Wiszniewski Zbigniew, *30 VII 1922 Lwów, †11 X 1999 Warszawa, polski kompozytor. Jako żołnierz Armii Krajowej brał udział w powstaniu warszawskim, w latach 1944–45 przebywał w niewoli niemieckiej. Studiował teorię muzyki i kompozycję u K. Sikorskiego: w latach 1948–52 w PWSM w Łodzi, 1952–56 w PWSM w Warszawie, a także grę na altówce u M. Szaleskiego: w PWSM w Łodzi (1950–52) i PWSM w Warszawie (1952–54). Ponadto w latach 1947–52 studiował filologię i archeologię na uniwersytecie w Łodzi. W latach 1954–55 pracował w PŚSM im. K. Kurpińskiego w Warszawie, 1955–57 jako altowiolista grał w tamtejszej orkiestrze Polskiego Zespołu Tańca. W latach 1957–62 współpracował ze Studiem Eksperymentalnym PR, w 1957–66 i 1968–85 był redaktorem muzycznym w Teatrze PR w Warszawie. W latach 1966–68 Wiszniewski pracował jako lektor w wydawnictwie B. Schotts Söhne w Moguncji, a także jako redaktor działu polskiego w wydaniu tomów uzupełniających Riemann Musik-Lexikon. W latach 1978–88 i 1993–94 wykładał w PWSM (od 1979 Akademia Muzyczna, obecnie Uniwersytet Muzyczny) w Warszawie. W latach 1984–85 był redaktorem „Poradnika Muzycznego”, a w 1985 redaktorem naczelnym. Współzałożyciel Stowarzyszenia Polskich Artystów Lutników, członek władz ZAiKS-u. Był laureatem: w 1959 Prix Italia za operę radiową Nefru, w 1969 I nagrody na konkursie Première Semaine Chrétienne Internationale de TV w Monako za oratorium telewizyjne Genesis, w 1972 nagrody „Złoty Mikrofon” za wybitne osiągnięcia twórcze na antenie PR oraz nagrody Prezesa Rady Ministrów za twórczość muzyczną dla dzieci.
W twórczości kompozytorskiej Wiszniewskiego dominuje muzyka kameralna przeznaczona na różne, nierzadko bardzo oryginalne zestawy instrumentów (np. Kwartet na lutnię, perkusję, pomort i krzywułę lub Ballada na mandolinę i harfę celtycką). W swych utworach kompozytor eksponował walory brzmieniowe materiału dwunastodźwiękowego, wzbogaconego mikrotonowością (instrumenty dęte drewniane w Muzyce kameralnej IV) oraz bogatą paletą środków sonorystycznych, uzyskiwanych dzięki stosowaniu niekonwencjonalnych technik gry. Wieloletnia współpraca z Teatrem PR w Warszawie, w charakterze redaktora muzycznego, zaowocowała w twórczości Wiszniewskiego gatunkami: opery radiowej (Neffru, Pater noster, Ad If), oratorium telewizyjnego (Genesis, Bracia) oraz kompozycji radiowych (Muzyka kameralna IV). W tym ostatnim utworze Wiszniewski w pełni wykorzystał możliwości, jakimi wówczas dysponowało PR: od amplifikacji instrumentów po eksponowanie subtelnych niuansów sonorystycznych, niesłyszalnych podczas wykonania koncertowego. Za szczególnie interesującą w kompozycji radiowej Wiszniewski uznawał „emocjonalną sterylność” percepcji, niezakłóconej wrażeniami wzrokowymi.
Literatura: Z. Wiszniewski Aus der Werkstätten polnischer Komponisten – Zbigniew Wiszniewski, „Polish Music/Polnische Musik” 1975 nr 4; K. Olczak Tria na organy i dwa akordeony współczesnych kompozytorów polskich, w: Aspekty muzycznego wykonawstwa, «Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej w Gdańsku» nr 31, 1993.
Instrumentalne:
I Kwartet smyczkowy, 1952
II Kwartet smyczkowy, 1957
Concentrazioni espressive na 7 instrumentów, 1959
Tristia, 4 utwory na 8 instrumentów, 1962, wyk. Warszawska Jesień 1965, wyd. Monachium b.r.
Sonata na skrzypce, 1963
Trio na obój, harfę i altówkę, 1963, wyk. Warszawska Jesień 1963, wyd. Kraków 1965
Kammermusik I na 4 instrumenty dęte, 1965, wyd. Monachium b.r.
Tre intermezzi na harfę, 1965, wyd. Monachium b.r.
Kammermusik II na 10 instrumentów smyczkowych, 1966, wyd. Monachium b.r.
Triptychon na orkiestrę, 1967
Kammermusik III „Kadenzen für Schlagzeug” na perkusję, 1969, wyd. Moguncja 1972
Koncert na klarnet z orkiestrą smyczkową, 1970, wyd. Kraków 1972
Duo na flet i altówkę, 1966, wyk. Warszawska Jesień 1971, wyd. Celle 1969
Koncert potrójny na skrzypce, altówkę i wiolonczelę z orkiestrą, 1971
Kwartet „Instrumentalny” na flet, róg, fortepian i kontrabas, 1972, wyd. Warszawa 1974
Duo na flet i róg, 1976
Kammermusik IV na 10 instrumentów, 1972, wyd. Warszawa 1976
Kammermusik V na orkiestrę smyczkową, rękopis b. daty
Pezzo concertante na flet altowy i perkusję, 1976, wyk. Warszawska Jesień 1977, wyd. Monachium b.r.
