Piston, Walter

Piston [p’yst^en] Walter Harnor, *20 I 1894 Rockland (Maine), †12 XI 1976 Belmont (Massachusetts), amerykański kompozytor i pedagog. Studiował w Bostonie w Mechanic Arts High School, a następnie malarstwo w Normal Art School. Podczas I wojny światowej grał na saksofonie w orkiestrze marynarki wojennej. Po wojnie jego głównym źródłem utrzymania była gra na saksofonie w restauracjach i na dancingach. Zatrudniał się też jako skrzypek orkiestrowy. W 1920 rozpoczął studia muzyczne w Harvard University w Cambridge (Massachusetts), po ukończeniu których w 1924 wyjechał do Paryża, by uczyć się u N. Boulanger oraz w Ecole Normale de Musique u P. Dukasa. Po powrocie do Stanów Zjednoczonych podjął pracę w Harvard University (1926–60), gdzie początkowo pełnił funkcję asystenta A. Davisona, potem kierownika wydziału muzycznego i dyrygenckiego uczelnianej orkiestry, a od 1944 profesora. Jego uczniami byli m.in. E. Carter, L. Bernstein, A. Berger, I. Fine, H. Shapero, R. Moevs i D. Pinkham. W 1927 Piston rozpoczął współpracę z S. Kusewickim, dyrygentem Boston Symphony Orch. Orkiestra ta do 1971 zaprezentowała aż 11 premier utworów Pistona. Dwukrotnie otrzymał Nagrodę Pulitzera — w 1948 za III Symfonię i w 1961 za VII Symfonię. Trzy razy zdobył nagrodę krytyków nowojorskich New York Music Critics Circle Award — w 1944 za II Symfonię, 1959 za Koncert altówkowy i 1964 za V Kwartet smyczkowy. Wyróżniony godnością doktora h.c. ośmiu wyższych uczelni oraz tytułem Officier dans l’Ordre des Arts et des Lettres w 1969.

Piston uznawany jest za czołowego neoklasyka muzyki amerykańskiej. Jego utwory z lat 20. nawiązują swoją klarownością, proporcją i podporządkowaniem się zasadom kontrapunktu do neobaroku w stylu Hindemitha. Cechy te można znaleźć także w kompozycjach z lat 30., np. w Concerto (1933), w którym finał jest kombinacją elementów passacaglii i fugi. W późniejszej twórczości Piston pojawiają się też elementy francuskiego neoklasycyzmu. W swoich kompozycjach Piston stosował serie, akordy 6-, 9- i 12-tonowe (zwłaszcza po 1960 – VIII Symfonia, Fantasia na skrzypce i orkiestrę, Cello Variations), jednakże zawsze pozostawał wierny harmonii funkcyjnej, a elementy dodekafonii pojawiały się w kontekście tonalnym. Komponował prawie wyłącznie na zamówienie (m.in. Elizabeth Sprague Coolidge Foundation), dla zespołów wykonawców na wysokim poziomie artystycznym oraz wybitnych wirtuozów (np. Cello Variations — specjalnie dla Rostropowicza). Melodie w wolnych tempach na początku pierwszych części jego symfonii i synkopowane rytmy w szybkich tempach przy zmieniającym się metrum to cechy charakterystyczne jego muzyki. W wielu utworach Pistona znaleźć można też wpływy jazzu, m.in. bluesa. Napisał cenione podręczniki do nauki harmonii, kontrapunktu i orkiestracji.

Literatura: H. Pollack Walter Piston, Ann Arbor 1981 (zawiera listę kompozycji, literaturę, dyskografię); H. Pollack Harvard Composers. Walter Piston and his Students, from Elliot Carter to Frederic Rzewski, Metuchen (New Jersey) 1992.