Kessler, Joseph Christoph

Kessler Joseph Christoph, właśc. Kötzler, *26 VIII 1800 Augsburg, †14 I 1872 Wiedeń, niemiecki pianista, kompozytor i pedagog. W latach 1820–26 był nauczycielem muzyki w domu hr. Potockiego we Lwowie i w Łańcucie. Występował też z koncertami (15 I 1825 w Krakowie wspólnie z A. Szopowiczem). Następnie przebywał 3 lata w Wiedniu, a od 1829 do 1830 działał w Warszawie jako pedagog i krzewiciel muzyki kameralnej. Urządzał co piątek wieczory muzyczne, na których bywał także Chopin (listy Chopina do T. Woyciechowskiego z 3 i 20 X 1829). Na początku I 1829 Kessler grał w Resursie Koncert E-dur J.N. Hummla; 13 III tegoż roku wystąpił w Krakowie na koncercie z udziałem J.N. Bobrowicza (gitara) i T. Bogońskiego (śpiew). W 1830 wyjechał z Polski, ale po 5 latach wrócił i osiedlił się we Lwowie, gdzie stał się cenionym pedagogiem (do grona jego uczniów należał m.in. S. Duniecki) i przyczynił się do ożywienia życia muzycznego. Był członkiem Towarzystwa Muzycznego (od 1853 działał w zarządzie), organizował poranki muzyczne i koncerty, w których brał niekiedy udział obok artystów-amatorów i swoich uczniów. Wykonywano na nich m.in. kompozycje Kesslera — fortepianowe, chóralne i pieśni (Wyznanie, Tęsknota); Liszt, występując w 1847 we Lwowie, również grał jeden z utworów Kesslera. Od IX 1855 Kessler działał w Wiedniu, gdzie „otoczono go takim szacunkiem, jaki niełatwo w tak muzykalnym mieście uzyskać” („Ruch Muzyczny” 1857 nr 33), nadal jednak utrzymywał kontakty z muzykami lwowskimi. Na koncert 28 I 1856 nadesłał dla pianistki p. Wild kadencję swojego układu do Koncertu d-moll Mozarta. W 1858 protegował na koncerty w Wiedniu gitarzystę M.K. Sokołowskiego. Chopin dedykował Kesslerowi Preludia op. 28 (pierwodruk niemiecki).

Autograf listu Chopina (przypisek do listu Leidenfrosta) napisanego w Wiedniu 14 XII 1830 do Kesslera w Warszawie znajduje się od 1985 w zbiorach NiFC.

Z kompozycji Kesslera wykazujących cechy stylu brillant najwyżej ceniono etiudy, które wymagają dość dużej sprawności technicznej; F. Kalkbrenner i I. Moscheles stosowali je w dydaktyce. Jedna z Etudes rhapsodiques przeznaczona jest tylko na prawą rękę. Nokturny Kesslera były określane jako rodzaj pełnych ekspresji romansów, delikatnych „bluettes” (op. 27), mimo iż w następnych opusach (28–30) Kessler rozwinął znacznie środki fakturalne (przy figuracjach duża rozciągłość palców, bogatsze wyzyskanie rejestrów). Choć pisano, że fortepiany Pleyela nadają się, „aby śpiewać romans Fielda, mazurek Chopina, nokturn Kesslera”, to jednak zdawano sobie sprawę, że nokturny Kesslera nie wytrzymują porównania z Chopinem („Le Pianiste”). Twórczość Kesslera szybko uległa zapomnieniu, ale jeszcze w 1886, kiedy na lekcji u Liszta wykonywane były etiudy Kesslera, przypomniał on sobie z sentymentem „Chopin i ja lubiliśmy je w latach 30-ych”.

Literatura: „Rozmaitości”, Lwów 1835 nr 24; „Mnemosyne”, Lwów 1835 nr 40; „Nowiny” 1854 nr 45, 1855 nr 42; „Ruch Muzyczny” 1857 nr 33, 39, 1858 nr 18–19; F. Pyllemann Mitteilungen persönlicher Aufzeichnungen Kesslers, „Allgemeine musikalische Zeitung” VII, 1872 nr 12; „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1882 nr 20, 1884 nr 19, 25, 1897 nr 728; J. Reiss Almanach muzyczny Krakowa 1780–1914, Kraków 1939; Korespondencja Fryderyka Chopina, 2 t., oprac. B.E. Sydow, Warszawa 1955; F. German Muzycy warszawscy okresu młodości Chopina, w: Chopin a muzyka europejska, red. K. Musioł, «Prace Biblioteki Głównej PWSM w Katowicach» X, Katowice 1977.