Sonata na wiolonczelę, 1976
2 utwory na fortepian, 1981
Duo na tubę i perkusję, 1981
Kwartet na 4 skrzypiec, 1981, wyd. Warszawa 1985
Duo na saksofon i marimbę, 1982
Passacaglia na wiolonczelę, 1982
Preludio e toccata na gitarę 1982, wyd. Warszawa 1985
Rapsodia na skrzypce i harfę, 1982
Duo na saksofon i wiolonczelę, 1983, wyk. Warszawska Jesień 1984
Rapsodia na saksofon i wiolonczelę, 1983
Rhapsodia na fortepian, 1983
Duo na akordeon i gitarę, 1984, wyd. Warszawa 1987
Kwintet na obój, fagot, skrzypce, altówkę i wiolonczelę, 1984
Rapsodia na akordeon i gitarę, 1984
Trepezzi na obój, fagot, skrzypce, altówkę i wiolonczelę, 1984
Ballada na mandolinę i harfę celtycką, 1985
Duo na trąbkę i tubę, 1985
Für Cembalo, 1985
Trio na saksofon, akordeon i perkusję, 1985
Für Orgel, 1986
Koncert skrzypcowy, 1986
Piece de concert na fortepian, 1986
Trio – Orgel - Trio na 2 skrzypiec, altówkę, organy, 2 wiolonczele i kontrabas, 1986
Varietas exquisita I na fagot, puzon i kontrabas, 1986
Bicinium na fortepian, 1987
Concertante na obój i klawesyn z orkiestrą smyczkową, 1987
Kwartet na lutnię, perkusję pomort i krzywułę, 1987
Sinfonia da camera na orkiestrę smyczkową, 1987
Trio na violę d’amore, akordeon i organy, 1987
Varietas exquisita II na obój, klarnet i fagot, 1987
Duo na 2 wiolonczele, 1988
Pro organo, 1988
Trio na flet, klawesyn i wiolonczelę, 1988
Varietas exquisita III na altówkę, wiolonczelę i kontrabas, 1988, wyd. Ebersberg 1997
2 x Trio na 2 skrzypiec, altówkę, 2 wiolonczele i kontrabas, 1989
Duo na obój i fagot, 1989
Koncert podwójny na trąbkę i akordeon z orkiestrą, 1989
Sonata na obój, 1989
Trigonos na 2 akordeony i organy, 1987, wyd. Bydgoszcz 1989
Varietas exquisita IV na mandolinę, gitarę i harfę, 1989
Duo na akordeon i puzon, 1990
Duo na fagot i violę d’amore, 1990
Etiuda na lutnię, 1990
Pastorale na flet altowy i violę d’amore, 1990
Pastorale na organy, 1990
Bicinium na saksofon i wiolonczelę, 1992
Sonata na violę d’amore, 1992, wyd. Ebersberg 1994
Choral i toccata na organy, 1993
Pastorale na marimbę, 1993
Varietas exquisita VI na flet i klawesyn, 1996.
Wokalne i wokalno-instrumentalne:
Tre pezzi della tradizione na chór i orkiestrę, 1964, wyk. Warszawska Jesień 1964, wyd. Kraków 1966
2 Ballades na głos i fortepian, sł. F. Villon, 1966, wyd. Monachium 1969
3 Lieder na głos i fortepian, sł. A.M. Fengel, wyd. Warszawa 1969
Sichel versäumter Stunden, kantata na chór i orkiestrę, sł. O. Büthe, 1971
Doctrine de la belle heaulmière aux filles de joye / Lehre der schönen Helmschmiedin an die Freudenmädchen, sł. fr. F. Villon, tł. niem. W. Küchler, wyd. Monachium 1972
Adama Jarzębskiego opisanie warszawskiego rynku na zespół barytonów i basów, 1982
Hymnus Fratrum Ganeae in funere Coributi na głos i zespół instrumentów, sł. A. Krzycki, 1985
Kanon na chór a cappella, 1987
Traueranzeigen, 1987
8 Chorlieder na chór a cappella, 1988
Ballade de Villon de la Grosse Margot na baryton, chór i 5 instrumentów, 1988
3 Chorgesänge na chór a cappella, sł. W. von der Vogelweide, 1989
Psalmus 149 na chór a cappella, 1990
Kanon na chór i instrumenty, 1992.
Sceniczne:
Ad hominem, balet na chór i orkiestrę, libretto M.T. Nowakowski, 1963, wyd. Kraków 1976.
opery radiowe:
Neffru, libretto Z. Kopalko, 1959, wyk. PR 1959, Warszawska Jesień 1960
Ad If, libretto B. Wiernik, 1970, wyk. PR
Pater noster, libretto H. Kajzar i kompozytor, 1972, wyk. radio niem.
oratoria telewizyjne:
Genesis dla aktora, na baryton, chór i orkiestrę, libretto G. Edel, 1967, wyst. niem. telewizja
Bracia dla aktora, na chór męski i orkiestrę, 1970.
Elektroniczne:
Db-Hz-Sek, 1962, wyk. Warszawska Jesień 1962
Trzy postludia, 1962, wyk. Warszawska Jesień 1963
Burleska, 1963.
