedzinie muzyki serialnej. W 1952 przebywał w Paryżu, gdzie uczęszczał na kursy O. Messiaena z zakresu estetyki i analizy muzycznej. Nawiązał tam znajomość z P. Boulezem i P. Schaefferem oraz kontakty z Groupe de Recherches de Musique Concrète radia francuskiego (ORTF) i zrealizował Konkrete Etüde — swój pierwszy utwór na taśmę. W 1953 rozpoczął na zaproszenie H. Eimerta stałą współpracę z nowo powstałym studiem muzyki elektronicznej Nordwestdeutscher Rundfunk w Kolonii; w latach 1963–75 był jego dyrektorem artystycznym. W latach 1953–56 studiował fonetykę oraz teorię informacji i komunikacji na uniwersytecie w Bonn pod kierunkiem W. Meyera-Epplera. W latach 1953–74 wykładał na Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadcie. W 1958 zaproszono z jego inicjatywy do Darmstadtu J. Cage’a, który wywarł znaczny wpływ na orientację estetyczną europejskich awangardzistów z tego kręgu. W latach 1954–59 Stockhausen redagował z H. Eimertem pismo „Die Reihe” (Wiedeń, Universal Edition) — czołowe forum ówczesnej muzyki serialnej. Od 1958 datują się jego tournées po wielu krajach świata, podczas których występował w roli dyrygenta, wykonawcy i komentatora własnych utworów, stając się jednym z najbardziej znanych twórców awangardowych. Stockhausen zaczął wówczas prowadzić seminaria i wykłady z zakresu kompozycji, m.in. w konserwatorium w Bazylei, University of Pennsylvania w Filadelfii (1965), University of California w Davis (1966–67), a także w ramach Kölner Kurse für Neue Musik (1963–68). W 1964 zorganizował grupę wykonującą muzykę live electronic oraz tzw. muzykę intuicyjną. W 1966 zrealizował w Tokio dwa utwory zamówione przez studio muzyki elektronicznej radia japońskiego NHK — Telemusik i Solo. Podczas wystawy światowej Expo 70 w Osace, w zaprojektowanym przezeń kulistym audytorium odbywały się codziennie przez 6 miesięcy kilkugodzinne koncerty jego muzyki. W 1958 odbył pierwszą podróż do Stanów Zjednoczonych; w 1971 na dwóch koncertach w Nowym Jorku zaprezentował ze swą grupą Hymnen, łącząc projekcję muzyki z taśmy z improwizacją i własnym komentarzem. W latach 1971–77 był profesorem kompozycji w Staatliche Hochschule für Musik w Kolonii. W latach 1975–77 skomponował utwór Sirius, zamówiony przez rząd niemiecki dla uczczenia 200-lecia Stanów Zjednoczonych. W 1977 zapoczątkował pracę nad wielkim cyklem muzyczno-dramatycznym Licht. Die Sieben Tage der Woche. Premiera pierwszego ogniwa tego cyklu (Donnerstag) odbyła się w 1981 w Teatro alla Scala w Mediolanie, tamże wystawiono również Samstag (1984), Montag (1988) oraz Dienstag (1992). Z myślą o wykonaniach fragmentów instrumentanych poszczególnych ogniw Licht Stockhausena skupił wokół siebie grupę wykonawców, wśród których — obok Kathinki Pasveer (flet, perkusja) i Suzanne Stephens (klarnet) — znalazło się jego troje dzieci: Majella (fortepian), Markus (trąbka) i Simon (syntezator). W Polsce przebywał m.in. jako gość festiwalu Warszawska Jesień w 1970 i 1992. Podczas festiwalu muzyki współczesnej w Hamburgu, 16 IX 2001 Stockhausen wywołał skandal swym komentarzem po zamachu na wieże World Trade Center w Nowym Jorku, określając go jako „największe dzieło sztuki w skali kosmicznej”, co doprowadziło wówczas do odwołania wszystkich koncertów z jego utworami i było szeroko komentowane w prasie światowej.
Stockhausen jest laureatem m.in. nagrody niemieckiej krytyki płytowej (1964), trzykrotnie nagrodą imienia Edisona (Holandia 1968, 1969, 1971), nagrodą włoskiej krytyki muzycznej (1981, za Donnerstag aus Licht), E. von Siemens Musikpreis (1986), Prix Ars Electronica (1991, Austria), UNESCO Picasso Medal (1992) i Polar Music Prize (2001). Był członkiem m.in.: Akademie der Künste w Hamburgu (1968), Kungliga Musikaliska Akademien w Sztokholmie (1970), Akademie der Künste w Berlinie (1973), Accademia Filarmonica Romana (1977), American Academy and Institute of Arts and Letters (1979), Académie Européenne des Sciences, des Arts et des Lettres (1980); ponadto posiada honorowe członkostwo m.in. Royal Academy of Music w Londynie (1988), American Academy of Arts and Leiters (1989), Accademia Nazionale di Santa Cecilia w Rzymie (1991) i Académie Royale des Sciences, des Lettres et des Beaux Arts w Brukseli (2004). Utwory Stockhausena skomponowane do 1969 wydawane są przez Universal Edition (Wiedeń); dzieła późniejsze i od 1992 płyty z nagraniami jego kompozycji publikował on we własnym wydawnictwie Stockhausen-Verlag, mającym siedzibę w posiadłości kompozytora w Kürten koło Kolonii. Za oryginalną szatę edytorską swych partytur otrzymał trzykrotnie nagrodę niemieckich wydawców (1992, 1994, 1997). W 1994 ustanowił Stockhausen Stiftung für Musik, którego integralną częścią jest jego archiwum kompozytorskie.
Stockhausen łączy ściśle twórczość muzyczną z refleksją teoretyczno-estetyczną oraz z postawą eksperymentalną, której świadectwem stały się jego doświadczenia zarówno na gruncie muzyki elektronicznej i technologii studyjnej, jak też w zakresie środków wykonawczych: zestawień instrumentów (tradycyjnych i elektroakustycznych) oraz metod artykulacji dźwięku (w tym technik wokalnych). Wspólny dla tych działań pozostaje twórczy imperatyw — nieustanne poszukiwanie nowych materiałów, struktur, form i sposobów ekspresji, które mogłyby zastąpić poddane krytyce i odrzucone dziedzictwo muzycznej tradycji. Podążając tą drogą stał się Stockhausen jednym z najwybitniejszych przedstawicieli powojennej awangardy muzycznej.
