Homilius Gottfried August, *2 II 1714 Rosenthal (k. Königstein, Saksonia), †2 VI 1785 Drezno, niemiecki kompozytor, kantor i organista. Po śmierci ojca (pastora) w 1722 został uczniem szkoły St. Anna w Dreźnie, gdzie prawdopodobnie był uczniem J.G. Stübnera (organisty). W 1735 rozpoczął studia prawnicze na uniwersytecie w Lipsku; tamże kontynuował także naukę muzyki u J.S. Bacha (kompozycja, klawesyn) oraz prawdopodobnie u organisty St. Nicolai, Johanna Schneidera. Od 1742 działał jako organista w Frauenkirche w Dreźnie, choć próby zdobycia podobnej posady w Bautzen w1741 oraz w Zittau w 1753 nie powiodły się. W 1755 Homilius został kantorem Kreuzkirche oraz nauczycielem muzyki, łaciny i greki w Kreuzschule, dzięki czemu stał się jedną z głównych postaci środowiska muzycznego Drezna, gdzie działał do końca życia. W 1755 został mianowany na stanowisko dyrektora muzyki w trzech miejscowych kościołach: Frauenkirche, Kreuzkirche oraz Sophienkirche. Zdobył uznanie jako znakomity wirtuoz organowy i improwizator. Do uczniów Homiliusa należeli m.in. J.A. Hiller, J.G. Naumann, J.F. Reichardt, D.G. Türk.
Homilius był czołowym przedstawicielem niemieckiej protestanckiej muzyki religijnej w 2. połowie XVIII w. Ogromny dorobek, zwłaszcza w dziedzinie muzyki wokalno-instrumentalnej (kantaty, motety, pasje, oratoria), zjednał mu szacunek współczesnych (D.G. Türk, J.F. Reichardt, J.A. Hiller) oraz uznanie dzisiejszych badaczy (G. Feder i inni). W twórczości organowej Homilius nie wykracza w zakresie formy oraz techniki kompozytorskiej poza tradycje Pachelbela i J.S. Bacha, operując często chorałowym cantus firmus oraz techniką polifoniczną. Wielkie formy wokalno-instrumentalne mają bardziej nowoczesny język muzyczny. Mimo iż wyrastają z dziedzictwa Händla i Bacha, wykazują właściwe dla klasycyzmu tendencje do uproszczenia formy i harmonii, symetrii budowy oraz śpiewnej melodyki. Homilius uważany jest, obok J.F. Dolesa, za jednego z głównych przedstawicieli Empfindsamer Stil w muzyce kościelnej. Tendencja do pogłębienia wyrazu muzycznego oraz dbałość o klarowne przekazywanie tekstu słownego (sylabiczne opracowanie, homofon, kształtowanie materiału dźwiękowego, naśladownictwo muzyczne oraz stosowanie efektów symboliki muzycznej) szczególnie widoczne są jednak w pieśniach i ariach z towarzyszeniem fortepianu. Twórczość motetowa Homiliusa odznacza się bogactwem melodyki oraz jasnym stylem deklamacyjnym.
Literatura: R. Steglich K.Ph.E. Bach und der Dresdner Kreuzkantor G.A. Homilius im Musikleben ihrer Zeit, „Bach-Jahrbuch” XII, 1915; R. Fricke G.A. Homilius, „Zeitschrift für Kirchenmusiker” XVII, 1935; H. Löffler Die Schüler J.S. Bach, „Bach-Jahrb” XL, 1953; G. Feder Verfall und Restauration w: F. Blume, L. Finscher, G. Feder, A. Adrio, W. Blankenburg Geschichte der evangelischen Kirchenmusik, Kassel 1965, tłum. angielskie 1974; H. John G.A. Homilius und die evangelische Kirchenmusik Dresdensim 18. Jahrhundert, Halle 1973 (dysertacja, zawiera katalog utworów Homiliusa oraz bibliografię).
Kompozycje:
liczne opracowania organowe chorałów i preludiów, rkp. w Bautzen, Berlinie, Lipsku, Dreźnie i Brukseli
7 pieśni w Gesänge für Maurer, z towarzyszeniem fortepianu, wyd. Drezno 1782
Sechs Arien im Auszuge für Clavier, für Freunde ernsthafter Gesänge na głos z towarzyszeniem fortepianu, wyd. Drezno 1786
ponadto pieśni w drukach zbiorowych
Wir weinen dir und deiner, duet, w rkp.
Lass uns deine Stimme hören, duet, rkp. (zaginiony)
8 magnifikatów 4- i 8-głosowych, rkp. w Berlinie, Dreźnie i Brukseli
ponad 60 motetów 4- i 8-głosowych, rkp. w Berlinie i Brukseli
Die Freude der Hirten, über die Geburt Jesu, oratorium na głosy solowe, chór i orkiestrę, wyd. Frankfurt n. Odrą 1777
fragmenty Passion oratorio, rkp. w Berlinie
ponad 200 kantat, rkp. w Berlinie, Dreźnie, Frankfurcie n. Menem, Gocie, Schwerinie
5 pasji, rkp. w Berlinie i Schwerinie
Ein Lämmlein geht, pasja na głosy solowe, chór i orkiestrę, wyd. Lipsk 1775
Der Messias, pasja, ok. 1776, libr, wyd. Schwerin 1780
Prace:
General-Bass von Homilius, rkp. w Berlinie
Ode, dem gesegneten Gedächtniss des weiland (…) Herrn J.J. Gottlob Am-Ende, Friedrichstadt 1777
Edycje:
5 oprac. chorałowych i 6 przygrywek chorałowych, wyd. G. Feder, «Die Orgel» I–II, seria 2, Lippstadt 1957
3 preludia, wyd. G.W. Körner, «Der Orgelfreund» XII/13, Erfurt b.r.
duet Lass uns deine Stimme hören, wyd. R. Fricke, Hameln 1935
3 motety w «Die heilige Cäcilie» 11/20, Berlin 1918
po jednym motecie w: „Singet dem Herrn” CXCVIII supl., Elberfeld b.r., «Klassische Kirchenmusik» XXIV, b.r., 88 Motetten und geistliche Gesänge, Lipsk b.r., «Kirchliche Gesänge» V, Hanower b.r.
1 motet, wyd O. Richter, Lipsk 1926
2 motety, wyd. G. Feder, «Das Chorwerk» LXXXIX, 1963
1 motet, «Kantate-Chorblatt» XI, Drezno 1965
5 kantat, wyd. R. Fricke, «Meisterwerke alter Kirchenmusik aus Sachsen und Türingen» seria 1, VII, 1931, VIII, X, XI, XIII, 1932