Kastner Jean Georges, Johann Georg, *9 III 1810 Strasburg, †19 XII 1867 Paryż, francuski kompozytor i teoretyk muzyki. W 1830 porzucił studia teologiczne i objął stanowisko kapelmistrza orkiestry gwardii narodowej w Strasburgu. Do 1835 skomponował większość swych dzieł orkiestrowych oraz 4 opery; po wystawieniu fragmentu opery Die Königin der Sarmaten otrzymał stypendium miejskie na dalsze studia, które podjął w 1835 w konserwatorium w Paryżu u A. Reichy (kontrapunkt, fuga) i H.-M. Bertona (kompozycja). Równocześnie rozpoczął pracę nad serią traktatów, podręczników i szkół na różne instrumenty, których publikacje w latach 1837–48 przyniosły mu szeroki rozgłos, autorytet oraz członkostwo Institut de France. Sukcesu prac teoretycznych Kastnera nie podzieliły jego kompozycje; z kolejnych 5 oper jedynie La maschera doczekała się w 1841 scenicznej realizacji. Od 1849 Kastner oddał się niemal wyłącznie pracy nad tzw. livres-partitions. Kastner publikował liczne artykuły we francuskiej i zagranicznej prasie muzycznej, był też twórcą Concours européen de musiques militaires, który po raz pierwszy odbył się podczas wystawy światowej w Paryżu w 1867.
Znaczenie działalności Kastnera sprowadza się obecnie do roli, jaką dzięki swemu natychmiastowemu wejściu w obieg praktyki dydaktycznej odegrały jego prace teoretyczne i pedagogiczne, szczególnie Traité général d’instrumentation (1837) oraz szkoły na instrumenty dęte, w tym pierwsza w dziejach Méthode complète…de saxophone (1845). Natomiast zapoznana od chwili powstania kompozycji twórczość Kastnera wymyka się rzeczowej interpretacji; podkreśla się jedynie marginalny fakt napisania przezeń 2 utworów kameralnych z udziałem nowo skonstruowanych przez A. Saxa instrumentów — sakshornu i saksofonu altowego (1846–47). Współczesnej interpretacji nie doczekały się również livres-partitions Kastnera zawierające historyczne eseje i związane z nimi tematycznie kompozycje w formie wokalnej lub wokalno-instrumentalnej symfonii. Dzieła te, w których od 1849 Kastner całkowicie połączył oba nurty swej działalności, można uważać za pewną odmianę muzyki programowej (z naukowo-filozoficznym programem w miejsce literackiego), od której różnią się one jednak wyższym stopniem złożenia w sferze inspiracji (esej — tekst poetycki — realizacja dźwiękowa). Dokonania Kastnera stawiają go w rzędzie ciekawszych postaci francuskiego romantyzmu.
Literatura: H. Ludwig Jean Georges Kastner, 3 t., Lipsk 1886; P. Spitta Jean Georges Kastner, w: Musikgeschichte Aufsätze, Berlin 1894, przedr. 1975.
orkiestrowe:
3 symfonie, ok. 1832–35
7 uwertur
Koncert fortepianowy 1827
na orkiestrę dętą:
10 serenad, ok. 1832–35
marsze wojskowe
kameralne:
Adagio et grande polonaise brillante na sakshorn i fortepian, 1846
Fantaisie et variations brillantes na saksofon altowy i fortepian, 1847
na fortepian:
liczne walce, m.in. 13 valses nouvelles 1833
polki, marsze i in.
na chór a cappella:
zbiory pieśni, m.in. 72 pieśni Bibliothèque chorale na 2–4 głosy, Paryż 1838
Introduction à la bibliothèque chorale, 24 pieśni 1 i 2-głosy, 1839
Suite des cantiques na 3 głosy, 1838
kwartety, duety i pieśni solowe na głos i fortepian
Trauergesang na 4-głosowy chór męski i instrumenty dęte, 1828
La résurrection de Christ na głos solo i orkiestrę, 1835
Sardanapale, scena liryczna na głos solo i orkiestrę, sł. E. Thierry, 1852
opery:
Gustav Wasa 1832
Oskars Tod 1833
Der Sarazene 1835
Die Königin der Sarmaten, fragment wyst. Strasburg 1835
Beatrice, die Braut von Messina, libretto G. Schilling wg F. Schillera, 1839
La maschera, libretto A.J.F. Arnould i J. de Wailly, wyst. Paryż 1841, partytura wokalna, wyd. Paryż 1841
Les nonnes de Robert-le Diable, libretto E. Scribe, 1845
Pépito 1846
Le dernier roi de Juda, libretto M. Bourges, wyst. estradowe Paryż 1844.
Prace (wyd. w Paryżu):
Traité général d’instrumentation, Paryż 1837, poszerz. 1844
Cours d’instrumentation considéré sous les rapports poétiques et philosophiques de l’art, Paryż 1839, 2. wyd. 1844
Grammaire musicale, Paryż 1840
Théorie abrégée du contrepoint et de la fugue, Paryż 1840
Mémoire sur l’état de la musique en Allemagne, Paryż 1843
La Marseillaise et les autres chants nationaux de Rouget de Lisie, Paryż 1848
Manuel général de musique militaire, Paryż 1848
***
Tableau synoptique de lecture musicale, Paryż 1838
Tableaux analytiques et résumé général des principes élémentaires de musique, Paryż 1838
Tableaux analytiques de l’harmonie, Paryż 1838
Tableaux des principaux instruments et des voix, Paryż 1839
Méthodes élémentaires de chant, piano, violon, flûte, flageolet, cornet à pistons, Paryż 1838, 2. wyd. 1845, wyd. niemieckie Elementarschule für Pianoforte oraz Elementarschule für Violine, Lipsk 1846
Méthodes élémentaires de violoncelle, hautbois, clarinette, cor, ophiclëide, trombone, Paryż 1845
Méthode complète et raisonnée de saxophone, Paryż 1845
Méthode complète et raisonnée de timbales, Paryż 1845.
Livres-partitions (esej — kompozycja)
Musik der Zigeuner — symfonia dramatyczna Les Romnitschels na chór i orkiestrę, sł. F. Maillan, 1849–50.
Les dances des morts — wielkie rondo La danse macabre na chór i orkiestrę, sł. E. Thierry, 1852.
Recherches historiques sur le chant en choeur pour voix d’hommes — 28 utworów Les chants de la vie na 4–6 i 8–głosowy
chór a cappella, 1854.
Essai historique sur les chants militaires des français — 22 utwory Les chants de l’armée française na 4-głosowy chór a
cappella, 1855.
La harpe d’Eole et la musique cosmique — monolog liryczny Stephen, ou La harpe d’Eole na głos solo, chór i orkiestrę, sł. F. Maillan, 1856.
Les voix de Paris — symfonia dramatyczna Les cris de Paris na chór i orkiestrę, sł. E. Thierry, 1857.
Les sirènes — symfonia dramatyczna Le rêve d’Oswald, ou les sirènes na chór i orkiestrę, sł. F. Maillan, 1858.
Untersuchungen über die Beziehungen der Musik zum Mythus — symfonia-kantata La fille d’Odin na chór i orkiestrę, 1866.
Parémiologie musicale de la langue française — symfonia-kantata La Saint-Julien des ménétriers na chór i orkiestrę, sł. E. Thierry, 1866.
