Namysłowski, Stanisław
Namysłowski Karol Franciszek, *9 IX 1856 Chomęciska Małe (k. Zamościa), †21 VIII 1925 Chomęciska Małe, polski kompozytor i dyrygent. Był synem poczmistrza, uczył się w rosyjskich gimnazjach w Zamościu (1865–67) i Lublinie (1867–72) oraz w latach 1872–76 w Instytucie Muzycznym w Warszawie – gry na trąbce u A. Kühnego i na skrzypcach u Apolinarego Kątskiego (dyplom z wyróżnieniem). W 1878/79 uczył muzyki w Instytucie Ociemniałych w Warszawie; zorganizował w Szkole Dramatycznej E. Derynga orkiestrę, z którą występował w Dolinie Szwajcarskiej, dyrygował również orkiestrą w teatrzyku ogródkowym Alhambra. Po powrocie do Chomęcisk obserwował muzykujące zespoły wiejskie na Zamojszczyźnie i nauczał gry na instrumentach miejscowych chłopów. 4 XI 1881 utworzył w Chomęciskach ze swych 27 pierwszych uczniów Orkiestrę Włościańską, która zyskała uznanie okolicznych ziemian, występowała podczas różnego rodzaju spotkań i lokalnych uroczystości. Karol Namysłowski komponował dla swego zespołu utwory oparte na melodiach i pieśniach Zamojszczyzny. W 1882 po raz pierwszy orkiestra koncertowała w Zamościu (w pracowni stolarskiej), Lublinie (w ogrodzie publicznym Rusałka), Izbicy, Krasnymstawie, Radomiu i Kielcach (muzycy występowali w białych „włościańskich świtkach” i podróżowali na wozach drabiniastych). Karol Namysłowski współpracował z amatorskim teatrem chłopskim organisty J. Tratkiewicza w Starym Zamościu (Jasełka). Od 1884 pojawiały się wzmianki prasowe o orkiestrze, w 1885 pierwszy drukowany program; w VII 1885 miał miejsce jej występ na Wystawie Rolniczo-Przemysłowej w Warszawie.
Narodowy repertuar orkiestry powodował restrykcje rosyjskiego zaborcy, nawet po występie w 1891 w Spale przed carem Aleksandrem III, który dał jej pisemne zezwolenie na koncertowanie w całej Rosji. Z czasem Karol Namysłowski rozszerzył skład i repertuar Orkiestry o utwory Mozarta, Glinki, Czajkowskiego, Musorgskiego, Kurpińskiego, Moniuszki, Noskowskiego, także Liszta, Wagnera (uwertura Polonia) i in. Zespół koncertował m.in. w 1902 w Petersburgu i Wilnie, w 1904 w Łodzi, Warszawie (na Dynasach), Libawie, Kijowie, Charkowie, Smoleńsku i Połtawie podczas długiego tournée po polskich skupiskach w Rosji; podobne tournée odbył też w 1905 i rokrocznie od 1907 do 1910. W 1911 Karol Namysłowski dyrygował (na zmianę z synem Stanisławem) koncertami w Wiedniu, Pradze, Lwowie i całej Galicji (Krakowowi zadedykował swe nowe utwory – marsz Wawel i mazur Sokół). 6 III 1913 wystąpił w Petersburgu na koncercie z okazji 300-lecia domu Romanowych; car Mikołaj II odznaczył go Wstęgą Honorową św. Jerzego. Na początku I wojny światowej Chomęciska zostały ograbione, także z dorobku muzycznego, Karol Namysłowski stracił wzrok. Ostatni raz dyrygował swoją orkiestrą w 1923 w ogrodzie Grand Hotelu w Łodzi.
Karol Namysłowski ceniony był zwłaszcza za żywiołowe prowadzenie ludowych mazurów z przyśpiewkami, na koncertach stał przed zespołem twarzą do słuchaczy i dyrygował, grając na skrzypcach. Recenzenci podkreślali zgranie muzyków orkiestrowych, ich biegłość techniczną i czystość intonacji, właściwe tempa, werwę i odpowiednią ekspresję. Orkiestra Włościańska cieszyła się ogromną popularnością, w hołdzie Karolowi Namysłowskiemu układano wiersze. Przez lata w repertuarze zespołu utrzymywały się jego utwory; skomponował ok. 300 (wg A. Bryka) mazurów, krakowiaków, polonezów, oberków, polek, walców, marszów, kontredansów, fantazji, ilustracji muzycznych do sztuk i baśni ludowych. 28 I 1962 odbył się w filharmonii w Lublinie koncert poświęcony twórczości Karola Namysłowskiego.
Literatura: K. Hoffman Karol Namysłowski, „Wiadomości Muzyczne” 1926 nr 10; J. Majkut Karol Namysłowski w służbie sztuki, Warszawa 1948; A. Bryk Karol Namysłowski, Lublin 1961, wyd. poszerz. pt. Karol Namysłowski i jego orkiestra, Lublin 1980 (zawiera spis kompozycji).