Logotypy UE

Silwestrow, Walentin

Biogram i literatura

Silwestrow Walentin Wasiljowicz, *30 IX 1937 Kijów, ukraiński kompozytor. Naukę muzyki rozpoczął mając 15 lat, początkowo na lekcjach prywatnych, później w wieczorowej szkole muzycznej w Kijowie (1953–55), którą ukończył z wyróżnieniem. W latach 1955–58 studiował inżynierię w Kijowie, a od 1958 do 1964 kompozycję w tamtejszym konserwatorium u B. Latoszynskiego i L. Rewuckiego. W latach 1964–72 uczył teorii muzyki w szkołach muzycznych. Do 2022 mieszkał i pracował w Kijowie. W pierwszych dniach inwazji rosyjskiej w Ukrainie opuścił Kijów i zamieszkał w Berlinie. Laureat nagrody im. S. Kusewickiego (1967), I nagrody na międzynarodowym konkursie dla młodych kompozytorów Gaudeamus (Holandia, 1970), dwukrotnie nagrody państwowej im. Szewczenki (1989, 1995) oraz nagrody Opus Klassik za dzieło życia (2022). Odznaczony ukraińskim Orderem “Za zasługi” III klasy (1997) i II klasy (2013) oraz Orderem Księcia Jarosława Mądrego V klasy (2007) i IV klasy (2017) . W 2011 uzyskał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Narodowego „Akademii Kijowsko-Mohylańskiej”. Był kilkakrotnie kompozytorem-rezydentem europejskich ośrodków muzycznych i festiwali, m.in. Nostalgia Festival w Poznaniu (2009).

Silwestrow był jednym z czołowych przedstawicieli „Kijowskiej Awangardy” lat 60. i jako jeden z pierwszych kompozytorów byłego ZSRR ok. 1970 odrzucił środki typowe dla tego nurtu, skłaniając się ku neoromantyzmowi (Muzyka w dawnym stylu, I Kwartet smyczkowy, V Symfonia). Stworzył własny, bliski zachodniemu postmodernizmowi styl, który określa mianem „meta-muzyki” (muzyki alegorycznej, metaforycznej). Jej istotą jest z jednej strony wieloznaczność oraz ciągła oscylacja między „starym” i „nowym”, z drugiej zaś zaprzeczenie tradycyjnie rozumianej narracji muzycznej przez przeniesienie środka ciężkości z kulminacji na kontynuację (wybrzmienie). Charakterystyczne dla techniki kompozytorskiej Silwestrowa jest nakładanie płaszczyzn dźwiękowych, których podstawą są wybrzmienia alikwotowe (Ciche pieśni, Metamuzyka, Postludium). Od początku lat dwutysięcznych skupia się na mniejszych formach instrumentalnych oraz muzyce chóralnej a cappella. W swoim dorobku ma również muzykę do kilkunastu filmów.

W 2011 ukazała się książka Doczekatysja muzyki. Lekcii-besidy [Дочекатися музики. Лекції-бесіди], której podstawą były wykłady i spotkania z kompozytorem, zorganizowane w 2007 w Kijowie. W 2019 powstał pełnometrażowy film dokumentalny W. Silwestrow poświęcony kompozytorowi i jego twórczości, w reżyserii Siergija Bukowskiego.