W twórczości Stockhausena można wyróżnić 4 zasadnicze fazy. W pierwszej, obejmującej w przybliżeniu lata 1950–56, został ukształtowany zasób nowatorskich środków warsztatowych, związanych z porządkiem serialnym. Bezpośredni wpływ na wczesną twórczość Stockhausena wywarła powojenna recepcja techniki dwunastotonowej A. Weberna w Europie Zachodniej. Oprócz doświadczeń zdobytych na początku lat 50. w Paryżu, gdzie dodekafonię propagował R. Leibowitz, o zwrocie Stockhausena ku serializmowi totalnemu zadecydował jego kontakt z utworami K. Goeyvaertsa i O. Messiaena podczas Międzynarodowych Kursów Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadcie. Fascynacja porządkiem serialnym, obejmującym wszystkie parametry dzieła muzycznego znalazła wyraz w Kreuzspiel (1951), Spiel (1952), Punkte (1952) na orkiestrę i Kontra-Punkte (1952). Kompozycje te przeszły do historii muzyki XX w. jako pierwsze przykłady kreatywnego przetworzenia idei Weberna w zakresie struktury i faktury, świadczące o zrównaniu pionowego i poziomego wymiaru przestrzeni utworu, wyznaczonej przez konstelacje dźwięków-punktów. Intensywnym poszukiwaniom warsztatowym Stockhausena towarzyszyło poczucie konieczności podbudowania ich od strony teoretycznej. Napisał on wówczas m.in. Situation des Handwerks i Arbeitsbericht 1952/53. Orientierung, w których przedstawił swą wizję wszechogarniającego, serialnego porządku. Były to znamienne dla awangardy postawy manifesty pisane w przeświadczeniu, iż wytyczają nowe, wybiegające w przyszłość perspektywy twórcze. Równolegle do swych rozwiązań w zakresie muzyki instrumentalnej prowadził Stockhausen eksperymenty z muzyką konkretną i elektroniczną, dostrzegając właśnie w tym nurcie możliwości pełnej i doskonałej realizacji swej wizji idealnej struktury dźwiękowej. Utwierdzała go w tym przekonaniu nie tylko możliwość precyzyjnego kształtowania wszystkich elementów utworu, lecz przede wszystkim syntetyczna kreacja dźwięku od jego akustycznych podstaw, tj. tonów prostych (sinusowych), która po odejściu od tradycyjnych form i sposobów budowania toku dźwiękowego pozwalała mu uwolnić się od ostatniego ogniwa tradycji, jakim były instrumenty muzyczne, dziedziczone z przeszłości. Eksperymenty Stockhausena w studiu muzyki elektronicznej Nordwestdeutscher Rundfunk w Kolonii zaowocowały pionierskimi kompozycjami: Elektronische Studie I (1953) i II (1954); partytura drugiej z nich, wydana przez Universal Edition, przyniosła nowatorską propozycję zapisu muzyki elektronicznej w trzech wymiarach: wysokości, dynamiki i trwań. Zapis ten, posiadający oryginalne walory graficzne i przywodzący na myśl zgeometryzowane obrazy P. Mondriana, stał się wzorem dla innych ówczesnych twórców, takich jak m.in. F. Evangelisti, W. Kotoński i A. Dobrowolski. Kolejnym osiągnięciem Stockhausena w zakresie muzyki elektronicznej stał się Gesang der Jünglinge (1956) — wirtuozowska synteza dźwięków elektronicznych i przetworzonych dźwięków mowy (fragmentów Pieśni młodzianków z biblijnej Księgi Daniela), poddana 5-kanałowej projekcji przestrzennej. Inną domeną serialnych i punktualistycznych poszukiwań Stockhausena była twórczość fortepianowa; reprezentuje ją cykl Klavierstücke I-X (1952–55), obfitujący w pomysły fakturalne i środki ekspresji pianistycznej. Cykl ten świadczy o tym, iż kompozytor zaczął stopniowo odchodzić od „czystego” punktualizmu, zdając sobie sprawę z tego, że izolacja poszczególnych dźwięków mogła wywoływać wrażenie amorficzności utworu. Aby temu zapobiec, wprowadził pojęcie „grupy” — jednostki formalnej, której charakterystykę obok porządku serialnego wyznaczała suma określonych parametrów. Najdoskonalszą realizacją tego pomysłu, skojarzonego z projekcją przestrzenną na wielką skalę, pozostaje utwór Gruppen (1955–57) na 3 orkiestry, wymagający udziału trzech dyrygentów. Zwrot w kierunku rozluźnienia struktury dzieła i włączenia doń elementów aleatorycznych sygnalizował utwór Klavierstück XI (1956), oparty na losowym następstwie 19 segmentów (zapisanych precyzyjnie na jednej karcie) — w wyniku decyzji wykonawcy.
Kolejna faza twórczości Stockhausena obejmuje lata 1957–68. Bezpośrednim impulsem, który skłonił Stockhausena ku aleatoryzmowi stały się wykłady J. Cage’a w Darmstadcie (1958). Od tego czasu kompozytor zastosował wiele rozwiązań aleatorycznych, łącząc je z oryginalną notacją graficzną w takich utworach, jak Zyklus (1959) i Refrain (1959). Powstały wówczas następujące teksty: …wie die Zeit vergeht… (1957), Elektronische und instrumentale Musik (1959), Musik und Sprache (1960), Musik und Graphik (1960), Momentform (1960), Erfindung und Entdeckung (1961), Die Einheit der musikalischen Zeit (1963), w których Stockhausen wyłożył m.in. własne, strefowe rozumienie czasu muzycznego (obejmującego wszystkie obszary — od wysokości dźwięku poprzez metrorytmikę aż do formy) oraz różnorodne koncepcje form muzycznych. W swej systematyce wyodrębnił z jednej strony formy o ścisłym porządku (forma grupowa), których segmenty wykazują spójność na poziomie morfologicznym (jednorodność wyjściowych formuł i ich wariantów), z drugiej zaś — formy otwarte (forma wariabilna) o strukturze nieustalonej, wreszcie — jako szczególny przypadek tych ostatnich — formy momentowe (ich kwintesencję stanowią Momente [1962–64]), oparte na ciągu luźno powiązanych segmentów utworu. Koncepcja formy momentowej polegała na zniesieniu tradycyjnej, ciągłej struktury czasowej dzieła, a zarazem na zanegowaniu tradycyjnego schematu formy „dramatycznej”, w której każde „teraz” jest rezultatem czegoś, co minęło, i zapowiedzią czegoś, co ma nastąpić. Każdy „moment” miał być czasowym odcinkiem per se, słuchacz zaś mógł się na nim skupić wedle swego uznania. W postawie estetycznej Stockhausena odzwierciedliła się również fascynacja osiągnięciami najnowszych dziedzin nauki: cybernetyki, teorii gier, a nawet mechaniki kwantowej. Z obszaru badań nad cząstkami elementarnymi przejął on pojęcie „statystyczności”, które legło u podstaw jego koncepcji formy statystycznej i indywidualnej formuły aleatoryzmu. Charakterystycznym rysem teorii Stockhausena było też dążenie do zmiany stereotypów percepcji. Nie przypisywał on bowiem muzyce tradycyjnych funkcji ekspresyjnych; nie chodziło mu o poruszenie słuchacza. Przeciwnie, kładł nacisk na medytacyjne słuchanie muzyki, które miało umożliwić wtopienie się w materię dźwiękową i rozwiązać dynamiczny czas utworu w szereg „teraźniejszości”, w formę otwartą — bez początku i zakończenia.
