Wycichowska, Ewa

Wycichowska Ewa, *29 XI 1949 Poznań, polska tancerka, choreograf i pedagog. W 1968 ukończyła Państwową Szkołę Baletową w Poznaniu w klasie T. Jakowickiej (taniec klasyczny) i T. Kujawy (taniec charakterystyczny). W latach 1968–88 tańczyła w zespole baletowym Teatru Wielkiego w Łodzi (od 1970 solistka, od 1981 primabalerina); jednocześnie rozwijała swoje umiejętności – studiowała taniec modern pod kierunkiem Yuriko i P. Gossa w Académie Internationale de la Danse w Paryżu (1974), J. Kyliana w Nederlands Dans Theater w Amsterdamie (1984), R. Cohana w Londynie (1987); w 1981 ukończyła Akademię Muzyczną w Warszawie (pedagogika tańca). Od 1979 pełniła funkcję jurora na krajowych i międzynarodowych konkursach baletowych. W 1981 zadebiutowała jako choreograf w Teatrze Wielkim w Łodzi, tamże w latach 1981–84 wykładała na Wydziale Rytmiki Akademii Muzycznej, w latach 1985–88 uczyła tańca modern w Państwowej Szkole Baletowej. Od 1999 wykłada na Wydziale Edukacji Muzycznej Akademii Muzycznej (obecnie Uniwersytet Muzyczny) w Warszawie, kieruje także Zakładem Tańca; w 2010 otrzymała, jako pierwsza w polskiej historii tancerka, tytuł profesora zwyczajnego nauk muzycznych. Od 1988 jest dyrektorem naczelnym i artystycznym Polskiego Teatru Tańca-Baletu Poznańskiego, od 1994 dyrektorem artystycznym Międzynarodowych Warsztatów Tańca Współczesnego, od 1999 sprawuje opiekę artystyczną nad Atelier Polskiego Teatru Tańca, od 2004 organizuje Międzynarodowy Festiwal Teatrów Tańca w Poznaniu. W 1998 Wycichowska została prezesem Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Choreoterapii w Poznaniu, które co roku organizuje Międzynarodowy Tydzień Tańca Terapeutycznego. Za wybitne osiągnięcia w dziedzinach tańca i choreografii Wycichowska otrzymała liczne nagrody i odznaczenia, m.in.: Medal im. W. Niżyńskiego (1991), Fringe Firsts Special Award w Edynburgu (1992), Medal „Ad Perpetuam Rei Memoriam” (1994), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1998), nagrodę ZAiKS-u (2001), Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2007), nagrodę specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2008), statuetkę Terpsychory – nagrodę ZASP-u (2009).

Córka Wycichowskiej, Paulina, jest tancerką i choreografem w Polskim Teatrze Tańca w Poznaniu.

Wycichowska, tancerka niezwykle wszechstronna, początkowo kreowała główne role w romantycznym repertuarze baletowym, a następnie także w repertuarze współczesnym i teatrze tańca, zyskując ogromne uznanie publiczności w Polsce i za granicą. Jako choreograf tworzy wieloznaczne spektakle (tak baletowe, jak i teatru tańca), silnie poruszające widzów estetycznie, emocjonalnie i intelektualnie; zainspirowana literaturą, filozofią, psychologią i teologią, prezentuje w nich bardzo osobiste spojrzenie na uniwersalne problemy ludzkiego życia, jak miłość, śmierć, przemijanie, samotność, porozumiewanie się; często wyzyskuje odniesienia do współczesności oraz przeciwieństwa, takie jak: dojrzałość-młodość, szlachetność-plebejskość, prawda-fałsz, dobro-zło.

Zdaniem Wycichowskiej każdy ruch powinien być aktem myśli, dlatego też różnorodność ujęcia tematyki znajduje w jej spektaklach odzwierciedlenie w bogactwie środków wyrazu, czerpanych m.in. z techniki tańca klasycznego i współczesnego, tańca jazzowego i ludowego, współczesnych technik improwizacji tanecznej (zwłaszcza improwizacji kontaktowej – „contact improvisation”), a nawet wschodnich sztuk walki (np. aikido) czy też zwyczajnej gimnastyki i gestykulacji. Wnikliwość przemyśleń oraz wyrafinowana wyobraźnia sprawiają, że każdy ruch Wycichowska poddaje najpierw drobiazgowej analizie, a następnie nadaje mu nowe znaczenia lub funkcje. Wycichowska wzbogaca niekiedy ruch taneczny filmami wyświetlanymi na scenie, słowami wypowiadanymi przez tancerzy. Choć spektakle Wycichowskiej przybierają zwykle formę szeregu zamkniętych scen („wideoklipowość”), de facto skłania się ona do formuły dzieła otwartego. Przekonana, że sztuka nie może sobie pozwolić na stereotypowość i schematyzm, zrywa z tradycyjnym linearyzmem narracji oraz zakłada możliwość ewoluowania spektaklu, m.in. dzięki wprowadzeniu improwizacji w choreografii i muzyce.

Jako utalentowany pedagog, Wycichowska rozszerzyła formułę polskiej szkoły tańca współczesnego w oparciu o własne doświadczenia sceniczne oraz indywidualny język choreograficzny.

Literatura: Polski Teatr Tańca-Balet Poznański 1973–1998. Jubileusz XXV-lecia, red. J. Ignaczak i E. Obrębowska-Piasecka, Poznań 1998; M. Andrzejewska-Psarska Więcej niż taniec. Rozmowy z Ewą Wycichowską, Kraków 2003 (zawiera wykaz ról i choreografii Wycichowskiej).