Zieliński Jarosław, Jarosław de Zielinski, *31 III 1847 Lubycza (Lubocza) Królewska (k. Tomaszowa Lubelskiego), †25 VII 1922 Santa Barbara (Kalifornia), polski pianista, dyrygent, pedagog, kompozytor, krytyk i działacz muzyczny. Pochodził z rodziny ziemiańskiej. Pierwszych lekcji gry na fortepianie udzielał mu V. Blodek, czeski kompozytor, uczeń A. Dreyschocka, zatrudniony w latach 1853–55 jako nauczyciel muzyki w majątku rodzinnym Zielińskich w Lubyczy Królewskiej. Do szkoły średniej uczęszczał Zieliński we Lwowie, w tym samym czasie uczył się muzyki u F. Guniewicza i K. Mikulego w tamtejszym konserwatorium. Kontynuował studia u J. Schulhoffa (fortepian) i Freya (harmonia) w Berlinie oraz krótko u Cerrutiego (śpiew) w Mediolanie; ukończył też studia w elitarnej Theresianische Ritterakademie w Wiedniu. Brał udział w powstaniu styczniowym (1863) i w amerykańskiej wojnie secesyjnej, walcząc jako kawalerzysta po stronie Unii. Po karnym zwolnieniu z wojska (14 XI 1865) zamieszkał w Nowym Jorku i rozwinął ożywioną działalność, najpierw jako pianista i pedagog, a następnie jako dyrygent, publicysta i organizator życia muzycznego. Od 1869 do 1878 działał w Grand Rapids (Michigan), gdzie z udziałem lokalnych i nowojorskich muzyków wystawił w Powers Theater Lunatyczkę V. Belliniego (1876) i Mignon A. Thomasa (1878). W 1878 został dyrektorem departamentu muzyki Fairmount College w Monteagle (Tennessee). Od 1880 koncertował oraz zajmował się nauczaniem gry fortepianowej i śpiewu w Detroit. W latach 1888–1910 aktywnie udzielał się w Buffalo; dawał koncerty i recitale, popularyzując obok utworów Chopina i Liszta muzykę mało znanych kompozytorów niemieckich (J.L. Nicodégo), rosyjskich (C. Cui), amerykańskich i skandynawskich; występował także w Nowym Jorku, Filadelfii, Chicago i Cleveland. Wygłaszał odczyty, m.in. na temat muzyki XVI i XVII w. (Buffalo 1891), utworów fortepianowych współczesnych kompozytorów rosyjskich (Lafayette, Indiana 1898) i twórczości kompozytorów słowiańskich. W 1893 zorganizował departament muzyki na uniwersytecie w Bailey Springs (Alabama), a w 1894 objął dyrekcję konserwatorium w Olean w stanie Nowy Jork. Od 1897 do 1898 przewodniczył komisji programowej New York State Music Teachers Association. W 1910 przeniósł się do Los Angeles, gdzie ufundował szkołę gry fortepianowej i założył Trio Club z myślą o wykonaniach muzyki amerykańskiej. Współpracował z kilkoma czasopismami amerykańskimi (m.in. „The Musician” w Filadelfii i „Music” w Chicago). Publikował odczyty, artykuły, recenzje i uwagi na tematy pedagogiczne, m.in. The Poles in Music («The Century Library of Music» t. 18, Nowy Jork 1902), Glimpses of Chopin and His Time („The Musician” 1910 nr 2), Russian Hunting Music („The Musical Quarterly” III, 1917). Jego uczniem (w Buffalo) był m.in. E. Dainty, kanadyjski pianista i kompozytor.
Aktywność i wielostronność działań Zielińskiego zapewniły mu szacunek i popularność w środowisku amerykańskim; w Polsce słyszano o nim niewiele. Także jego kompozycje nie były znane w Polsce; pozostawił głównie utwory fortepianowe — etiudy, fantazje, serenady, preludia, drobne utwory o charakterze programowym, stylizowane walce, marsze i mazurki, ponadto 2 suity orkiestrowe, pieśni solowe i chóralne do tekstów angielskich oraz opracowania utworów kompozytorów amerykańskich i europejskich, m.in. A. Ladowa i H. Pachulskiego; do bardziej znanych kompozycji Zielińskiego należą fortepianowe Trois morceaux (wyd. przed 1880) i Gavotte en ancient style (Lipsk ok. 1895). Spuścizna Zielińskiego przechowywana jest w Los Angeles Public Library oraz, jako Jarosław de Zielinski Papers, w Immigration History Research Center (w University of Minnesota) — m.in. rękopis A Practical Guide for the Study of Pianoforte-Playing z 1871, korespondencja w języku polskim, angielskim, francuskim i niemieckim z lat 1871–90, afisze i programy koncertowe Zielińskiego oraz jego uczniów.
Literatura: J. Kleczyński Nowości muzyczne, „Echo Muzyczne” 1880 nr 15; W.M. Kozłowski Jarosław Zieliński, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1898 nr 1; Who is Who in Polish America, red. F. Bolek, Nowy Jork 1943.