Równolegle do licznych tekstów, będących wykładnią awangardowej świadomości twórczej, rozumienia aktu kreacji, istoty dzieła i sposobu jego odbioru, Stockhausen poszerzał pole doświadczeń warsztatowych w takich utworach, jak Mikrophonie I (1964) i II (1965), Prozession (1967), Hymnen (1966-67), Kurzwellen (1968), w których znaczącą rolę odgrywały media elektroakustyczne. Kompozycje te w większości reprezentują nurt live electronic z typowym dlań kreowaniem szaty dźwiękowej utworu w realnym czasie wykonania, nierzadko z elementami improwizacji; ujęte są one w formy procesualne o niesprecyzowanej obsadzie, oparte na nieustannym przekształcaniu wyjściowego materiału, zapisanego za pomocą przybliżonej notacji z dużym udziałem elementów graficznych.
Przełom w poglądach i twórczości Stockhausena przypada na rok 1968, kiedy to powstają jego pierwsze kompozycje intuicyjne: Aus den sieben Tagen (1968) oraz Für kommende Zeiten (1968–70). Przez muzykę intuicyjną rozumiał Stockhausen spontaniczne wykonanie, oparte na grupowej improwizacji oraz na duchowym zestrojeniu muzyków za pomocą krótkiego acz wieloznacznego tekstu. Nastąpiła wyraźna zmiana orientacji estetycznej: racjonalne kategorie — czas, materiał, struktura i forma — ustąpiły miejsca kategoriom metafizycznym, ponadracjonalnym, a teksty jego utworów intuicyjnych odwoływały się niejednokrotnie do sfer kosmicznych, wskazując na duchowe relacje człowieka z uniwersum zjawisk. Znaczący wpływ na kształt utworów Stockhausena wywarły wówczas jego zainteresowania kulturą i filozofią Dalekiego Wschodu, a także tamtejszą praktyką wykonawczą, której elementy (taniec, rytuał i trans) włączał do własnych utworów. Spośród powstałych wtedy dzieł na szczególną uwagę zasługuje Stimmung (1968) dla 6 wokalistów — zawieszona w czasie kompozycja oparta na jednorodnym akordzie nonowym oraz na imionach bóstw z różnych kultur, będąca prekursorską próbą muzyki spektralnej. Z kolei, odczuwając potrzebę integrowania przebiegu muzycznego na nowych zasadach, w utworach takich jak Mantra (196–70) czy Inori (1973–74) wprowadził Stockhausen elementarną jednostkę zwaną „formułą” (wzór wysokościowo-rytmiczny o precyzyjnie określonej artykulacji), na której budował całościową formę dzieła (w Inori „formuła” wykazuje wyraźne rysy melodyczne, jest quasi-tematem).
Ostatnia faza twórczości Stockhausena, zapoczątkowana w 1977, wiąże się z realizacją jego projektu cyklu operowego pt. Licht. Die Sieben Tage der Woche, którego ogniwa noszą nazwy kolejnych dni tygodnia. Utwór ten wywodzi się z super-formuły, zbudowanej z trzech nawarstwionych formuł głównych postaci cyklu: Ewy, Michaela i Lucyfera. Są to postaci archetypiczne, których interakcja opiera się na przeciwstawieniu odwiecznych sił: ducha (Michael) i intelektu (Lucyfer), skojarzonych z symbolicznymi atrybutami Ewy. Każdej z nich odpowiada jeden dzień tygodnia: Ewie — Montag, Michaelowi — Donnerstag, Lucyferowi — Samstag. Bohaterami kolejnych dwóch oper są pary: Lucyfer i Michael (Dienstag) oraz Ewa i Lucyfer (Freitag), w Mittwoch pojawiają się wszystkie trzy postacie, natomiast w Sonntag następuje mistyczne zespolenie Ewy i Michaela. Skala tego dzieła, jak również koncepcja „formuły” — wielowymiarowego „motywu przewodniego”, przywodzi na myśl tetralogię Wagnerowską, tym bardziej iż ujawnia ono obok podobieństw ideowych, tj. rozbudowanej sfery archetypów, również analogie czysto muzyczne. Te ostatnie polegają na znacznej roli instrumentów w charakterystyce postaci, a także na wyodrębnieniu części instrumentalnych, które kompozytor zaplanował do wykonania w formie odrębnych kompozycji. W cyklu Licht zrealizował Stockhausen własną ideę Gesamtkunstwerk — dzieła syntetycznego, w którym połączył swe wcześniejsze doświadczenia formalne i brzmieniowe (w tym — elektroakustyczne), zwłaszcza z przełomu lat 60. i 70. Wypracowany wtedy zasób materiału uzupełnił (m.in. dzięki technice komputerowej) o nowe jakości harmoniczne, które określił jako „wielowarstwową polifonię przestrzenną kontrolowanych fazowych rotacji widm harmonicznych”, sięgając po efekty wykorzystywane w muzyce spektralnej. Oprócz rozbudowanej sieci relacji i znaczeń z pogranicza religii, antropologii i mitu, organicznym składnikiem Licht pozostaje scenografia i akcja sceniczna z elementami rytuału, pantomimy i tańca. Stockhausen sięgnął też w swym cyklu po rozwiązania ekstremalne, takie jak wykonanie Donnerstags-Abschied na dwóch tarasach na dachu budynku La Scali, czy też włączenie do Mittwoch kwartetu smyczkowego, granego na pokładach 4 helikopterów (Helikopter-Streichquartett) .
Literatura:
Dokumentacja — Karlheinz Stockhauzen bei den Internationalen Ferienkursen für Neue Musik in Darmstadt 1951–1996. Dokumente und Briefe, red. I. Misch i M. Bandur, Kürten 2001; U. Stürzbecher Werkstattgespräche mit Komponisten, Kolonia 1971; J. Cott Conversations with the Composer, Nowy Jork 1973; M. Tannenbaum Karlheinz Stochausen Intervista sul genio musicale, Bari 1985; Stockhausen on Music. Lectures and Interviews, red. R. Maconie, Londyn 1989; R. Frisius Gespräche mit Karlheinz Stockhausen, Moguncja 1996; Karlheinz Stockhausen Pięć muzycznych rewolucji od roku 1950, tekst z 1986 uzupełniony 1995 i dodatkowo 2005 dla „Glissanda”, tłum. J. Topolski, „Glissando” nr 4, 2005.
Monografie, biografie — K.H. Wörner Karlheinz Stockhausen. Werk und Wollen, Rodenkirchen 1963; S. Heikinheimo The Electronic Music of Karlheinz Stockhausen. Studies on the Aesthetical and Formal Problems of its First Phase, Helsinki 1972; C. Cardew Stockhausen Serves Imperialism, Londyn 1974; J. Harvey The Music of Stockhausen. An Introduction, Londyn 1975; R. Maconie The Works of Karlheinz Stochausen, Londyn 1976, 2. wyd. 1990; M. Kurtz Stockhausen. Eine Biographie, Kassel 1988; H. Conen Formel-Komposition. Zu Karlheinz Stockhausens Musik der siebziger Jahre, Moguncja 1991; Ch. von Blumröder Die Grundlegung der Musik Karlheinz Stockhausens, Stuttgart 1993; R. Frisius Karlheinz Stockhausen. Einführung in das Gesamtwerk, Moguncja 1996; G. Peters Heiliger Ernst im Spiel. Studien zur Musik von Karlheinz Stockhausen, Kürten 2003; T. Braun Karlheinz Stockhausens Musik im Brennpunkt ästhetischer Beurteilung, Kassel 2004.
