Regamey, Konstanty Kazimierz

Regamey Konstanty Kazimierz Rudolfowicz, Régamey, *23 VI 1879 Żmierinka (k. Winnicy), †20 I 1938 Kijów, szwajcarskiego pochodzenia pianista, kompozytor i pedagog. Ród Regameyów wywodził się z kantonu Vaud w Szwajcarii, od 1640 jego przedstawiciele należeli do bogatego mieszczaństwa w Lozannie i Genewie. Ok. 1840 pradziad Louis Regamey osiedlił się w Wilnie i uzyskał prawo do nauczania języka francuskiego, a po zawarciu małżeństwa z Polką przeprowadził się do Kijowa. Odtąd rodzina Regameyów ulegała silnej polonizacji. Jego wnuk Konstanty Kazimierz Regamey ukończył w 1897 gimnazjum w Odessie, a później studiował na uniwersytecie św. Włodzimierza w Kijowie. Konstanty Kazimierz Regamey uczył się gry fortepianowej w szkole N.A. Tutkowskiego w Kijowie, następnie w konserwatorium w Petersburgu; dyplom uzyskał w klasie fortepianu A. Jesipowej, gdzie poznał swoją przyszłą żonę, Lydię Slavitch, pochodzenia serbsko-szwedzkiego. Po powrocie do Kijowa, aby uzyskać prawo do prowadzenia szkoły muzycznej, przyjął poddaństwo cara Rosji i w 1900 założył Szkołę Muzyczną Slavitch-Régamey. W latach 1910–14 w wydawnictwie G.I. Indrziszka ukazały się drukiem jego pieśni, utwory fortepianowe oraz Berceuse na skrzypce i fortepian. Na egzemplarzu jednej z pieśni Jam tu, Ineziljo, zachowanych w zbiorach barytona K. Czekotowskiego i przekazanych do Biblioteki Głównej Akademii Muzycznej w Gdańsku, znajduje się dedykacja kompozytora napisana piękną polszczyzną: „Kochanemu Zygmuntowi Ławrockiemu [dla] kompana i serdecznego druha, K. Régamey, 11 V 1917”. W tym samym wydawnictwie Konstanty Kazimierz Regamey opublikował i opatrzył wstępem 12 zbiorów etiud znanych autorów (H. Berens, H.J. Bertini, F. Burgmüller, C. Czerny, S. Heller, J.N. Hummel i in.), w których zamieszczał także własne etiudy. W 1919 szkoła została zlikwidowana, a Konstanty Kazimierz Regamey po rozwodzie z żoną udał się do Taganrogu, gdzie w latach 1919–22 uczył w konserwatorium. Od 1922 odrodził swoją szkołę muzyczną w Kijowie, później dołączoną do Instytutu Muzyczno-Dramatycznego im. M. Łysenki, tamże w latach 1928–34 był profesorem, a po likwidacji przez władze komunistyczne Instytutu, w latach 1934–37, profesorem katedry fortepianu w konserwatorium w Kijowie. Należał do Towarzystwa im. M. Leontowicza. Prowadził ożywioną działalność koncertową, akompaniował znanym wokalistom, m.in. M. Filimonowi (baryton), D. Rewuckiemu (tenor) i M. Boczarowowi (baryton). W latach 1927–32 uczestniczył w transmitowanych przez radio unikatowych cyklach koncertów projektowanych przez L. Rewuckiego, prezentujących muzykę wokalną różnych epok. Konstanty Kazimierz Regamey, zaliczany do elity kulturalno-artystycznej Kijowa, posługiwał się językiem polskim w piśmie i mowie. W 1936 został mianowany przez władze sowieckie kierownikiem Polskiego Zespołu Pieśni i Tańca, którego założenie zapowiedział w miesięczniku „Radiańska Muzyka” (1936 nr 4), tamże informował o powstaniu zespołu i jego działalności. 15 VII 1937 został aresztowany przez NKWD, postawiono mu zarzut szpiegostwa na rzecz Polski, wyrok utrzymano w mocy, 20 I 1938 Regamey został rozstrzelany w więzieniu w Kijowie.

Biografia i twórczość Konstantego Kazimierza Regameya nie była dotąd przedmiotem badań muzykologicznych, wzmianki o nim figurują w kręgu represjonowanych w czasach czystki stalinowskiej i znajdują się m.in. w Istorii ukrainskoj muzyki, t. 4, pod red. Ł.O. Parchomienko, Kijów 1992. Ukraińskie służby bezpieczeństwa zatarły po Konstantym Kazimierzu Regameyu jakiekolwiek ślady, jak i po licznych innych muzykach i kompozytorach ukraińskich usuniętych przez NKWD z życia publicznego. Pamięć o nich nosili tylko ich uczniowie i kijowskie środowisko muzyczne. Dopiero niepodległość Ukrainy umożliwiła od 1990 kwerendy archiwalne, które stały się podstawą do zrekonstruowania pierwszej biografii Konstantego Kazimierza Regameya z elementami działalności propolskiej, biografii Regameya po raz pierwszy opublikowanej w piśmiennictwie muzykologicznym w tomie Pe–R EM PWM w 2004.

Literatura: A. Mucha, hasło: Konstanty Rudolfowicz Regamey, w: Kompozitori Ukrainy ma ukrainskoj diaspory. Dobidnik, Kijv 2004 (K.K. Regamey określony jest jako „pianista, kompozytor, pedagog z pochodzenia Polak”!); I. Licenko, hasło: Konstanty Regame (Regamey), w: Słownik muzikantiw Ukrainy, Kijv 2005 (wzmianka, ze był represjonowany i zaginął); J. Stankiewicz Zapomniana postać Konstantego Kazimierza Regameya i jego nowo odnaleziony „Koncert fortepianowy fis-moll” op. 21, w: Sto lat muzykologii polskiej. Historia – Teraźniejszość – Perspektywy, red. D. Łopatowska-Romsvik, A. Patalas, Kraków 2014; J. Stankiewicz Dwaj Regameyowie – ojciec i syn, w: „Regamey & Regamey”, dwupłytowy album nagrań utworów wokalnych i fortepianowych obu kompozytorów, Polmic, Warszawa 2020.