Sances [sˊanezes], Sancies, Sanci, Sanchez, Giovanni Felice, *ok. 1600 Rzym, pogrzeb. 12 XI 1679 Wiedeń, włoski kompozytor i śpiewak. W latach 1609–14 (lub dłużej) był sopranistą w Collegio Germanico, brał także udział w wykonaniach oper rzymskich. Młodość Sancesa jest mało znana. Ok. XII 1618 i IV 1636 przebywał w Padwie, jakiś czas spędził w Wenecji. Od XII 1636 był tenorem w kapeli cesarzy Ferdynanda II, Ferdynanda III i Leopolda I. 1 X 1649 został wicekapelmistrzem, a od 16 IV 1669 cesarskim kapelmistrzem w Wiedniu.
Sances uznawany jest za jednego z najbardziej utalentowanych kompozytorów środkowego baroku. Pisał niemal wyłącznie muzykę wokalno-instrumentalną: religijną, kameralną i dramatyczną. Wykorzystywał szeroki wachlarz technik, od stile antico (Missa Alba, zaginiona), poprzez technikę polichóralną, duże i małe concertato (muzyka religijna), do monodii w postaci recytywów i arii. Jego dzieła cechuje duży kunszt melodyczny, widoczny zwłaszcza w ariach oraz częsty udział basso ostinato. Listę utworów dramatycznych, w większości zaginionych, podaje katalog zbiorów Leopolda I (rękopis Wiedeń, Nationalbibliothek). Opery Sancesa, pisane głównie dla dworu cesarskiego we współpracy z Leopoldem I, noszą cechy typowe dla ówczesnej szkoły weneckiej (3 akty, obecność postaci komediowych, krótkie arie z basso continuo w metrum trójdzielnym), choć odznaczają się też typowym dla sceny wiedeńskiej dużym udziałem chórów. Dopiero w ostatnim dramacie, Aristomene Messenio, wprowadził arię da capo. Ważną grupą utworów Sancesa są kantaty. Publikacja z 1633 to jeden z najwcześniejszych zbiorów zawierających kantaty zarówno w formie przekomponowanej (recytatywy i arioso) jak i stroficznej z melodyką aryjną. Późniejsze publikacje muzyki świeckiej Sancesa zawierają m.in.: kantaty złożone z odcinków recytatywnych i aryjnych na przemian, utwory zawierające basso ostinato (np. bas chaconne lub opadający tetrachord), lamenty. Rozbudowana do 5 głosów i smyczków obsada utworów z 1657 odzwierciedla ówczesne upodobania dworu cesarskiego.
Na twórczość kościelną Sancesa składają się motety, antyfony, litanie i psalmy. Wśród nich utwory małoobsadowe dzielą cechy stylistyczne z podobnymi kompozycjami świeckimi Sancesa. Widoczne jest nawiązywanie do zdobyczy Monteverdiego. Reprezentujące duże concertato psalmy (wydane w 1643) przypominają podobne utwory G. Valentiniego. Dramatyczne sepolcri, pisane we współpracy z Leopoldem I, podzielają wiele cech oper Sancesa (np. lamenty z opadającym tetrachordem w basie). Dominują w nich recytatywy przeplatane krótkimi ariami w formie AAB lub stroficznej.
Literatura: P. Webhofer G.F. Sances ca. 1600-1679. Biographisch-bibliographische Untersuchung und Studie über sein Motettenwerk, Innsbruck 1965; L. Callegari L’infortunio di Angelica nei „Capricci poetici” di G.F. Sances (1649), „Quadrivium” XXV, 1984; P. Cecchi Le „cantade a voce sola” 1633 di G.F. Sances, „Rassegna veneta di studi musicali” V 1989, VI 1990; J. Whenham G. F. Sances, the Emperor Leopold I and Two Operas for the Viennete Court, w: Il teatro musicale italiano nel Sacro romano impero nei secoli 17. e 18., ks. kongresowa w Loveno di Menaggio 1997, red. A. Colzani, Como 1999.