Technika kompozytorska, styl i estetyka, analizy utworów — D. Schnebel Karlheinz Stockhausen, „Die Reihe” IV, 1958; J. Harvey Stockhausen. Theory and Music, „The Music Review” XXIX, 1968; T.A. Zieliński Karlheinz Stockhausen, „Ruch Muzyczny” 1968 nr 6, 7; R. Gehlhaar Zur Komposition Ensemble oraz F. Ritzel Musik für ein Haus, „Darmstädter Beiträge zur Neuen Musik” XI, 1968 oraz XII, 1970; W. Krüger Karlheinz Stockhausen. Allmacht und Ohnmacht in der neuesten Musik, Ratyzbona 1971, 2. wyd 1974; R. Maconie Stockhausen. „Mikrophonie I”. Perception in Action, „Perspectives of New Music” X, 1971/72; J. Stenzl Stockhausens „Kreuzspiel” oraz E. Bozzetti Analyse der „Studie II” von Karlheinz Stockhausen, „Zeitschrift für Musiktheorie” III, 1972 oraz IV, 1973; A. Chłopecki Karlheinz Stockhausen. O muzyczną nadświadomość oraz Karlheinz Stockhausen. O nową gramatykę muzyki, „Ruch Muzyczny” 1974 nr 18, 19; H. Silberhorn Analyse von Stockhausens „Zyklus für einen Schlagzeuger”, „Zeitschrift für Musiktheorie” VIII, 1977; J. Kohl Serial Determinism and „Intuitive Music”. An Analysis of Stockhausen’s „Aus den sieben Tagen ”, „In Theory Only” III, 1978; Z. Skowron Koncepcje formy muzycznej w teorii Karlheinza Stockhausena, Muzyka elektroniczna Karlheinza Stockhausena. Okres prób i doświadczeń oraz Muzyka elektroniczna Karlheinza Stockhausena. Utwory z lat 1955–1967, „Muzyka” 1980 nr 4, 1981 nr 3/4 oraz 1982 nr 1/2; R. Toop Stockhausen’s Electronic Works. Sketches and Work-Sheets from 1952–1967, „Interface” X, 1981; J. Kohl The Evolution of Macro- and Micro-Time in Stockhausen’s Recent Music, „Perspectives of New Music” XXII, 1983/84; P.N. Wilson Stockhausen, der Epigone? Karlheinz Stockhausen und die amerikanische Avantgarde, „Neue Zeitschrift für Musik” 1988 nr 5; Z. Skowron Modele dzieła, twórczości i odbioru muzyki w ujęciu Karlheinza Stockhausena, w: Teoria i estetyka awangardy muzycznej drugiej połowy XX wieku, Warszawa 1989; G. d’Angiolini „Tierkreis”. Oeuvrepour instrument mélodique et/ou harmonique, „Analyse musicale” nr 14,1989; J. Kohl Into the Middleground. Formula Syntax in Stockhausen’s „Licht”, „Perspectives of New Music” XXVIII, 1989/90; R. Frisius Zeichnung, Modell, Grenzüberschreitung. „Klavierstück XIII” im Kontext von Stockhausens Klavierwerk, „Melos” LI, 1992; J. Dack Strategies in the Analysis of Karlheinz Stockhausen’s „Kontakte für elektronische Klange, Klavier und Schlagzeug”, „Journal of New Music Research” XXVII, 1998 nr 1/2; N. Verzina Tecnica dei gruppi, scrittura timbrica, alea. Problermo micro- e macro-morfologici in Stockhausen, Maderna e Boulez, „Nuova Rivista Musicale Italiana” XXXII, 1998; Internationales Stockhausen-Symposion, Köln 1998, red. I. Misch i Ch. von Blumröder, Saarbrücken 1999; K. Kwiatkowski Inori, „Glissando” nr 2, 2004.
Kompozycje
Instrumentalne:
orkiestrowe:
Spiel 1952, zrewid. 1973, prawykonanie Donaueschingen 11 X 1952, Sinfonieorchester des Südwestfunks Baden-Baden, dyrygował H. Rosbaud; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1988, Sinfonieorchester des Südwestfunks Baden-Baden, dyrygował M. Gielen
Punkte 1952, zrewid. 1962, prawykonanie Donaueschingen 20 X 1963, Sinfonieorchester des Südwestfunks Baden-Baden, dyrygował P. Boulez
Gruppen na 3 orkiestry, 1955–57, prawykonanie Kolonia 24 III 1958, Westdeutscher Rundfunk Sinfonieorchester, dyrygowali B. Maderna, P. Boulez i K. Stockhausen; wykonanie polskie Warszawska Jesień 2000, Orkiestra Filharmonii im. L. Janáčka z Ostrawy, Orkiestra S.E.M. z Nowego Jorku, dyrygowali P. Kotik, Z. Nagy i Ch. Arming
Monophonie 1960–
Stop na 6 grup orkiestrowych, 1965
Stop (wersja paryska) dla 18 instrumentalistów w 6 małych grupach, 1969, prawykonanie Paryż 2 VI 1969, Ensemble Musique Vivante, dyrygował D. Masson
Fresco na 4 grupy orkiestrowe, 1969, prawykonanie Bonn 15 XI 1969, Orkiestra Beethovenhalle, dyrygowali V. Wangenheim, V. Fritsche, B. Kontarsky, G. Földes
Jubiläum 1977, prawykonanie Hanower 10 X 1977, Niedersächsisches Staatsorchester, dyrygował Albrecht
kameralne:
Sonatine na skrzypce i fortepian 1951, wykonanie radiowe (Westdeutscher Rundfunk) Kolonia 24 VIII 1951, skrzypce W. Marschner, fortepian K. Stockhausen; wykonanie koncertowe Paryż 22 X 1971, skrzypce S. Gawryłow, fortepian A. Kontarsky
Kreuzspiel na obój, klarnet basowy, fortepian i 4 perkusistów 1951, zrewid. 1959, wykonanie radiowe Kolonia XII 1951, dyrygował K. Stockhausen; wykonanie koncertowe Darmstadt 21 VII 1952, dyrygował K. Stockhausen; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1964, Musica Viva Pragensis, dyrygował Ž. Vostřák
Formel na 28 instrumenty 1951, prawykonanie Paryż 22 X 1971, Ensemble Musique Vivante, dyrygował K. Stockhausen
Schlagquartett na fortepian i 6 kotłów (3 wykonawców) 1952, prawykonanie Monachium 23 III 1953, Kaul, Porth, Peinkofer, Wschwender; zrewid. jako Schlagtrio na fortepian i 6 kotłów 1974
Kontra-Punkte na flet, klarnet, klarnet basowy, fagot, trąbkę, puzon, fortepian, harfę, skrzypce i wiolonczelę 1952, zrewid. 1953, prawykonanie Kolonia 26 V 1953, muzycy Westdeutscher Rundfunk Sinfonieorchester, dyrygował H. Scherchen
Zeitmasse na flet, obój, rożek angielski, klarnet i fagot 1955–56, prawykonanie Paryż 15 XII 1956, Domaine Musical, dyrygował P. Boulez; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1960, Het Danzi Kwintet
