Molnár Antal, *7 I 1890 Budapeszt, †7 XII 1983 Budapeszt, węgierski muzykolog, kompozytor i altowiolista. W latach 1907–10 studiował kompozycję u V. Herzfelda w akademii muzycznej w Budapeszcie. W latach 1910–12 zbierał pieśni ludowe w Transylwanii i północnych Węgrzech. W latach 1910–13 występował jako altowiolista w kwartecie smyczkowym Waldbauera, w latach 1917–19 w kwartecie fortepianowym Dohnányiego. W latach 1919–59 Molnár był profesorem w akademii muzycznej w Budapeszcie (wprowadził solfeż do programu nauczania w tej uczelni). W latach 1933–40 redaktor serii «Népszerű zenefüzetek» (‘broszury muzyki popularnej’), w ramach której opublikował pierwszą monografię Kodálya (1936), zaś od 1957 serii monografii kompozytorów «Kis zenei könyvtár» (‘mała biblioteka muzyczna’). Molnár jest laureatem Franz-Josef-Preis (1914), nagrody imienia Baumgartena (1938) i nagrody imienia Kossutha (1957).
Molnár jest jednym z twórców muzykologii węgierskiej. Jego bogaty i wszechstronny dorobek naukowy obejmuje prace z dziedziny estetyki muzyki, historii muzyki, monografie kompozytorów, prace o muzyce epoki romantyzmu, a także dotyczące muzyki XX w., ze szczególnym uwzględnieniem muzyki Bartóka i Kodálya. Molnár był jednym z pierwszych krytyków muzycznych, którzy docenili historyczne znaczenie tych obu kompozytorów. Ważne są jego rozprawy dotyczące estetyki muzyki (m.in. Zeneesztétika, Gyakorlati zeneesztétika), oparte na psychologicznych oraz socjologicznych kryteriach, a także podręczniki i prace popularnonaukowe, które odegrały dużą rolę w szerzeniu kultury i edukacji muzycznej na Węgrzech. W twórczości kompozytorskiej Molnára zaznaczają się związki z muzyką XIX w.; w warstwie harmonicznej, melodycznej i konstrukcyjnej widoczne są zbieżności stylistyczne z muzyką Schuberta i Brahmsa. Molnár komponował utwory o charakterze lirycznym, często skłaniał się ku małym formom muzycznym (miniatury fortepianowe, pieśni do słów węgierskich poetów awangardowych), w niektórych kompozycjach nawiązywał do węgierskiej muzyki ludowej.
Literatura: A. Molnár Magamról – másokról (‘o mnie – o innych’), Budapeszt 1974 (pamiętniki); Beszámoló Molnár Antal műveinek főbb előadásairól és kevésbbé ismert cikkeinek lelőhelyeiről 1910–1939. (‘wykaz głównych wykonań dzieł Antala Molnára i lokalizacji jego mniej znanych artykułów, 1910-1939’), Budapeszt 1939; I. Vitányi A Magyar zenetudomány kezdetei (‘początki węgierskiej muzykologii’), „Muzsika” XI, 1968; „Muzsika” XIII, 1970 (zawiera artykuły poświęcone Molnárowi); Raics I. Molnår A. életének summája (‘podsumowanie życia A. Molnåra’), „Muzsika” 1984 nr 2.
Prace:
Beethoven, Budapeszt 1917
Az európai zene a háború előtt (‘muzyka europejska przed wojną’), Budapeszt 1918
Az európai zene története 1750-ig (‘historia muzyki europejskiej do 1750’), Budapeszt 1920
Magyar zenekultúra (‘węgierska kultura muzyczna’), Budapeszt 1920
Bach és Händel zenéjének lelki alapjai (‘duchowe podłoże muzyki Bacha i Händla’), Budapeszt 1920
A zeneművészet könyve (‘książka o sztuce muzycznej’), Budapeszt 1923
A zenetörténet szociológiája (‘socjologia historii muzyki’), Budapeszt 1923
Wagner breviárium, 2 cz., Budapeszt 1924
Az új magyar zene (‘nowa muzyka węgierska’), Budapeszt 1926
A zeneesztétika feladata (‘zadania estetyki muzyki’), Budapeszt 1927
Zenepedagógiai kultura (‘kultura pedagogiki muzycznej’), Budapeszt 1928
Bevezetés a mai muzsikába (‘wprowadzenie do muzyki współczesnej’), Budapeszt 1929
Fizika és muzsika (‘fizyka i muzyka’), Budapeszt 1929
A giermek és a zene (‘dziecko i muzyka’), Budapeszt 1931
Zeneesztétika és szellemtudomány (‘estetyka muzyki i „Geisteswissenschaft’”), Budapeszt 1935
Liszt Ferenc alkotásai az esztétika tükrében (‘dzieła F. Liszta w świetle estetyki’), Budapeszt 1936
Kodály Z., «Nepszerű zenefüzetek» IV, Budapeszt 1936
Magyar-e a cigányzene? (‘czy muzyka Cyganów jest węgierska?’), Budapeszt 1937
Zeneesztétika (‘estetyka muzyki’), Budapeszt 1938
