Natanson, Tadeusz

Natanson Tadeusz, *26 I 1927 Warszawa, †10 XI 1990 Wrocław, polski kompozytor i pedagog. Studia odbył w PWSM we Wrocławiu, w latach 1948–52 uczył się na wydziale pedagogicznym, a w latach 1952–56 studiował kompozycję pod kierunkiem K. Wiłkomirskiego, P. Perkowskiego i S.B. Poradowskiego. W latach 1957–83 wykładał w PWSM we Wrocławiu, od 1977 jako profesor. W 1972 założył Zakład Muzykoterapii, przekształcony w 1983 w Instytut, na którego czele stanął jako dyrektor. W 1977 uzyskał tytuł doktora w PWSM w Warszawie na podstawie pracy Muzykoterapia jako jedna z funkcji muzyki. W latach 1983–90 związany był także z filią Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, gdzie kierował m.in. Międzykierunkowym Zakładem Muzykoterapii i Instytutem Wychowania Muzycznego. Działał też jako organizator szkolnictwa muzycznego we Wrocławiu i na terenie Dolnego Śląska, ponadto zajmował się krytyką i publicystyką muzyczną. Otrzymał wiele nagród na ogólnopolskich i międzynarodowych konkursach kompozycji, m.in. w Monako w 1965 za III Symfonię i w 1970 za Quo vadis? oraz w Laval w 1978 za Trio na saksofon altowy i 2 wiolonczele.

We wczesnych kompozycjach pisanych jeszcze w okresie studiów: Suita ludowa do słów O. Kolberga, wariacje na temat dolnośląskiej pieśni ludowej Jak wyleza na brzoza, pieśni solowe i chóralne do tekstów ludowych, Natanson nawiązywał do polskiego folkloru. Do roku 1956 styl Natansona był zdominowany przez wpływy neoklasyczne (I Koncert fortepianowy, Toccata i fuga). W 1957 nastąpił zwrot w kierunku nowszych technik kompozytorskich. Pierwszych prób z serializmem Natanson dokonał w utworze Preludium, aria i fuga. Technikę tę na ogół stosował swobodnie; wyjątek stanowi II Symfonia, w której posłużył się totalnym serializmem. Pod koniec lat 60. sięgnął także po aleatoryzm i sonorystykę (IV Symfonia). W swojej twórczości Natanson stopniowo przechodził od wyrafinowanego konstruktywizmu w kierunku pogłębiania strony wyrazowej dzieła za pomocą współczesnych technik. W latach 1964–65 powstały dwa ważne z punktu widzenia przemian stylu kompozytorskiego utwory: III Symfonia i Modliłem się do Jehowy. Dzieła te ujawniają istotną cechę stylu Natansona, jaką jest silny emocjonalizm. Najbardziej twórczy okres dla Natansona przypadł na lata 60. i początek lat 70. W późnym okresie poświęcił się muzykoterapii, nie zaniedbując jednak kompozycji. Po 1975 dokonał syntezy środków muzycznych na bazie tradycji w Sonata antiqua, Sinfoniette classique, II i III Koncercie fortepianowym, VI i VII Symfonii, II Kwartecie na instrumenty dęte. Humanistyczne przesłanie ujawnia się w: Pytaniu Kaina, Opamiętajcie się, Familiale i III Symfonii – utworach, które wyrażają protest przeciwko wojnie i przemocy.