Refrain na fortepian + woodblocks, wiolonczelę + krotale, wibrafon + dzwonki krowie i dzwonek 1959, prawykonanie Berlin 2 X 1959, fortepian D. Tudor, wiolonczela C. Cardew, wibrafon S. Rockstroh; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1966, Hudba Dneška
Adieu na flet, obój, klarnet, fagot i róg 1966, prawykonanie Kalkuta 30 I 1967, kwintet dęty Westdeutscher Rundfunk Sinfonieorchester
Dr K, sekstet na flet, klarnet basowy, fortepian, wibrafon + dzwony rurowe, altówkę i wiolonczelę 1968–69, prawykonanie Londyn 22 IV 1969, London Sinfonietta, dyrygował P. Boulez
Alphabet für Liège, 13 scen muzycznych dla solistów i duetów 1972, prawykonanie Liège 23 IX 1972
Herbstmusik dla 4 instrumentalistów 1974, prawykonanie Brema 4 V 1974, Stockhausen Ensemble
Musik im Bauch dla 6 perkusistów 1975, prawykonanie Royan 28 III 1975, Les Percussions de Strasbourg
Tierkreis (wersja Tierkreis na różne głosy i instrumenty harmoniczne), 12 melodii na instrument melodyczny oraz/lub harmoniczny: 1. Aquarius, 2. Pisces, 3. Aries, 4. Taurus, 5. Gemini, 6. Cancer, 7. Leo, 8. Virgo, 9. Libra, 10. Scorpio, 11. Sagittarius, 12. Capricorn 1975, wykonanie polskie (Drei Melodien aus dem „Tierkreis”— wersja na skrzypce solo) Warszawska Jesień 1987, G. Kremer; wersja na orkiestrę kameralną 1975, zrewid. 1977; wersja na klarnet i fortepian 1975, zrewid. 1981; wersja na flet, flet piccolo, klarnet, trąbkę i fortepian 1975, zrewid. 1983
In Freundschaft na głos recytujący i dowolny instrument dęty drewniany, blaszany lub smyczkowy 1977, prawykonanie Aix-en-Provence 6 VIII 1977, flet L. Goeres; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1984, saksofon altowy D. Pituch
Europa-Gruss na instrumenty dęte 1992–95
Trumpetent na 4 trąbki 1995
Rotary-Bläserquintett 1997
fortepianowe:
Klavierstücke I–IV 1952, prawykonanie Darmstadt 21 VIII 1954, M. Mercenier
Klavierstücke V–X 1954–55,, prawykonanie V— Darmstadt 21 VIII 1954, M. Mercenier; zrewid. 1961 V–VIII— Darmstadt 1 VI 1955, M. Mercenier; IX— Kolonia 21 V 1962, A. Kontarsky; X— Palermo 10 X 1962, E Rzewski
Klavierstück XI 1956, prawykonanie Nowy Jork 22 IV 1957, D. Tudor; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1958, D. Tudor
Klavierstück XII (Examen — scena z Michaels, Jugend z I aktu Donnerstag aus Licht) 1979, zrewid. 1983
Klavierstück XIII (wersja Luzifers Traum z Samstag aus Licht) 1981, wykonanie polskie Warszawska Jesień 1983, B. Wambach
Klavierstück XIV (wersja 3 scen z Evas Zweitgeburt z Montag aus Licht) 1984
Klavierstück XV na elektroakustyczne instrumenty klawiszowe (wersja Dienstags-Abschied z Dienstag aus Licht) 1991
Klavierstück XVI na fortepian, taśmę, elektroakustyczne instrumenty klawiszowe ad libitum (z Freitag aus Licht) 1995
Klavierstück XVII na syntezator i środki elektroniczne (z Mittwoch aus Licht) 1998
Klavierstück XVIII na syntezator (z Mittwoch aus Licht) 2004, prawykonanie Kürten 5 VIII 2005
Klavierstück XIX na syntezator 1995 (?)
inne instrumenty solo:
Zyklus na perkusję 1959, prawykonanie Darmstadt 25 VIII 1959, Ch. Caskel; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1961, Ch. Caskel
Harlekin na klarnet 1975, prawykonanie Kolonia 7 III 1976, S. Stephens
Der kleine Harlekin na klarnet 1975, prawykonanie Aix-en-Provence 3 VIII 1977, S. Stephens
Amour, 5 utworów na klarnet 1976, prawykonanie Stuttgart 91 1978, S. Stephens; wersja na flet 1976, zrewid. 1981
instrumentalne z zastosowaniem mediów elektroakustycznych
Kontakte na fortepian, perkusję i taśmę 1958–60, prawykonanie Kolonia 11 VI 1960, fortepian D. Tudor, perkusja Ch. Caskel; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1965, fortepian A. Kontarsky, perkusja Ch. Caskel
Mikrophonie I na tam-tam (2 wykonawców), 2 mikrofony, 2 filtry i potencjometry 1964, prawykonanie Bruksela 9 XII 1964, Stockhausen Ensemble
Mixtur na 5 grup orkiestrowych, generatory tonów sinusowych i 4 modulatory kołowe 1964, prawykonanie Hamburg 9 XI 1965, Sinfonieorchester der Norddeutschen Rundfunks, dyrygował M. Gielen, Stockhausen Ensemble; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1970, Kölner Rundfunk-Sinfonie-Orchester, dyrygował M. Gielen, reż. dźwięku K. Stockhausen; wersja na 5 małych grup orkiestrowych, generatory tonów sinusowych i 4 modulatory kołowe 1967, prawykonanie Frankfurt nad Menem 23 VIII 1967, Hudba Dneška, dyrygował L. Kupkovič, Stockhausen Ensemble
Solo na instrument melodyczny i magnetofon 1965–66, prawykonanie Tokio 25 IV 1966, puzon J. Hirata, flet Noguchi
Hymnen, wersja na taśmę i zespół instrumentów 1966–67, prawykonanie Kolonia 30 XI 1967, Stockhausen Ensemble
Hymnen — dritte Region, wersja na taśmę i orkiestrę 1969, prawykonanie Nowy Jork 25 II 1971, New York Philharmonic Orchestra, dyrygował K. Stockhausen
Prozession na tam-tam, altówkę, electronium (syntezator), fortepian, mikrofony, filtry i potencjometry 1967, prawykonanie Helsinki 21 V 1967, Stockhausen Ensemble
Kurzwellen dla 4 instrumentalistów z zastosowaniem mikrofonów, filtrów, potencjometrów i 4 odbiorników fal krótkich 1968, prawykonanie Brema 5 V 1968, Stockhausen Ensemble; zrealizowane z muzyką Beethovena jako Kurzwellen mit Beethoven (Stockhoven-Beethausen Opus 1970), Düsseldorf 17 X11 1969
Pole dla 2 wykonawców z zastosowaniem 2 odbiorników fal krótkich 1969–70, prawykonanie Osaka 20 III 1970, amplifikowane odbiorniki M. Vetter, amplifikowana altówka J. Fritsch
