Schuch, Ernst von

Schuch [szuch] Ernst Edler von, *23 XI 1846 Graz, †10 V 1914 Kötzschenbroda (k. Drezna), austriacki dyrygent. Kształcił się pod kierunkiem E. Stoltza w Grazu i O. Dessoffa w Wiedniu. Studiował też prawo, lecz po złożeniu częściowego egzaminu poświęcił się muzyce, obierając teatr jako główną dziedzinę swojej działalności. W 1867 był dyrygentem Breslauer Theater we Wrocławiu, następnie działał jako dyrygent teatru w Würzburgu (1868–70), Grazu (1870/71) i Bazylei, skąd w 1872 został powołany do Drezna na stanowisko dyrygenta włoskiej trupy operowej, a później dyrygenta (1873), pierwszego dyrygenta (1879) i dyrektora (1882) Hofoper, którą kierował nieprzerwanie do 1914. W 1884 przejął po F. Wüllnerze dyrekcję Hofkapelle, a w 1889 objął urząd miejski generalnego dyrektora muzycznego. Działalność Schucha w Dreźnie, skąd rzadko wyjeżdżał na gościnne występy, zdynamizowała życie muzyczne miasta; obdarzony talentem dyrygenckim, organizacyjnym i pedagogicznym doprowadził zespoły drezdeńskie do wysokiego poziomu wykonawczego i repertuarowego. Zwłaszcza Hofoper pod dyrekcją Schucha zyskała renomę jednej z najlepszych europejskich scen operowych, a on sam był postrzegany jako współtwórca realizacji scenicznych, do których zapraszał znakomitych reżyserów i scenografów, m.in. M. Reinhardta i A. Rollera. Schuch wprowadził na scenę drezdeńską ok. 120 utworów, prowadził 51 premier, m.in. oper A. Bungerta, E. Dohnányiego, F. Draesekego, I.J. Paderewskiego (Manru, 1901) i R. Straussa (Feuersnot, 1901, Salome, 1905, Elektra, 1909, Kawaler srebrnej róży, 1911). Dla Straussa Schuch był wzorem dyrygenta, a prowadzona przez niego scena drezdeńska „rajem dla prawykonań”. „Schuch jest cudem — pisał — dopiero [on] pozwala mi poznać moje dzieło, cały kram operowy znika i naraz ukazuje się żywa muzyka” (E. Krause Ryszard Strauss, Kraków 1983). Podobnie entuzjastyczne opinie wypowiadali inni: A. Chybiński po monachijskim koncercie Schucha, dyrygującego utworami Mozarta i Webera, podnosił „subtelność i wytworność interpretacji, nieomylność wręcz nieprawdopodobną, jeśli chodzi o ujęcie całości i szczegółów, i rozwinięcie przepychu barwnego” (W czasach Straussa i Tetmajera, Kraków 1959), a A. Toscanini, oceniając różnych dyrygentów, skonkludował: „Był jednak ktoś naprawdę dobry — Nikisch i E. von Schuch w Dreźnie” (H. Sachs Toscanini, Warszawa 1988).

Żoną Schucha (od 1875) była Clementine Schuch-Proska, właśc. Clementina Procházka (1850–1932), uczennica M. Marchesi, czołowy sopran Hofoper w Dreźnie. Występowała gościnnie na estradach i scenach operowych w Wiedniu, Berlinie, Petersburgu, Moskwie i Londynie (Covent Garden, 1884). Ich córka, Liesel von Schuch (1891–1990), sopran, śpiewała także w operze w Dreźnie, powtarzając z mniejszym powodzeniem partie koloraturowe, które były specjalnością jej matki.

Literatura: P. Sakolowsky Ernst von Schuch, Lipsk 1901; F. v. Schuch Richard Strauss, Ernst von Schuch und Dresdens Oper, Lipsk 2. wyd. 1953; E. Krause Richard Strauss, Ernst von Schuch und Dresden, w: Richard Strauss-Ehrung, red. W. Höntsch, „Blätter der Staatstheater”, Drezno 1963/64.