Gevaert [chefa:rt] François Auguste, *31 VII 1828 Huysse (k. Oudenaarde), †24 XII 1908 Bruksela, belgijski kompozytor, pedagog i badacz muzyki. W 1841 studiował grę na fortepianie, harmonię i kompozycję w konserwatorium w Gandawie, a następnie uczył gry na fortepianie i przez wiele lat był organistą w tamtejszym kolegium Jezuitów. Po otrzymaniu w 1847 I nagrody za kantatę België na konkursie zorganizowanym przez Towarzystwo Sztuk Pięknych w Gandawie oraz Prix de Rome za kantatę Le roi Lear studiował za granicą (Hiszpania, Włochy, Niemcy); wyjechał w 1849 do Paryża, gdzie w Théâtre Lyrique i Opéra-Comique wystawiał swoje dzieła sceniczne, spośród których szczególnym powodzeniem cieszyła się Georgette. Na lata 1855–65 przypada największa aktywność kompozytorska Gevaert. W latach 1867–70 Gevaert był dyrektorem Opery paryskiej. W 1870 powrócił do Belgii, w 1871 został następcą F.-J. Fétisa na stanowisku dyrektora konserwatorium w Brukseli. Tu rozwinął szeroką działalność pedagogiczną i organizacyjną, przeobrażając tę placówkę w potężny ośrodek dydaktyczno-naukowy. Założył Société des Concerts du Conservatoire, specjalizujące się w urządzaniu koncertów historycznych. W tym czasie powstają też jego najcenniejsze prace z zakresu historii i teorii muzyki dawnej. Zajmował się także działalnością edytorską, wydając głównie zabytki muzyki dawnej. Gevaert był również królewskim kompozytorem i dyrygentem, w 1907 otrzymał tytuł barona. Był członkiem Académie Royale de Belgique w Brukseli, Institut de France w Paryżu i Königliche Akademie w Berlinie.
Prace historyczno-teoretyczne Gevaerta wyznaczyły kierunki dalszego rozwoju badań w zakresie muzyki liturgicznej, a w szczególności przyczyniły się do powstania pojęcia historii kultury muzycznej – przez włączenie w orbitę badań związków muzyki z historią kultury. Gevaert zapoczątkował również ścisłą współpracę muzykologów z filologami, która doprowadziła do stałych odtąd związków pomiędzy obiema dyscyplinami naukowymi. Ważne znaczenie historyczne mają także tezy Gevaerta dotyczące nowego spojrzenia na rolę Grzegorza I jako kodyfikatora i twórcy zasad śpiewów liturgicznych. W wyniku działalności kompozytorskiej i pedagogicznej Gevaerta powstały jego prace teoretyczno-dydaktyczne, z których największe znaczenie mają podręczniki z zakresu instrumentacji.
Literatura: F. Dufour Le baron François Auguste Gevaert, Bruksela 1909; E. Closson Gevaert, Bruksela 1929; L. Dubois Notice sur François Auguste Gevaert, „Annuaire de l’Académie Royale de Belgique” 1930; Ch. van den Borren Geschiedenis van de Muziek in de Nederlanden, Antwerpia 1951; J. Subira Epistolario de F. A. Gevaert y J. de Monasterio, „Anuario musical” XVI, 1961.
Kompozycje:
Flandre au Lion na orkiestrę, 1848
Fantasia sobre motivos españoles na orkiestrę, ok. 1850
La feria andaluza na orkiestrę, 1851
utwory organowe i fortepianowe
pieśni
utwory chóralne
kantaty, m.in. De nationale verjaerdag 1857
motety
msze
sceniczne:
Georgette ou Le moulin de Fontenoy 1853, wyst. Paryż
Le bilet de Marguerite 1854, wyst. Paryż
Les lavandières de Santarem 1855, wyst. Paryż
Quentin Durward 1858, wyst. Paryż
Le diable au moulin 1859, wyst. Paryż
Le Château Trompette 1860, wyst. Paryż
Le Capitaine Henriot 1864, wyst. Paryż.
Prace:
Histoire et théorie de la musique de l’antiquité, 2 t., Gandawa 1875–81, przedr. Hildesheim 1965
Les origines du chant liturgique de l’église latine, Gandawa 1890, przedr. 1970, tłum, niemieckie H. Riemann, Lipsk 1891
La mélopée antique dans le chant de l’église latine, Gandawa 1895, przedr. Osnabrück 1967
Les problèmes musicaux d’Aristote, z J. C. Vollgraffem, 3 t., Gandawa 1899–1903
Traité général d’instrumentation, Gandawa 1863, wyd. poszerz, pt. Nouveau traité d’instrumentation Paryż 1885, tłum. niem. H. Riemann, Lipsk 1887, ang. E. F. E. Suddard, Londyn 1906, także wyd. hiszp. i ros., 2 cz. pt. Cours méthodique d’orchestration, Paryż 1890
Traité d’harmonie théorique et pratique, 2 t., Paryż 1905–07
wydania: m.in. Chansons du XVe siècle, z G. Parisern, Paryż 1875, przedr. 1967.