Expo dla 3 wykonawców z zastosowaniem 3 odbiorników fal krótkich 1969–70, prawykonanie Osaka 21 III 1970, H. Bojè, P. Eötvös, R. Gehlhaar
Mantra na 2 fortepiany, woodblock, krotale i 2 modulatory kołowe 1969–70, prawykonanie Donaueschingen 28 X 1970, A. i A. Kontarsky; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1979, B. Canino i A. Ballista, Experimentalstudio der Heinrich Strobel-Stiftung des Südwestfunks z Fryburga Bryzgowijskiego
Trans na orkiestrę i taśmę 1971, prawykonanie Donaueschingen 16 X1971, Sinfonieorchester des Südwestfunks Baden-Baden, dyrygował E. Bour
Aries na trąbkę i środki elektroniczne 1977, zrewid. 1980, wykonanie polskie Warszawska Jesień 1992, trąbka M. Stockhausen, reż. dźwięku i światła K. Stockhausen
Libra na klarnet basowy i środki elektroniczne 1977
Europa Gruss na instrumenty dęte drewniane i syntezatory 2002, prawykonanie Kürten 2002
Stop und Start na 6 grup instrumentalnych 2002, prawykonanie Kürten 2002
Wokalne i wokalno-instrumentalne:
Chöre für Doris na chór mieszany: 1. Die Nachtigall, 2. Armer junger Hirt, 3. Agnus Dei 1950, sł. P. Verlaine, prawykonanie Paryż 21 X 1971, Chór Kameralny ORTF, dyrygował M. Couraud
Drei Lieder na alt i orkiestrę kameralną: 1. Der Rebell, 2. Frei, 3. Der Saitenmann 1950, sł. Ch. Baudelaire (1), anonim. (2, 3), prawykonanie Paryż 21 X 1971, alt B. Fassbänder, Ensemble Musique Vivante, dyrygował K. Stockhausen
Choral na chór 4-głosowy 1950, sł. K. Stockhausen, prawykonanie Paryż 21 X 1971, Chór Kameralny ORTF, dyrygował M. Couraud
Carré na 4 chóry i 4 orkiestrę 1959, prawykonanie Hamburg 28 X 1960, orkiestra symfoniczna i chór Norddeutscher Rundfunk, dyrygował M. Gielen, M. Kagel, A. Markowski, K. Stockhausen
Momente na sopran, 4 grupy chóralne, 4 trąbki, 4 puzony, 2 organy elektroniczne i 3 perkusistów 1962–1964, sł. Pieśń nad Pieśniami M. Bauermeister, K. Stockhausen, prawykonanie Kolonia 21 V 1962, sopran M. Arroyo, orkiestra symfoniczna i chór Westdeutscher Rundfunk, dyrygował K. Stockhausen
Am Himmel wandre ich… (Indianerlieder) na sopran i baryton 1972, prawykonanie 23 IX 1972, sopran H. Hamm-Albrecht, baryton K.O. Barkey
Ylem dla 19 instrumentalistów/śpiewaków 1972, prawykonanie Londyn 9 III 1973, London Sinfonietta
Atmen gibt das Leben na chór 1974, prawykonanie Hamburg 16 V 1975, chór Norddeutscher Rundfunk, dyrygował K. Stockhausen; zrewid. jako „opera chóralna” na chór, orkiestrę i taśmę 1977, prawykonanie Nicea 22 V 1977, chór Norddeutscher Rundfunk
Tierkreis na różne głosy i instrumenty harmoniczne (zob. utwory kameralne) 1975, zrewid. 1976, prawykonanie Aix-en-Provence 27 VII 1977, sopran A. Meriweather, fortepian Majella Stockhausen
Litanei 97 na chór 1997
wokalne, wokalno-instrumentalne z zastosowaniem mediów elektroakustycznych:
Mikrophonie II (wg H. Heisenbüttel: Einfache grammatische Meditationen) na 6 sopranów, 6 basów, organy Hammonda, 4 modulatory kołowe i taśmę 1965, prawykonanie Kolonia 11 VI 1965, chór Westdeutscher Rundfunk, Studio Chorus for New Music, organy Hammonda A. Kontarsky, Stockhausen Ensemble
Hinab-Hinauf dla solistów z zastosowaniem środków elektronicznych 1968
Stimmung na 2 soprany, mezzosopran, tenor, baryton, bas i 6 mikrofonów 1968, prawykonanie Paryż 9 XII 1968, Collegium Vocale z Kolonii; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1974, Collegium Vocale z Kolonii
Spiral dla solisty, z zastosowaniem odbiornika fal krótkich 1968, prawykonanie Zagrzeb 15 V 1969, H. Holliger
Sirius na sopran, bas, trąbkę, klarnet basowy i środki elektroniczne 1975–77, prawykonanie Waszyngton 15 VII 1976, sopran A. Meriweather, bas B. Carmeli, trąbka Markus Stockhausen, klarnet basowy S. Stephens
Capricorn na bas i środki elektroniczne 1977
Jahreslauf na tenor, bas, orkiestrę instrumentów elektronicznych i/lub amplifikowanych i taśmę, z udziałem tancerzy lub mimów i aktorów ad libitum 1977, prawykonanie Tokio 1977, Imperial Gagaku Ensemble; zrewid. jako akt I Dienstag aus Licht, zob. utwory sceniczne 1991
Sceniczne:
Originale, teatr muzyczny z zastosowaniem Kontakte 1961, prawykonanie Kolonia 26 X 1961
***
Licht. Die Sieben Tage der Woche, cykl operowy (heptalogia), libretto K. Stockhausen 1977–2005
Montag aus Licht (Gruss, 3 akty, Abschied) 1984–88, prawykonanie Mediolan 7 V 1988:
Montags-Gruss (Eva-Gruss) na rożki basetowe, elektroakustyczne instrumenty klawiszowe i taśmę 1984–88
Evas Erstgeburt na 3 soprany, 3 tenory, bas, chór, chór dziecięcy, taśmę i aktora (akt I) 1987; scena Flautina, solo na flet, flet piccolo i flet altowy (scena z Evas Erstgeburt) 1989, prawykonanie Wiedeń 1989; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1992, K. Pasveer, reż. dźwięku i światła K. Stockhausen
Evas Zweitgeburt na 7 solistów chłopięcych, basethorn, fortepian, chór dziewczęcy i orkiestrę (akt II) 1984–87; scena Wochenkreis na rożek basetowy i syntezator 1986, zrewid. 1988, wykonanie polskie Warszawska Jesień 1992, basethorn S. Stephens, syntezator S. Stockhausen, reż. dźwięku K. Stockhausen; 3 sceny z Evas Zweitgeburt, zob. Klavierstück XIV 1984
Evas Zauber na bassethorn, flet in a + flet piccolo, chór dziecięcy, orkiestrę instrumentów elektroakustycznych i/lub amplifikowanych i taśmę (akt III) 1984–86
Montags-Abschied (Eva-Abschied) na chór dziecięcy, flet piccolo i elektroakustyczne instrumenty klawiszowe 1988
