Witkowski, Georges Martin

Witkowski Georges Martin, *6 I 1867 Mustaghanam (Algieria), †12 VIII 1943 Lyon, francuski kompozytor i dyrygent. Pierwsze lekcje muzyki pobierał u dziadka ze strony matki, Lucjana Witkowskiego — Polaka, który wyemigrował do Francji po powstaniu listopadowym. Przeznaczony przez rodzinę do zawodu oficera Witkowski ukończył szkoły wojskowe w Saint-Cyr i Saumur, po czym w 1891, jako oficer kawalerii, osiadł na stałe w Lyonie. W latach 1894–97 studiował kompozycję i orkiestrację w Schola Cantorum w Paryżu pod kierunkiem V. d’Indy’ego, z którym następnie konsultował swoje postępy w karierze kompozytorskiej aż do roku 1912. V. d’Indy pomógł zaistnieć młodemu Witkowskiemu na estradach Paryża — wykonana w 1901 pod jego batutą na koncercie Société Nationale de Musique I Symfonia oznaczała szczęśliwy debiut kompozytora na dużą skalę. W następnych latach, jeszcze przed opuszczeniem armii w 1906, Witkowski zajął się organizacją i rozwijaniem życia muzycznego w Lyonie. 1903 założył Schola Cantorum — stowarzyszenie propagujące śpiew chóralny, a w 1905 powołał do istnienia Société des Grands Concerts — późniejszą filharmonię, na czele której stanął jako dyrygent orkiestry i dyrektor. W 1908 z inicjatywy Witkowskiego otwarto salę koncertową im. J.-Ph. Rameau, skonstruowaną i wyposażoną na wzór Gewandhausu w Lipsku. W latach 1924–41 Witkowski był dyrektorem konserwatorium w Lyonie.

Obejmująca 53 nieopusowane utwory i zróżnicowana w aspekcie gatunkowym twórczość Witkowskiego wykazuje znaczną ewolucję stylistyczną. Główną cezurę wyznacza rok 1912, kiedy to nastąpiła krystalizacja stylu indywidualnego kompozytora, związana z wyzwoleniem się spod wpływu V. d’Indy’ego. W pierwszym okresie zauważalne są w utworach Witkowskiego nawiązania do muzyki późnego romantyzmu, zwłaszcza do C. Francka i R. Wagnera. W dojrzałej twórczości widoczna jest natomiast jego fascynacja dziełami impresjonistów, głównie C. Debussy’ego i M. Ravela, a także poezją symbolistów francuskich, do których tekstów Witkowski skomponował większość swoich utworów wokalno-instrumentalnych. Obok poezji ważnym źródłem inspiracji była dla kompozytora przyroda, którą podpatrywał jako malarz i fotograf z zamiłowania. W nurcie inspiracji naturą mieszczą się najwybitniejsze dzieła Witkowskiego — Le poème de la maison oraz Mon lac, obydwa związane z malowniczym jeziorem Paladru w departamencie Isère.

Literatura: Y. Ferraton Cinquante ans de vie musicale à Lyon. Les Witkowski et l’Orchestre philharmonique de Lyon (1903–1953), Lyon 1984.