Literatura: S. S. Pawliszyn Walentyn Sylwestrow, seria: Tworczi portrety ukrainskich kompozitoriw, Kijów 1989 (język ukraiński); S. Savenko Valentin Silvestrov’s Lyrical Universe w Underground Music from the Former USSR, red. Valeria Tsenova, Amsterdam, 1998; P. J. Schmelz Valentin Silvestrov and the Echoes of Music History, „The Journal of Musicology”, 31/2, 2014, s. 231–71; P. Edwards Valentin Silvestrov and the symphonic monument in ruins w Transformations of musical modernism, red. E. E. Guldbrandsen, J. Johnson, Cambridge University Press, 2015; P. R. Bullock Intimacy and distance: Valentin Sil’vestrov’s Tikhie pesni, „The Slavonic and East European Review (1928)”, t. 92 (3) 2014; R. L. Gillies Singing Soviet Stagnation: Vocal Cycles from the USSR, 1964–1985, Londyn 2021; L. Shapovalova, І. Romaniuk, M. Chernyavska, S. Shchelkanova Early (Avant-garde) Symphonies by Valentin Silvestrov As a Sound Universe, „Studia Universitatis Babeş-Bolyai. Musica”, t. 66 (1), 2021; I.W. Melniczenko, Specyfika estetyki postmodernizmu w kontekście fenomenu twórczości Walentyna Sylwestrowa, „Molodyj wczenyj” [Молодий вчений], nr 10 (50), 2017 (język ukraiński); P. J. Schmelz Sonic overload: Alfred Schnittke, Valentin Silvestrov, and polystylism in the late USSR, Nowy Jork 2020; W. Kläy Vertontes Schweigen: Der Ukrainische Komponist Walentin Silwestrow, „Dissonanz” 2003 (83); P. J. Schmelz Such freedom, if only musical unofficial Soviet music during the Thaw, rozdz. 6. From Abstraction to Mimesis, from Control to Freedom: Part, Schnittke, Silvestrov, Gubaidulina, Nowy Jork, 2009; W. Sylwestrow Doczekatysja muzyki: Lekcii-besidy, Kijów 2011.

Kompozycje

Instrumentalne:

orkiestrowe:

I Symfonia, 1963; 2. wersja, 1974

Uwertura klasyczna, 1964

II Symfonia na flet, perkusję, fortepian i smyczki, 1965

Spectra na orkiestrę kameralną, 1965

III Eschatofonia 1966

Hymn na 4 zespoły instrumentalne, 1967

Poemat pamięci B. Latoszynskiego na orkiestrę, 1968

IV Symfonia na instrumenty dęte blaszane i smyczki, 1976

Serenada na orkiestrę smyczkową, 1978

V Symfonia, 1982, wyk. pol. Warszawska Jesień 1992

Intermezzo na orkiestrę kameralną, 1983

Exegi Monumentum, Symfonia na baryton i orkiestrę, 1985-87

VI Symfonia, 1995

Metawalc, Poemat symfoniczny, 2002

Silent Music na orkiestrę smyczkową, 2002

Abschiedsserenade na orkiestrę smyczkową, 2003

VII Symfonia, 2003

VIII Symfonia, 2012-2013, wyk. pol. Festiwal Eufonie 2022

IX Symfonia, 2017-2019

na instrument solo i orkiestrę:

Monodia na fortepian i orkiestrę, 1965

Meditation na wiolonczelę i orkiestrę kameralną, 1972

Postludium, poemat symfoniczny na fortepian i orkiestrę, 1984

Dedication/Poswiaczennia na skrzypce i orkiestrę, 1991

Metamuzyka na fortepian i orkiestrę, 1992

Epitafium na fortepian i orkiestrę smyczkową, 1999

Two Dialogues with Postscript na orkiestrę smyczkową i fortepian, 2001-2002

Koncert na skrzypce i orkiestrę, 2016

kameralne:

Kwintet fortepianowy, 1961

Quartetto piccolo na kwartet smyczkowy, 1961

Trio na flet, trąbkę i czelestę, 1962

Mysterium na flet altowy i 6 grup perkusyjnych, 1964

Projekcje na klawesyn, wibrafon i dzwony rurowe, 1965

Drama na trio fortepianowe, 1971

I Kwartet smyczkowy, 1974, wyk. pol. Warszawska Jesień 1996

Postludium na wiolonczelę i fortepian, 1982, wyk. pol. Warszawska Jesień 1983

Sonata na wiolonczelę i fortepian, 1983/2000

II Kwartet smyczkowy, 1988

Post scriptum, sonata na skrzypce i fortepian, 1991

Elegia na wiolonczelę i 2 tam-tamy, 1999

Hommage à J.S.B. na skrzypce i fortepian (quasi echo), 2009

Dwa utwory na skrzypce i fortepian, 2010

na instrumenty solo:

