Grossman, Ludwik

Grossman, Grossmann, Grosman, Ludwik, pseud. W. Horejszo, *6 III 1835 Turek (k. Kalisza), †15 VII 1915 Wiesbaden, polski kompozytor, organizator życia muzycznego, dyrygent, pianista i organista.

Gimnazjum ukończył w Kaliszu, tam też uczył się gry na fortepianie u J. Drobniewskiego i na skrzypcach u W. Kopińskiego. Naukę muzyki kontynuował w Warszawie u A. Freyera, a od 1854 przebywał przez 3 lata w Berlinie, gdzie studiował kompozycję pod kierunkiem C. F. Rungenhagena i uczęszczał na uniwersytet. Po powrocie do Warszawy występował jako pianista, organista i dyrygent chóralny, uczył też muzyki w Instytucie Szlacheckim oraz prywatnie. W 1857 przystąpił do spółki z Hermanem, właścicielem składu fortepianów, pianin, fisharmonii i melodykonów, zajmując się głównie artystyczną stroną przedsiębiorstwa. W 1866 przebywał w Paryżu, gdzie zabiegał o wystawienie swej opery Rybak z Palermo, ocenionej pozytywnie przez G. Rossiniego. We Francji przebywał powtórnie w 1895.

Grossman zasłużył się głównie jako organizator życia muzycznego w Warszawie, choć współcześni widzieli w nim przede wszystkim kompozytora (podkreślano zwłaszcza zręczną i oryginalną instrumentację, a także prostotę inwencji melodycznej. Był on współwłaścicielem największego w kraju przedsiębiorstwa handlowo-muzycznego, współzałożycielem i w latach 1871–74 członkiem komitetu WTM, członkiem pierwszego zarządu Filharmonii Warszawskiej, członkiem Dyrekcji Teatrów Cesarskich; współpracował z „Echem Muzycznym, Teatralnym i Artystycznym”, wspomagał finansowo działalność Warszawskiego Towarzystwa Śpiewaczego «Lutnia», przez szereg lat prowadził wraz z żoną interesujący salon muzyczny, utrzymywał stosunki ze światem muzycznym Europy i USA. Występował też czynnie jako dyrygent. Kompozycję traktował drugoplanowo, mimo iż utwory jego często wykonywano i wydawano za granicą. Operę Duch wojewody wystawiano z powodzeniem również w Wiedniu (1877), gdzie zyskała pochlebną opinię E. Hanslicka, w Krakowie (1877), Peszcie, Petersburgu (1877), Lwowie (1878), Grazu, Cieplicach, Bernie i Berlinie (1884). Podczas uroczystości otwarcia Kanału Sueskiego wykonano specjalnie zamówioną u Grossmana kantatę, za którą kompozytor otrzymał od emira order. Uwertura ukraińska „Maria” znajdowała się w repertuarze orkiestr niemieckich. W Polsce szczególną popularność zyskał marsz na chór męski Raźno chłopcy oraz instrumentalny czardasz z opery Duch wojewody.

Literatura: [?] Uwertura do „Marii” Malczewskiego Ludwika Grossmana, „Ruch Muzyczny” 1859 nr 23; W. Wójcicki [recenzja z Rybaka w Palermo] „Kłosy” 1867 nr 88; recenzje z Ducha wojewody: J. Kleczyński „Tygodnik Ilustrowany” 1873 nr 307, W. Wiślicki „Kłosy” 1873 nr 436.