Az óvodáskoru gyermek zenei nevelése (‘edukacja muzyczna w przedszkolu’), Budapeszt 1940
Népszerű zeneesztétika (‘popularna estetyka muzyki’), Budapeszt 1940
A zene és az élet (‘muzyka i życie’), Budapeszt 1946
Az új muzsika szelleme (‘duch nowej muzyki’), Budapeszt 1948
Bartók művészete, emlékezésekkel a müvész életére (‘sztuka Bartoka oraz reminiscencje jego życia’), Budapeszt 1948
Brahms, «Kis zenei könyvtár» V, Budapeszt 1959, 2. wydanie 1983, wyd. nowe Budapeszt 1997
Repertórium a barokk zene történetéhez (‘repertuar do historii muzyki baroku’), Budapeszt 1959
A zeneszerző világa (‘świat kompozytora’), Budapeszt 1969
Gyakorlati zeneesztétika (‘praktyczna estetyka muzyki’), Budapeszt 1971
Zenekultúra (‘kultura muzyczna’), Budapeszt 1975
Eretnek gondolatok a muzsikáról (‘heretyckie myśli o muzyce’), Budapeszt 1976
A zene birodalmából (‘z krainy muzyki’), Budapeszt, 1979
Romantikus zeneszerzők (‘kompozytorzy romantyzmu’), Budapeszt 1980
Eszmények, értékek, emlékek (‘ideały, wartości, wspomnienia’), red. F.. Bónis, Budapeszt 1981
liczne artykuły, m.in.:
Bartók. I Konzert für Klavier und Orchester, „Melos” 1927, wersja poszerzona Wiedeń 1927
Esquisse d’un portrait de Liszt, „La Revue Musicale” IX, 1928
Die Bedeutung der neuen osteuropäischen Musik, „Archiv für die gesamte Psychologie” 81, Lipsk 1931
Die Bedeutung der Cantata Profana von Bartók, „Pester Lloyd”, Budapeszt 15 XI 1936
Der gestaltpsychologische Unterschied zwischen Haydn und Mozart, w księdze kongresowej J. Haydna, Budapeszt 1959
Die beiden Klavier-Trios in d-moll von Schumann (op. 63) und Mendelssohn (op. 49), «Sammelbände der R.-Schumann-Gesellschaft» I,1961
Über Transkriptionen und Paraphrasen von Liszt, w księdze kongresowej F. Liszta i B. Bartóka, Budapeszt 1961, także „Studia Musicologica Academiae Scientiarum Hungaricae” V, 1963
Kodály und der Realismus, „Studia Musicologica Academiae Scientiarum Hungaricae” III, 1962
Die Persönlichkeit Chopins, w: The Book of the First International Musicological Congress, devoted to the Works of F. Chopin 16th–22nd February 1960, red. Z. Lissa, Warszawa 1963
Hat írás Bartókról (‘sześć artykułów o Bartóku’), „Magyar zene” XXVII, 1986
Egy autor nyilatkozik (‘mówi autor’) oraz Elöljáró az opera esztétikájához (‘wprowadzenie do estetyki opery’), red. F. Bónis, „Magyar zene”, XXXII, 1991
pedagogiczne:
A zenei ritmus alapfogalmai (‘podstawy rytmu muzycznego’), Budapeszt 1927
Összhangzattan (‘podręcznik harmonii’), Budapeszt 1931
Zenéről míndenkinek, zenei alapismeretek (‘podstawowe wiadomości o muzyce dla wszystkich’), Budapeszt 1968
Canons classiques, podręcznik solfeżu, opracowanie A. Molnár, Budapeszt 1983, wyd. 17., red. L. Agócsy, 2019
zbiory pism Molnára:
Irások a zenéről. Válogatott cikkek és tanulmányok (‘pisma o muzyce, wybrane artykuły i studia’), wyd. F. Bónis, «Magyar zenetudomány» III, Budapeszt 1961
A zenéről. Népszerű előadások (‘o muzyce, popularne wykłady’), Budapeszt 1963
Boethius boldog fiatalsága (‘szczęśliwa młodość Boecjusza’), wybór listów i pism A. Molnára, red. J. Demény, Budapeszt 1989
Kompozycje:
uwertury i suity orkiestrowe
Koncert wiolonczelowy, 1916
Tańce węgierskie 1917
Wariacje na temat węgierski na orkiestrę, 1927
Kuruc muzsika na 4 tárogató i orkiestrę kameralną, 1936
Koncert na harfę i orkiestrę, 1952
I Kwartet smyczkowy, 1912
II Kwartet smyczkowy, 1926
III „Quartetto breve”, 1926
Kwartet fletowy, 1912
Sérénade na skrzypce, klarnet i harfę, 1912
I Trio fortepianowe, 1912
II Trio fortepianowe, 1917
Sonatine na skrzypce i fortepian, 1911
Fantaisie na flet i fortepian, 1912
Suite na skrzypce i fortepian, 1932
Fantaisie Hongroise na skrzypce i fortepian, 1933
utwory fortepianowe, m.in. 2 Impromptus, wyd. 1910
utwory organowe
ponad 100 pieśni
Missa brevis I na chór i organy, 1909
A danaidák (‘Danaidy’) na 3 głosy żeńskie i orkiestrę, 1926
liczne utwory pedagogiczne
opracowania pieśni ludowych na chór
