Homilius, Gottfried August

Homilius Gottfried August, *2 II 1714 Rosenthal (k. Königstein, Saksonia), †2 VI 1785 Drezno, niemiecki kompozytor, kantor i organista. Po śmierci ojca (pastora) w 1722 został uczniem szkoły St. Anna w Dreźnie, gdzie prawdopodobnie był uczniem J.G. Stübnera (organisty). W 1735 rozpoczął studia prawnicze na uniwersytecie w Lipsku; tamże kontynuował także naukę muzyki u J.S. Bacha (kompozycja, klawesyn) oraz prawdopodobnie u organisty St. Nicolai, Johanna Schneidera. Od 1742 działał jako organista w Frauenkirche w Dreźnie, choć próby zdobycia podobnej posady w Bautzen w1741 oraz w Zittau w 1753 nie powiodły się. W 1755 Homilius został kantorem Kreuzkirche oraz nauczycielem muzyki, łaciny i greki w Kreuzschule, dzięki czemu stał się jedną z głównych postaci środowiska muzycznego Drezna, gdzie działał do końca życia. W 1755 został mianowany na stanowisko dyrektora muzyki w trzech miejscowych kościołach: Frauenkirche, Kreuzkirche oraz Sophienkirche. Zdobył uznanie jako znakomity wirtuoz organowy i improwizator. Do uczniów Homiliusa należeli m.in. J.A. Hiller, J.G. Naumann, J.F. Reichardt, D.G. Türk.

Homilius był czołowym przedstawicielem niemieckiej protestanckiej muzyki religijnej w 2. połowie XVIII w. Ogromny dorobek, zwłaszcza w dziedzinie muzyki wokalno-instrumentalnej (kantaty, motety, pasje, oratoria), zjednał mu szacunek współczesnych (D.G. Türk, J.F. Reichardt, J.A. Hiller) oraz uznanie dzisiejszych badaczy (G. Feder i inni). W twórczości organowej Homilius nie wykracza w zakresie formy oraz techniki kompozytorskiej poza tradycje Pachelbela i J.S. Bacha, operując często chorałowym cantus firmus oraz techniką polifoniczną. Wielkie formy wokalno-instrumentalne mają bardziej nowoczesny język muzyczny. Mimo iż wyrastają z dziedzictwa Händla i Bacha, wykazują właściwe dla klasycyzmu tendencje do uproszczenia formy i harmonii, symetrii budowy oraz śpiewnej melodyki. Homilius uważany jest, obok J.F. Dolesa, za jednego z głównych przedstawicieli Empfindsamer Stil w muzyce kościelnej. Tendencja do pogłębienia wyrazu muzycznego oraz dbałość o klarowne przekazywanie tekstu słownego (sylabiczne opracowanie, homofon, kształtowanie materiału dźwiękowego, naśladownictwo muzyczne oraz stosowanie efektów symboliki muzycznej) szczególnie widoczne są jednak w pieśniach i ariach z towarzyszeniem fortepianu. Twórczość motetowa Homiliusa odznacza się bogactwem melodyki oraz jasnym stylem deklamacyjnym.

Literatura: R. Steglich K.Ph.E. Bach und der Dresdner Kreuzkantor G.A. Homilius im Musikleben ihrer Zeit, „Bach-Jahrbuch” XII, 1915; R. Fricke G.A. Homilius, „Zeitschrift für Kirchenmusiker” XVII, 1935; H. Löffler Die Schüler J.S. Bach, „Bach-Jahrb” XL, 1953; G. Feder Verfall und Restauration w: F. Blume, L. Finscher, G. Feder, A. Adrio, W. Blankenburg Geschichte der evangelischen Kirchenmusik, Kassel 1965, tłum. angielskie 1974; H. John G.A. Homilius und die evangelische Kirchenmusik Dresdensim 18. Jahrhundert, Halle 1973 (dysertacja, zawiera katalog utworów Homiliusa oraz bibliografię).