Kazuro, Stanisław

Kazuro Stanisław, *1 VIII 1881 Teklinapol, †30 XI 1961 Warszawa, polski pedagog, dyrygent, kompozytor i organizator. Studiował w Instytucie Muzycznym w Warszawie u Z. Noskowskiego i M. Surzyńskiego, następnie w Accademia di S. Cecilia w Rzymie w Rzymie u G. Sgambatiego i w Paryżu u V. d’Indy’ego, słuchając równocześnie wykładów z historii muzyki i filozofii na Sorbonie. Po powrocie osiadł w Warszawie, gdzie w 1914 był organistą i dyrygentem przy kościele św. Trójcy oraz zorganizował Operę Ludową przy Stowarzyszeniu Robotników Chrześcijańskich. Od 1915 organizował kursy dla nauczycieli muzyki w szkołach ogólnokształcących. W 1916 został kapelmistrzen Filharmonii Warszawskiej, gdzie założył chór oratoryjny, który działał prawdopodobnie do 1918 oraz od 1934, powtórnie zorganizowany przez Kazuro. W 1916 zorganizował również Chór 300 Dzieci Powiśla, w 1917 przekształcony w istniejącą do 1919 przy katedrze św. Jana kapelę rorantystów o repertuarze opartym na dziełach kompozytorów polskich i włoskich XVI-XVII w. W latach 1917–39 był profesorem w konserwatorium w Warszawie, prowadził nowo utworzoną klasę solfeżu, uczył dyrygentury, kontrapunktu i śpiewu. W 1920 jako oficer uczestniczył w wojnie polsko-rosyjskiej. W 1922 zorganizował złożony ze studentów konserwatorium w Warszawie chór Polska Kapela Ludowa, z którym wiele koncertował i dokonał licznych nagrań płytowych [m.in. na płycie wytwórni Syrena-Elektro z 1929 utrwalono 1. i 2. pieśń z cyklu 6 pieśni kurpiowskich K. Szymanowskiego]. W 1927 dzięki staraniom Kazuro powstał w konserwatorium w Warszawie wydział nauczycielski dla nauczycieli muzyki w szkolnictwie ogólnokształcącym. W 1925 aktywnie uczestniczył w zorganizowaniu sekcji współczesnych kompozytorów polskich przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym. W latach 1930–31 był dyrektorem seminarium dla nauczycieli muzyki w konserwatorium w Warszawie, a w 1932–39 członkiem rady naukowo-artystycznej konserwatorium. W latach 1939–44 kierował tajnym konserwatorium i zainicjował „popołudniowe chwile muzyki poważnej” dla mieszkańców Powiśla. Po powstaniu warszawskim przebywał w Krakowie. W 1945 zainicjował odbudowę konserwatorium w Warszawie (od 1946 PWSM) i był rektorem tej uczelni do VII 1951. Dwukrotnie (1937 i 1950) otrzymał nagrodę muzyczną miasta Warszawy.

Kazuro, wybitny znawca problemów wokalistyki, należał do grona postaci zasłużonych zwłaszcza na polu umuzykalnienia i dla polskiego szkolnictwa muzycznego (pionierska działalność w zakresie spopularyzowania nauki solfeżu, wykształcenie licznej kadry nauczycieli muzyki i śpiewu dla szkolnictwa niemuzycznego, działalność dyrygencka), a także – popularyzacji polskiej pieśni ludowej w szerokich kręgach słuchaczy (głównie przez działalność koncertową Polskiej Kapeli Ludowej). [Z okazji 100. koncertu Kapeli (19 XII 1928) w programie znalazły się utwory specjalnie skomponowane na tę okoliczność, m.in. przez K. Sikorskiego, A. Maklakiewicza, a także K. Szymanowskiego (2 pierwsze pieśni z cyklu 6 pieśni kurpiowskich; cały cykl został zadedykowany Kazuro)].Działalność kompozytorska Kazuro przypadła głównie na okres polskiego dwudziestolecia międzywojennego; pozostawała w kręgu tradycji postromantyzmu i zaliczana jest do nurtu zachowawczego [zarówno w poglądach na nową muzykę, jak i na reformę szkolnictwa muzycznego w Polsce po I wojnie światowej reprezentował odmienne stanowisko niż K. Szymanowski)]. Obok libretta do swojej opery Powrót był Kazuro autorem kilku utworów literackich, m.in. powieści Profesor Zubrewicz i jego trzej wychowańcy (Warszawa 1926).

Literatura: A. Wieniawski Stanisław Kazuro, jego życie i twórczość, Warszawa 1932; Twórczość Stanisława Kazuro. Katalog utworów, Warszawa 1936, 2. wyd. 1949; W. Wroński Stanisław Kazuro. Życie i twórczość chóralna, „Życie Śpiewacze” 1953 nr 1.