Klechniowska Anna Maria, zam. Sas, *15 IV 1888 Borówka (Wołyń), †26 VIII 1973 Warszawa, polska kompozytorka, pianistka i pedagog. Uczyła się w konserwatorium w Warszawie, m.in. u K. Jaczynowskiej (fortepian) i G. Roguskiego (teoria). W latach 1905–06 kontynuowała studia we Lwowie pod kierunkiem M. Sołtysa (fortepian, kompozycja) i S. Niewiadomskiego (harmonia), a następnie w konserwatorium w Lipsku u J. Pembaura (fortepian) i S. Krehla (kompozycja). W latach 1908–11 kształciła się w klasie fortepianu K. Czop-Umlauff w Krakowskim Instytucie Muzycznym. W latach 1911–17 studiowała u R. Heubergera i F. Schmidta w Musikakademie w Wiedniu. Przed I wojną światową należała do kręgu bliskich znajomych K. Szymanowskiego. W latach 1918–39 prowadziła w Warszawie własne Kursy Muzyczne dla początkujących. W 1939 wyjechała do Paryża, gdzie pogłębiała studia w zakresie kompozycji u N. Boulanger. W latach 1945–47 przebywała w Łodzi; była kierownikiem działu muzycznego w Wydziale Kultury i Sztuki i profesorem klasy fortepianu w Ludowym Instytucie Muzycznym. Po przeniesieniu się do Warszawy w 1947 podjęła działalność twórczą, pedagogiczną i społeczną; była wizytatorem szkół muzycznych przy MKiS, kierowała sekcją muzyki dla dzieci przy Zarządzie Głównym ZKP. W 1950 otrzymała Nagrodę Muzyczną Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci, w 1955 Medal X-lecia PRL i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Z działalnością pedagogiczną Klechniowskiej wiąże się jej twórczość dydaktyczna, w której szczególnie ważną pozycję stanowi wielokrotnie wznawiana Szkoła na fortepian. Klechniowska próbuje w niej rozwiązać problem równoczesnego czytania nut na obu pięcioliniach w początkowym etapie nauki gry na fortepianie, w tym celu stosuje system bez kluczy; ponadto wprowadza stopniowo wiadomości z zakresu zasad muzyki. W utworach dydaktycznych sięga po motywy ludowe, np. w 20 łatwych utworach na fortepian; do muzyki ludowej nawiązuje również m.in. w Uwerturze weselnej (motywy krakowskie) i balecie furia (białoruskie). Na uwagę zasługują jej kompozycje dla dzieci, m.in. kantaty i muzyka baletowa. Część dorobku kompozytorki w rękopisach znajduje się w BN.
Literatura: Karol Szymanowski. Z listów, «Źródła pamiętnikarsko-literackie do dziejów muzyki polskiej», t. 5, oprac. T. Bronowicz-Chylińska, Kraków 1958; B. Smoleńska Ostatnia z kręgu Młodej Polski, „Ruch Muzyczny” 1974 nr 21.
Kompozycje:
Instrumentalne:
4 preludia na fortepian, 1907
Wawel, poemat symfoniczny, 1917
Elegia na wiolonczelę i fortepian, 1924
Legenda na skrzypce i fortepian, 1925
Wizje żeglarza, tryptyk na fortepian, 1925
Marsz krakowski na orkiestrę dętą, 1937
Uwertura weselna na tematy krakowskie, 1942
utwory dydaktyczne, m.in. 20 łatwych utworów na fortepian, wyd. Warszawa 1949
Pory roku, suita symfoniczna, 1953
Suita symfoniczna, 1955
Uwertura, 1955
Igraszki na fortepian, wyd. Kraków 1965, 3. wyd. 1993
Suita dziecięca na orkiestrę
Wokalno-instrumentalne:
Zaolziańska fantazja na chór chłopięcy i małą orkiestrę, 1938
4 kolędy na głos i małą orkiestrę, 1946
Lunatyczka na głos i fortepian, 1948
Mała kantata dziecięca, 1950
Uwielbienie matki, kantata dziecięca na sopran, chór chłopięcy i małą orkiestrę, sł. H. Januszewska, 1952
Piosenki dla dzieci na głos i fortepian, wyd. Warszawa 1952
Morze na głos i fortepian, sł. L. Nitschowa, 1953
Kantata symfoniczna, sł. Ody do młodości A. Mickiewicza, 1954
***
oprac. pieśni ludowych
Sceniczne:
Bilitis, balet na głos, chór i orkiestrę, libretto P. Louis w oprac. kompozytorki, 1930, wyst. Warszawa 1933, wyd. Chicago 1935
Juria, balet na głos, chór i orkiestrę, libretto E. Szelburg-Zarembina, 1939, wyst. Warszawa 1939
Intrada do baletu Bazyliszek na orkiestrę symfoniczną
muzyka baletowa Fantasma na orkiestrę symfoniczną, 1964
muzyka teatralna
Prace:
Szkoła na fortepian, 1916, 19. wyd. Kraków 1994
Pierwsze kroki, podręcznik do nauki gry na fortepianie dla nauczycieli, Warszawa 1935