Ropartz, Joseph Guy

Ropartz [rop’arc] Joseph Guy, *15 VI 1864 Guingamp (Bretania), †22 XI 1955 Lanloup (Bretania), francuski kompozytor i dyrygent. Początkowo uczył się muzyki w kolegium jezuickim w rodzinnym mieście, jednakże systematyczną edukację muzyczną rozpoczął dopiero po ukończeniu studiów prawniczych w Rennes. W 1885 wstąpił do konserwatorium w Paryżu, gdzie studiował kompozycję (J. Massenet, Th. Dubois) i organy (C. Franek). Był jednym z najbardziej oddanych uczniów Francka, silnie związanym z Société Nationale de Musique. Jako kompozytor zadebiutował w 1887 utworami orkiestrowymi (La cloche des morts, A Marie endormie). Pasjonował się też poezją, opublikował kilka tomików swoich wierszy (m.in. Modes mineurs, 1889, Les nuances, 1892). W latach 1894–1919 Ropartz był dyrektorem konserwatorium w Nancy. Prowadził tam ożywioną działalność dyrygencką i pedagogiczną; dzięki jego niespożytej energii Nancy stało się jednym z głównych ośrodków muzycznych we Francji. W 1919 został dyrektorem konseratorium w Strasburgu, gdzie również bardzo aktywnie działał. W 1929 wycofał się z czynnego życia zawodowego i powrócił do rodzinnej Bretanii, nie przestając jednak komponować. W 1949 został członkiem Acad, des Beaux Arts.

Ponad 70-letni okres aktywności kompozytorskiej Ropartza zaowocował ogromnym dorobkiem twórczym. Silnym źródłem inspiracji była zawsze dla kompozytora rodzinna Bretania, której obrazy, nastroje i brzmienia przywoływał w wielu utworach. Ta nostalgia za krajem dzieciństwa odzywa się nie tylko poprzez sięganie do muzyki ludowej (np. I Symfonia „Sur un choral breton”), ale i odwoływanie się do historii i tradycji tego regionu (opera Le Pays). W dziełach Ropartza uwidacznia się wielka dbałość o formę, pojętą jako logiczna i spójna całość. Podstawą jej kształtowania jest często komórka melodyczna o charakterze generującym, która poprzez repetycję i transformację przyczynia się do integracji makroformy. Skłonność do chromatyzmu i stosowania zasady cyklicznej to niewątpliwie echo nauki wyniesionej od Francka; jednakże jest to raczej swobodna adaptacja pewnych elementów techniki kompozytorskiej, niż proste naśladownictwo. Muzykę Ropartza wyróżnia charakterystyczna melodyka, o szeroko rozbudowanych frazach i jasno zarysowanym konturze falistym, która jest rozwijana ewolucyjnie i nasycona głębokim liryzmem, a także wyszukana kolorystyka harmoniczna (chromatyzm, alteracje, skomplikowane współbrzmienia) oraz upodobanie do polifonizacji faktury.

Literatura: F. Lamy Joseph-Guy Ropartz. L’homme et l’oeuvre, Paryż 1948; L. Kornprobst Joseph-Guy Ropartz, Strasburg 1949; Livre du centenaire de Joseph Guy Ropartz, Paryż 1966; E. Djemil Joseph-Guy Ropartz ou la recherche d’une vocation, praca doktorska, Le Mans 1967; J.H. Maillard Lettres inédites d’E. Ysaÿe à Guy Ropartz, „Revue Belge de Musicologie” XXV, 1971; Musiciens de France. La génération des grands symphonistes, „La Revue Musicale”, 1979 nr 324–326 (nr specjalny, potrójny); I. Petitdemange Les concerts symphoniques de Nancy sous la direction de Joseph-Guy Ropartz,,Annales de l’Est” I, 1994.