Kompozycje
religijne:
Motetti na 1 głos i b.c., wyd. Wenecja 1638
Motetti na 1–4 głosy i b.c., wyd. Wenecja 1638
Antifone e litanie della Beatissima Vergine na 2–8 głosów i b.c., wyd. Wenecja 1640
Motetti na 2–5głosów, wyd. Wenecja 1642
Con le letanie della Beata Vergine na 6 głosów i b.c., wyd. Wenecja 1642
opera quarta ecclesiastica, wyd. Wenecja 1642
Salmi concertati na 8 głosów i b.c., wyd. Wenecja 1643
Salmi brevi concertati na 4 głosy, wyd. Wenecja 1647
Antiphonae sacrae Beatae Mariae Virginis na 1 głos i b.c., wyd. Wenecja 1648
6 motetów w antologiach z lat 1641–53
liczne utwory w rękopisach w Austrii (Wiedeń, Nationalbibliothek, Kremsmünster, Biblioteka Opactwa Benedyktynów) i Czechach (Kromieryż, Hudební Archív, Státní y Zámek a Zahrady)
świeckie:
Cantade… libro secondo, cz. I – na 1 głos i b.c., cz. II – na 2–3 głosy i b.c., wyd. Wenecja 1633
Il quarto libro delle cantate, et arie na 1–3 głosy i b.c., wyd. Wenecja 1636
Capricci poetici na 1–3 głosy i b.c., wyd. Wenecja 1649
Trattenimenti musicali… libro primo, op. 6, na 2–5 głosów, violini i b.c., wyd. Wenecja 1657
2 canzonetty na 1 głos i b.c. w antologii, wyd. Wenecja 1634
liczne utwory w rękopisach w Nationalbibliothek w Wiedniu, w tym 5 sonat wpisanych w rękopisie opery F. Vismarriego Orontea, wyd. Wenecja 1660
Ermiona, opera, libretto P.E. degli Obizzi, wyst. Padwa 11 IV 1636, zaginiona, zach. druk libretta
I trionfi d’Amore, opera, wyst. Pressburg (?) (obec. Bratysława) lub Praga 1649, zaginiona, zach. druk libretta
La Roselmina fatta canora, opera, libretto A. Amalteo, wyst. Wiedeń 20 (?) II 1662, zaginiona, zach. druk libretta
Mercurio esploratore, opera, libretto A. Amalteo, wyst. Wiedeń 21 II 1662, prolog i wstęp z G.A. Cicogniniego Mariana
Apollo deluso, opera, akt II – Leopold I, muzyka baletowa – J.H. Schmelzer, libretto A. Draghi, wyst. Wiedeń 9 VI 1669
Aristomene Messenio, opera, z Leopoldem I, J.H. Schmelzerem, libretto N. Minato, wyst. Wiedeń 20 XII 1670
Le lachrime di S Pietro, sepolcri, libretto F. Sbarra, wyk. Wiedeń 23 IV 1666, zach. w rękopisie
La morte debellata, sepolcri, libretto A. Draghi, wyk. Wiedeń 19 IV 1669, zaginione
Le sette consolationi di Maria Vergine, sepolcri, z Leopoldem I, libretto N. Minato, wyk. Wiedeń 4 IV 1670, zach. w rękopisie
Il trionfo della croce, sepolcri, z Leopoldem I, libretto N. Minato, wyk. Wiedeń 28 III 1671, zach. w rękopisie
Il paradiso aperto per la morte di Christo, sepolcri, z Leopoldem I, libretto N. Minato, wyk. Wiedeń 15 IV 1672, zach. w rękopsie
L’ingiustitia della sentenza di Pilato, sepolcri, libretto N. Minato, wyk. Wiedeń 3 IV 1676, zaginione
Edycje
Il quarto libro delle cantate, et arie (1636), wyd. K. Jeppesen, w: La Flora, t. 2, 3, Kopenhaga 1949
Cantade (…) libro secondo (1633), cz. II, wyd. G. Tomlinson, w: Italian Secular Song 1606–1636, t. 2, Nowy Jork 1986
Missa Solicita, wyd. P. Webhofer, St Augustin 1990