Ave (z Montag aus Licht) na basethorn i flet altowy 1985, wykonanie polskie Warszawska Jesień 1992, basethorn S. Stephens, flet K. Pasveer, reż. dźwięku i światła K. Stockhausen
Dienstag aus Licht (Gruss, 2 akty, Abschied) 1977, 1987–91, wykonanie koncertowe Lizbona 10 V 1992 (Fundacja Gulbenkiana); wykonanie sceniczne Lipsk 28 V 1993:
Dienstag-Gruss (Willkommen mit Friedens-Gruss) na sopran, chór, 9 trąbek, 9 puzonów, 2 syntezatory 1987–88, prawykonanie Kolonia 1988
Jahreslauf na tenor, bas, orkiestrę instrumentów elektroakustycznych i/lub amplifikowanych i taśmę, z udziałem tancerzy lub mimów i aktorów ad libitum (akt I) 1977, zrew. 1991
Invasion-Explosion mit Abschied na sopran, tenor, bas, 3 trąbki (1 + flügelhorn), 3 puzony, 2 syntezatory, 2 perkusistów, 6 trąbek i 6 puzonów ad libitum, chór i taśmę (akt II) 1990–91, prawykonanie Frankfurt nad Menem 1991
Dienstags-Abschied na chór, elektroakustyczne instrumenty klawiszowe i środki elektroniczne, zob. Klavierstück XV 1991
Mittwoch aus Licht (Gruss, 4 sceny, Abschied) 1993–98:
Mittwoch-Gruss z udziałem śpiewających bileterek i taśmy 1998
Welt-Parlament na chór (scena 1) 1995
Orchester-Finalisten na orkiestrę i środki elektroakustyczne (scena 2) 1995–96
Helikopter-Streichquartett na kwartet smyczkowy, 4 helikoptery, sprzęt telewizyjny i radiowy (scena 3) 1993, prawykonanie Amsterdam 1995 (Holland Festival)
Michaelion na chór, flet, basethorn, trąbkę, puzon, bas + odbiornik fal krótkich (scena 4), prawykonanie Monachium 26 VII 1998
Mittwochs-Abschied na taśmę 1996
Mittwoch-Formel dla 3 perkusistów 2004, prawykonanie Kürten 5 VIII 2005
Donnerstag aus Licht (Gruss, 3 akty, Abschied) 1978–81, Mediolan 3 IV 1981:
Donnerstags-Gruss (Michaels-Gruss) na 8 instrumentów dętych blaszanych, fortepian i 3 perkusistów 1978
Michaels Jugend na tenor, sopran, bas, basethorn, trąbkę, puzon, fortepian, organy elektryczne lub syntezator, chór i instrumenty na taśmie i 3 tancerzy lub mimów (akt I) 1978–79, prawykonanie Jerozolima 1979; scena Examen na tenor, basethorn, trąbkę, fortepian i tancerza 1979 (zob. Klavierstück XII), wykonanie polskie Warszawska Jesień 1992, tenor J. Pike, basethorn S. Stephens, trąbka Markus Stockhausen, fortepian Majella Stockhausen, taniec M. Noiret, reż. dźwięku i światła K. Stockhausen
Michaels Reise um die Erde na trąbkę i orkiestrę (akt II) 1978, prawykonanie Donaueschingen 1978
Michaels Heimkehr na tenor, sopran, bas, 2 saksofony sopranowe, basethorn, trąbka, puzon, organy elektryczne lub syntezator, chór, orkiestra, taśmy i 3 tancerzy-mimów (akt III) 1980; scena Vision na tenor, trąbkę, tancerza, syntezator i taśmę 1980, wykonanie polskie Warszawska Jesień 1992, tenor J. Pike, trąbka Markus Stockhausen, syntezator S. Stockhausen, taniec M. Noiret, reż. dźwięku i światła K. Stockhausen
Michaels-Abschied na 5 trąbek lub na trąbkę i taśmę 1980, wykonanie polskie Warszawska Jesień 1992, trąbka Markus Stockhausen, reż. dźwięku i światła K. Stockhausen
Argument (z Donnerstag aus Licht) na tenor, bas, syntezator, trąbkę i perkusję 1980, wykonanie polskie Warszawska Jesień 1992, tenor J. Pike, bas N. Isherwood, syntezator S. Stockhausen, trąbka Markus Stockhausen, perkusja K. Pasveer, reż. dźwięku i światła K. Stockhausen
Mondeva na basethorn i tenor 1979, wykonanie polskie Warszawska Jesień 1992, basethorn S. Stephens, tenor J. Pike, reż. dźwięku i światła K. Stockhausen
Freitag aus Licht (Gruss, 2 akty, Abschied) 1991–94, prawykonanie Lipsk 12 IX 1996:
Weltraum (Freitags-Gruss und Freitags-Abschied) na media elektroakustyczne 1991–92, 1994
Freitags-Versuchung na sopran, baryton, bas, flet, basethorn, orkiestrę dziecięcą, chór dziecięcy, 12 głosów, syntezator, środki elektroniczne i 12 par tancerzy-mimów 1991–94
Samstag aus Licht (Gruss, 4 sceny) 1981–83, prawykonanie Mediolan 25 V 1984:
Samstag-Gruss (Luzifer-Gruss) na 26 instrumentów dętych blaszanych i 2 perkusistów 1984
Luzifers Traum na bas i fortepian (scena 1), zob. Klavierstück XIII 1981, prawykonanie Metz 1981; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1992, bas N. Isherwood, fortepian Majella Stockhausen, reż. dźwięku i światła K. Stockhausen
Kathinkas Gesang als Luzifers Requiem na flet i sześciu perkusistów (scena 2) 1982–83, prawykonanie Ann Arbor (Michigan) 1984
Luzifers Tanz na bas lub puzon lub euphonium, trąbkę piccolo, flet piccolo, orkiestrę dętą lub orkiestrę symfoniczną i wykonawców scenicznych ad libitum (scena 3) 1983: fragment Rechter Augenbrauentanz na klarnety, klarnety basowe, perkusję i syntezator 2003, prawykonanie Kürten 2003
Luzifers Abschied na głosy męskie, organy i 7 puzonów (scena 4) 1982, prawykonanie Asyż 1982
Kathinkas Gesang als Luzifers Requiem na flet i środki elektroniczne 1983, wykonanie polskie Warszawska Jesień 1992 flet K. Pasveer, reż. dźwięku i światła K. Stockhausen
Traum-Formel na basethorn 1981, wykonanie polskie Warszawska Jesień 1992, basethorn S. Stephens, reż. dźwięku i światła K. Stockhausen
Zungenspitzentanz na flet piccolo, tancerza i syntezator 1983, wykonanie polskie Warszawska Jesień 1992, flet piccolo K. Pasveer, taniec J.-Ch. Chalon i M. Noiret, syntezator S. Stockhausen, reż. dźwięku i światła K. Stockhausen
Sonntag aus Licht (Gruss, 4 sceny) 1999–2003:
Lichter-Wasser (Gruss) na sopran, tenor, orkiestrę i syntezator 1999, prawykonanie Donaueschingen 16 X 1999
Engel-Prozessionen na chór a cappella (scena 2) 2000, prawykonanie Amsterdam 9 XI 2002, chór radia holenderskiego
