Sances, Giovanni Felice

Sances [sˊanezes], Sancies, Sanci, Sanchez, Giovanni Felice, *ok. 1600 Rzym, pogrzeb. 12 XI 1679 Wiedeń, włoski kompozytor i śpiewak. W latach 1609–14 (lub dłużej) był sopranistą w Collegio Germanico, brał także udział w wykonaniach oper rzymskich. Młodość Sancesa jest mało znana. Ok. XII 1618 i IV 1636 przebywał w Padwie, jakiś czas spędził w Wenecji. Od XII 1636 był tenorem w kapeli cesarzy Ferdynanda II, Ferdynanda III i Leopolda I. 1 X 1649 został wicekapelmistrzem, a od 16 IV 1669 cesarskim kapelmistrzem w Wiedniu.

Sances uznawany jest za jednego z najbardziej utalentowanych kompozytorów środkowego baroku. Pisał niemal wyłącznie muzykę wokalno-instrumentalną: religijną, kameralną i dramatyczną. Wykorzystywał szeroki wachlarz technik, od stile antico (Missa Alba, zaginiona), poprzez technikę polichóralną, duże i małe concertato (muzyka religijna), do monodii w postaci recytywów i arii. Jego dzieła cechuje duży kunszt melodyczny, widoczny zwłaszcza w ariach oraz częsty udział basso ostinato. Listę utworów dramatycznych, w większości zaginionych, podaje katalog zbiorów Leopolda I (rękopis Wiedeń, Nationalbibliothek). Opery Sancesa, pisane głównie dla dworu cesarskiego we współpracy z Leopoldem I, noszą cechy typowe dla ówczesnej szkoły weneckiej (3 akty, obecność postaci komediowych, krótkie arie z basso continuo w metrum trójdzielnym), choć odznaczają się też typowym dla sceny wiedeńskiej dużym udziałem chórów. Dopiero w ostatnim dramacie, Aristomene Messenio, wprowadził arię da capo. Ważną grupą utworów Sancesa są kantaty. Publikacja z 1633 to jeden z najwcześniejszych zbiorów zawierających kantaty zarówno w formie przekomponowanej (recytatywy i arioso) jak i stroficznej z melodyką aryjną. Późniejsze publikacje muzyki świeckiej Sancesa zawierają m.in.: kantaty złożone z odcinków recytatywnych i aryjnych na przemian, utwory zawierające basso ostinato (np. bas chaconne lub opadający tetrachord), lamenty. Rozbudowana do 5 głosów i smyczków obsada utworów z 1657 odzwierciedla ówczesne upodobania dworu cesarskiego.

Na twórczość kościelną Sancesa składają się motety, antyfony, litanie i psalmy. Wśród nich utwory małoobsadowe dzielą cechy stylistyczne z podobnymi kompozycjami świeckimi Sancesa. Widoczne jest nawiązywanie do zdobyczy Monteverdiego. Reprezentujące duże concertato psalmy (wydane w 1643) przypominają podobne utwory G. Valentiniego. Dramatyczne sepolcri, pisane we współpracy z Leopoldem I, podzielają wiele cech oper Sancesa (np. lamenty z opadającym tetrachordem w basie). Dominują w nich recytatywy przeplatane krótkimi ariami w formie AAB lub stroficznej.

Literatura: P. Webhofer G.F. Sances ca. 1600-1679. Biographisch-bibliographische Untersuchung und Studie über sein Motettenwerk, Innsbruck 1965; L. Callegari L’infortunio di Angelica nei „Capricci poetici” di G.F. Sances (1649), „Quadrivium” XXV, 1984; P. Cecchi Le „cantade a voce sola” 1633 di G.F. Sances, „Rassegna veneta di studi musicali” V 1989, VI 1990; J. Whenham G. F. Sances, the Emperor Leopold I and Two Operas for the Viennete Court, w: Il teatro musicale italiano nel Sacro romano impero nei secoli 17. e 18., ks. kongresowa w Loveno di Menaggio 1997, red. A. Colzani, Como 1999.