logotypes-ue_ENG

Regamey, Konstanty Kazimierz

Biogram i literatura

Regamey Konstanty Kazimierz Rudolfowicz, Régamey, *23 VI 1879 Żmierinka (k. Winnicy), †20 I 1938 Kijów, szwajcarskiego pochodzenia pianista, kompozytor i pedagog. Ród Regameyów wywodził się z kantonu Vaud w Szwajcarii, od 1640 jego przedstawiciele należeli do bogatego mieszczaństwa w Lozannie i Genewie. Ok. 1840 pradziad Louis Regamey osiedlił się w Wilnie i uzyskał prawo do nauczania języka francuskiego, a po zawarciu małżeństwa z Polką przeprowadził się do Kijowa. Odtąd rodzina Regameyów ulegała silnej polonizacji. Jego wnuk Konstanty Kazimierz Regamey ukończył w 1897 gimnazjum w Odessie, a później studiował na uniwersytecie św. Włodzimierza w Kijowie. Konstanty Kazimierz Regamey uczył się gry fortepianowej w szkole N.A. Tutkowskiego w Kijowie, następnie w konserwatorium w Petersburgu; dyplom uzyskał w klasie fortepianu A. Jesipowej, gdzie poznał swoją przyszłą żonę, Lydię Slavitch, pochodzenia serbsko-szwedzkiego. Po powrocie do Kijowa, aby uzyskać prawo do prowadzenia szkoły muzycznej, przyjął poddaństwo cara Rosji i w 1900 założył Szkołę Muzyczną Slavitch-Régamey. W latach 1910–14 w wydawnictwie G.I. Indrziszka ukazały się drukiem jego pieśni, utwory fortepianowe oraz Berceuse na skrzypce i fortepian. Na egzemplarzu jednej z pieśni Jam tu, Ineziljo, zachowanych w zbiorach barytona K. Czekotowskiego i przekazanych do Biblioteki Głównej Akademii Muzycznej w Gdańsku, znajduje się dedykacja kompozytora napisana piękną polszczyzną: „Kochanemu Zygmuntowi Ławrockiemu [dla] kompana i serdecznego druha, K. Régamey, 11 V 1917”. W tym samym wydawnictwie Konstanty Kazimierz Regamey opublikował i opatrzył wstępem 12 zbiorów etiud znanych autorów (H. Berens, H.J. Bertini, F. Burgmüller, C. Czerny, S. Heller, J.N. Hummel i in.), w których zamieszczał także własne etiudy. W 1919 szkoła została zlikwidowana, a Konstanty Kazimierz Regamey po rozwodzie z żoną udał się do Taganrogu, gdzie w latach 1919–22 uczył w konserwatorium. Od 1922 odrodził swoją szkołę muzyczną w Kijowie, później dołączoną do Instytutu Muzyczno-Dramatycznego im. M. Łysenki, tamże w latach 1928–34 był profesorem, a po likwidacji przez władze komunistyczne Instytutu, w latach 1934–37, profesorem katedry fortepianu w konserwatorium w Kijowie. Należał do Towarzystwa im. M. Leontowicza. Prowadził ożywioną działalność koncertową, akompaniował znanym wokalistom, m.in. M. Filimonowi (baryton), D. Rewuckiemu (tenor) i M. Boczarowowi (baryton). W latach 1927–32 uczestniczył w transmitowanych przez radio unikatowych cyklach koncertów projektowanych przez L. Rewuckiego, prezentujących muzykę wokalną różnych epok. Konstanty Kazimierz Regamey, zaliczany do elity kulturalno-artystycznej Kijowa, posługiwał się językiem polskim w piśmie i mowie. W 1936 został mianowany przez władze sowieckie kierownikiem Polskiego Zespołu Pieśni i Tańca, którego założenie zapowiedział w miesięczniku „Radiańska Muzyka” (1936 nr 4), tamże informował o powstaniu zespołu i jego działalności. 15 VII 1937 został aresztowany przez NKWD, postawiono mu zarzut szpiegostwa na rzecz Polski, wyrok utrzymano w mocy, 20 I 1938 Regamey został rozstrzelany w więzieniu w Kijowie.

Biografia i twórczość Konstantego Kazimierza Regameya nie była dotąd przedmiotem badań muzykologicznych, wzmianki o nim figurują w kręgu represjonowanych w czasach czystki stalinowskiej i znajdują się m.in. w Istorii ukrainskoj muzyki, t. 4, pod red. Ł.O. Parchomienko, Kijów 1992. Ukraińskie służby bezpieczeństwa zatarły po Konstantym Kazimierzu Regameyu jakiekolwiek ślady, jak i po licznych innych muzykach i kompozytorach ukraińskich usuniętych przez NKWD z życia publicznego. Pamięć o nich nosili tylko ich uczniowie i kijowskie środowisko muzyczne. Dopiero niepodległość Ukrainy umożliwiła od 1990 kwerendy archiwalne, które stały się podstawą do zrekonstruowania pierwszej biografii Konstantego Kazimierza Regameya z elementami działalności propolskiej, biografii Regameya po raz pierwszy opublikowanej w piśmiennictwie muzykologicznym w tomie Pe–R EM PWM w 2004.