Muzyka naiwna na fortepian, 1954/93

Musica lontana na fortepian, 1956/93

Intermezzo na fortepian, 1956/2000

Nokturn na fortepian, 1957/2000

Bagatele na fortepian, 1958–2000

Sonatina na fortepian, 1960/65

5 utworów na fortepian, 1961

Triada na fortepian, 1962

Sonata „Klasyczna” na fortepian, 1963

Elegia na fortepian, 1967

I Sonata na fortepian, 1972

Muzyka dla dzieci na fortepian, 1973

Muzyka w dawnym stylu na fortepian, 1973

II Sonata na fortepian, 1975

Kitsch-Musik na fortepian, 1977

III Sonata na fortepian 1979

Postludium na skrzypce, 1981

Misterioso na klarnet i fortepian (dla jednego wykonawcy), 1996

The Messenger – 1996/Wisnyk – 1996 na fortepian, 1997; także wersja na syntezator lub fortepian i orkiestrę smyczkową, 1997

Orfeo. Eternal Melody na syntezator, 1998

Usna muzyka, cykl 4 utworów na fortepian, 1999

Nokturn na fortepian, 2002

Dwa epitafia na fortepian, 2001

Hymn 2001 na fortepian, 2001; także wersja na orkiestrę smyczkową, 2001

Moments na fortepian, 2003

Moments of Memory (I) na fortepian, 2003

Moments of Memory (II) na fortepian, 2004

Spring Serenades, cykl na fortepian, 2004

Three Dedications na fortepian, 2004

4 postludia na fortepian, 2004

2 mazurki na fortepian, 2005

English Serenades, cykl na fortepian, 2005

3 bagatele na fortepian, 2006

9 walców na fortepian, 2007

5 momentów muzycznych na fortepian, 2007

Elegia, ciaccona i pastorale na fortepian, 2022

Wokalne:

Kantata na chór, sł. T. Szewczenko, 1977

Dyptyk na chór, sł. T. Szewczenko, 1995

Elegia na chór, sł. T. Szewczenko, 1996

Over All the Mountain Tops is Peace na chór, 2009

Trzy pieśni sakralne na chór, 2013

Majdan 2014 na chór, 2014

Dyptyk na chór, sł. T. Szewczenko, 2016

In memoriam na chór, 2020

Psalm na chór, 2022, pol. wyk. Chór Filharmonii Narodowej, Warszawa 2022

Wokalno-instrumentalne:

2 romanse na głos i fortepian, sł. A. Błok, 1960

Kantata na sopran i orkiestrę kameralną, sł. F. Tiutczew i A. Błok, 1973

Ciche pieni [Tychi pisni] na głos i fortepian, sł. A. Puszkin, M. Lermontow, J. Keats, S. Jesienin, T. Szewczenko, F. Tiutczew, O. Mandelsztam, 1974–77

Proste pieśni [Prosti pisni] na głos i fortepian, sł. O. Mandelsztam, A. Puszkin, anonimowe, 1974–81

Stara ballada na głos i fortepian, 1977

Leśna muzyka [Lisowa muzyka] na sopran, rożek angielski i fortepian, sł. G. Ajgi, 1978

Jesienna serenada [Osinnia serenada] na sopran i orkiestrę kameralną, 1980–2000

Postludium D-S-C-H na sopran, skrzypce, wiolonczelę i fortepian, 1981

4 pieśni na baryton i fortepian, sł. O. Mandelsztam, 1982

Stupieni na głos i fortepian, sł. A. Błok, A. Puszkin, F. Tiutczew, O. Mandelsztam, J. Keats, J. Boratynski, W. Sollogub, anonimowe, 1982/98

Ode to the Nightingale / Oda sołowju na sopran i orkiestrę kameralną, sł. J. Keats, tłum. E. Witkowski, 1983

Exegi monumentum na baryton i orkiestrę, sł. A. Puszkin, 1987

Requiem dla Larissy na głosy solowe, chór i orkiestrę, 1997-1999, wyk. pol., Warszawska Jesień 2005

Rzeka czasów na głos i fortepian, sł. G. Derżawin, 1999

Trzy pieśni na głos i fortepian, sł. A. Błok, W. Majakowski, J. Iwaszkiewicz, 2003

Moments of Poetry and Music na sopran lub baryton, fortepian i orkiestrę smyczkową, 2003

Kantata nr 4 na sopran, fortepian i orkiestrę smyczkową, 2015