Licht-Bilder na rożek basetowy, flet z modulatorem kołowym, trąbka z modulatorem kołowym i syntezator (scena 3) 2003, prawykonanie Donaueschingen X 2004
Düfte-Zeichen na siedmiu wokalistów, głos chłopięcy i syntezator (scena 4) 2002, prawykonanie Salzburg-Hallein 29 VIII 2003 (Salzburger Festspiele)
Hoch-Zeiten na 5 grup chóralnych i 5 grup orkiestrowych (scena finałowa) 2001, prawykonanie Las Palmas 2 II 2003, chór i orkiestra Westdeutscher Rundfunk
Ypsilon na basethorn 2003, prawykonanie Kürten 2003
na taśmę
Konkrete Etüde 1952 Paryż
2 Elektronische Studien 1953 (I), 1954 (II) Kolonia
Gesang der Jünglinge do tekstów z Księgi Daniela (Dn , 3, 51–90 — fragmenty) 1955–56 Kolonia, prawykonanie Kolonia 30 V 1956; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1958
Kontakte 1958–60 Kolonia
Telemusik 1966 Tokio, prawykonanie Tokio 25 IV 1966; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1968
Hymnen, zob. utwory instrumentalne z zastosowaniem mediów elektroakustycznych 1966–67 Kolonia, prawykonanie Kolonia 30 XI 1967
różne:
Plus-Minus 2×7 stron na nieokreślone środki wykonawcze 1963, prawykonanie Rzym 14 VI 1964, fortepian C. Cardew, fortepian F. Rzewski; wykonanie polskie — opracowanie J. Tilbury’ego na organy, fortepian i perkusję — Warszawska Jesień 1968, Z. Krauze, G. Fremy, J. Tilbury
Aus den sieben Tagen, 15 utworów tekstowych na zespół wykonawców 1968: 1. Richtige Dauern, prawykonanie Darmstadt 1 IX 1969, 2. Unbegrenzt, prawykonanie St Paul de Vence 26 VII 1969, 3. Verbindung, prawykonanie Darmstadt 2 IX 1969, 4. Treffpunkt, prawykonanie Londyn 25 XI 1968, 5. Nachtmusik, prawykonanie Darmstadt 1 IX 1969, 6. Abwärts, prawykonanie Darmstadt 2 IX 1969, 7. Aufwärts, prawykonanie Darmstadt 4 IX 1969, 8. Oben und unten (Theaterstück) dla mężczyzny, kobiety, dziecka i 4 instrumentalistów, prawykonanie Amsterdam 22 VI 1969; wykonanie polskie Warszawska Jesień 1976, Opern-Studio Kiel, 9. Intensität, prawykonanie Darmstadt 3 IX 1969, 10. Setz die Segel zur Sonne, prawykonanie Paryż 30 V 1969, 11. Kommunion, prawykonanie Darmstadt 3 IX 1969, 12. Litanei na recytatora i chór, 13. Es, prawykonanie Londyn 25 XI 1968, 14. Goldstaub, prawykonanie Kürten 20 VIII 1972, 15. Ankunft na recytatora i mówiący chór
Für kommende Zeiten 1968–70, 17 utworów tekstowych: 1. Übereinstimmung, 2. Verlängerung, 3. Verkürzung, 4. Über die Grenze, 5. Kommunikation, 6. Intervall, 7. Ausserhalb, 8. Innerhalb, 9. Anhalt, 10. Schwingung, 11. Spektren, 12. Wellen, 13. Zugvogel, 14. Vorahnung, 15. Japan, 16. Wach, 17. Ceylon, wykonanie polskie (Wellen) Warszawska Jesień 1973, Group Intermodulation
Musik für ein Haus, muzyka studyjna 1968, prawykonanie Darmstadt 1 IX 1968
Tunnel-Spiral, część grupowego projektu tunelu dźwiękowego 1969
Sternklang, muzyka parkowa dla 5 grup wykonawców 1971, prawykonanie Berlin 5 VI 1971, Collegium Vocale z Kolonii, Group Intermodulation, Gentle Fire, Stockhausen Ensemble, dyrygował K. Stockhausen
Inori (Adoracje) dla mima-tancerza z udziałem orkiestry 1973–74, prawykonanie Donaueschingen 20 X 1974, mim E. Clarke, Sinfonieorchester des Südwestfunks Baden-Baden, dyrygował K. Stockhausen
Vortrag über Hu, wykład wprowadzający do Inori na 1 głos 1974, prawykonanie Donaueschingen 18 X 1974, G. Davy
Oktophonie na 8 grup głośników 1992–94
Dodekaphonie z 12 przestrzennymi źródłami w projekcji piramidalnej 1992–94
Prace:
Texte:
I. Zur elektronischen und instrumentalen Musik (m.in. teksty audycji z lat 1954–60 dla Westdeutscher Rundfunk: Von Webern zu Debussy. Bemerkungen zur statistischen Form, Gruppenkomposition. „Klavierstück I”, Momentform. Neuer Zusammenhang zwischen Aufführungsdauer, Werkdauer und Moment), II. Zu eigenen Werken – zur Kunst anderer – Aktuelles oraz III. Zur Musik 1963–1970, red. D. Schnebel, Kolonia 1963, 1964 oraz 1971
IV Werk-Einführungen – elektronische Musik – Weltmusik – Vorchläge und Standpunkte – zum Werk anderer, red. Ch. von Blumröder, Kolonia 1978,
V Zur Musik 1977–1984 oraz VI. Zur Musik 1977–1984, red. Ch. von Blumröder, Kolonia 1989,
VII. Zur Musik 1984–1991. Neues zu Werken vor Licht – zu Licht bis Montag – Montag aus Licht oraz VIII. Zur Musik 1984–1991. Dienstag aus Licht – elektronische Musik, red. Ch. von Blumröder, Kürten 1998,
Artykuły (w większości przedrukowane w Texte I):
Situation des Handwerks (Kriterien der punktuellen Musik) 1952 (Paryż), nie wydano
Weberns Konzert für neun Instrumente, „Melos” XX, 1953
Aktuelles, „Die Reihe” I, 1955
Zum 15. September 1955 (Über A. Webern), „Die Reihe” II, 1956
Struktur und Erlebniszeit, „Die Reihe” II, 1956
… wie die Zeit vergeht …, „Die Reihe” III, 1957
Musik in Funktion, „Melos” XXIV, 1957
Arbeitsbericht 1952/53. Orientierung, „Structure” 1958/1 (Amsterdam)
Sprache und Musik, „Darmstädter Beiträge zur Neuen Musik” I, 1958
Musik im Raum, „Melos” XXV, 1958
Elektronische und instrumentale Musik, „Die Reihe” V, 1959
Musik und Sprache, „Die Reihe” VI, 1960
Musik und Graphik, „Darmstädter Beiträge zur Neuen Musik” III, 1960
Erfindung und Entdeckung. Ein Beitrag zur Form-Genese, „Neue Musik” IV, 1961
Die Einheit der musikalischen Zeit, w: Zeugnisse, księdze pamiątkowej Th.W. Adorna, red. M. Horkheimer, Frankfurt n. Menem 1963
„Plus Minus” auf 14 Notenblättern, „Melos” XXXIII, 1966
„Zyklus für einen Schlagzeuger”, „Musik und Bildung” 1969 nr 5
Kriterien der neuen Musik, „Musik und Bildung” 1971 nr 1