Literatura: A. Mucha, hasło: Konstanty Rudolfowicz Regamey, w: Kompozitori Ukrainy ma ukrainskoj diaspory. Dobidnik, Kijv 2004 (K.K. Regamey określony jest jako „pianista, kompozytor, pedagog z pochodzenia Polak”!); I. Licenko, hasło: Konstanty Regame (Regamey), w: Słownik muzikantiw Ukrainy, Kijv 2005 (wzmianka, ze był represjonowany i zaginął); J. Stankiewicz Zapomniana postać Konstantego Kazimierza Regameya i jego nowo odnaleziony „Koncert fortepianowy fis-moll” op. 21, w: Sto lat muzykologii polskiej. Historia Teraźniejszość – Perspektywy, red. D. Łopatowska-Romsvik, A. Patalas, Kraków 2014; J. Stankiewicz Dwaj Regameyowie – ojciec i syn, w: „Regamey & Regamey”, dwupłytowy album nagrań utworów wokalnych i fortepianowych obu kompozytorów, Polmic, Warszawa 2020.

Kompozycje i prace

Kompozycje (wydane w wydawnictwie Carskiego Towarzystwa Muzycznego G.I. Indrziszek, Kijów – Baku 1910–14:

Wokalno-instrumentalne:

pieśni na głos z fortepianem:

Mnie sniłoś’ wieczernieje niebo op. 4 nr 1, sł. S. Nadson, 1910, tłumaczenie polskie H. Zelenay: Bezbrzeżna mi przestrzeń się śniła

Ja wnow’odin op. 4 nr 2, sł. S. Nadson, 1912

Astry op. 4 nr 3, sł. A. Apuchtin, 1912

Wieruj, lubi i nadiejsia, op. 8 nr 1, sł. S. Nadson, 1913

Lubwi, odnoj lubwi op. 8 nr 2, sł. S. Nadson, 1913

Zwiezdoczka op. 9 nr 1, sł. C. Roche, 1913

Kołybielnaja pieśnia Niny op. 9 nr 2, sł. C. Roche, 1913

W głuchuju nocz mojej pieczali op. 9 nr 3, sł. L. Andruson, 1913

Snowa odin ja op. 12 nr 1, sł. A. Apuchtin, 1914

Ja zdies’ Iniezilja op. 12 nr 2, sł. A. Puszkin, 1914

kameralne:

Berceuse na skrzypce i fortepian op. 6

fortepianowe:

Romance h-moll op. 3

Prélude g-moll op. 7

Improvisation op. 10

Chanson triste op. 11 nr 1

Valce mignonne op. 11 nr 2

Romance op. 11 nr 3

Menuet op. 11 nr 4

Reproche op. 11 nr 5

Scherzino op. 11 nr 6

Un Coin paisible / Tichij ygołok. Walc salonowy, wydane: Leon Idzikowski, Warszawa bd.

Koncert fis-moll na fortepian z fortepianem towarzyszącym op. 21 bd., rękopis

dla wydawnictwa Leona Idzikowskiego, Warszawa K.K. Regamey do serii wydawniczej Le Progrés Artistique. Choix des compositions classiques et modernes pour piano opracował kilkadziesiąt popularnych utworów, jak: Marsz turecki Mozarta, Dla Elizy Beethovena, Preludium A-dur Chopina, Pieśń Sovejgi, Dworzaka Humoreskę, Meyerbera Rybaczkę i in. Katalog Idzikowskiego zawiera 322 pozycje wydawane w kilku seriach literatury fortepianowej pedagogicznej podzielonej na stopnie trudności

dla wydawnictwa I,G.I. Indrziszek, Kijów-Baku, K.K. Regamey opublikował i opatrzył wstępem 12 zbiorów etiud Sobranie progressiwno raspredlennych etiudow, Tetr. I – XII różnych autorów: H. Berens, H.J. Bertini, F. Burgmüller, C. Czerny,          S. Heller, J.N. Hummel i in., w których zamieścił także kilkanaście własnych etiud, np. Allegretto grazioso, zeszyt V nr 5, Allegro non troppo zeszyt VII nr 15 i in.

 

Prace:

korespondencja K.K. Regameya, ojca z synem w Warszawie, listy rękopiśmienne 1922–1935

prof. K. Regame Polskij ansambl narodnoj pisnii i tancju, „Radianska Muzyka” 1936 nr 4

Ansambl polskoj pisni i tancju – organizowano, „Radiańska Muzyka” 1936 nr 4

Polskij ansambl narodnoj pisnii i tancju, „Radiańska Muzyka” 1937 nr 3