logotypes-ue_ENG

Wiszniewski, Zbigniew

Biogram i literatura

Wiszniewski Zbigniew, *30 VII 1922 Lwów, †11 X 1999 Warszawa, polski kompozytor. Jako żołnierz Armii Krajowej brał udział w powstaniu warszawskim, w latach 1944–45 przebywał w niewoli niemieckiej. Studiował teorię muzyki i kompozycję u K. Sikorskiego: w latach 1948–52 w PWSM w Łodzi, 1952–56 w PWSM w Warszawie, a także grę na altówce u M. Szaleskiego: w PWSM w Łodzi (1950–52) i PWSM w Warszawie (1952–54). Ponadto w latach 1947–52 studiował filologię i archeologię na uniwersytecie w Łodzi. W latach 1954–55 pracował w PŚSM im. K. Kurpińskiego w Warszawie, 1955–57 jako altowiolista grał w tamtejszej orkiestrze Polskiego Zespołu Tańca. W latach 1957–62 współpracował ze Studiem Eksperymentalnym PR, w 1957–66 i 1968–85 był redaktorem muzycznym w Teatrze PR w Warszawie. W latach 1966–68 Wiszniewski pracował jako lektor w wydawnictwie B. Schotts Söhne w Moguncji, a także jako redaktor działu polskiego w wydaniu tomów uzupełniających Riemann Musik-Lexikon. W latach 1978–88 i 1993–94 wykładał w PWSM (od 1979 Akademia Muzyczna, obecnie Uniwersytet Muzyczny) w Warszawie. W latach 1984–85 był redaktorem „Poradnika Muzycznego”, a w 1985 redaktorem naczelnym. Współzałożyciel Stowarzyszenia Polskich Artystów Lutników, członek władz ZAiKS-u. Był laureatem: w 1959 Prix Italia za operę radiową Nefru, w 1969 I nagrody na konkursie Première Semaine Chrétienne Internationale de TV w Monako za oratorium telewizyjne Genesis, w 1972 nagrody „Złoty Mikrofon” za wybitne osiągnięcia twórcze na antenie PR oraz nagrody Prezesa Rady Ministrów za twórczość muzyczną dla dzieci.

W twórczości kompozytorskiej Wiszniewskiego dominuje muzyka kameralna przeznaczona na różne, nierzadko bardzo oryginalne zestawy instrumentów (np. Kwartet na lutnię, perkusję, pomort i krzywułę lub Ballada na mandolinę i harfę celtycką). W swych utworach kompozytor eksponował walory brzmieniowe materiału dwunastodźwiękowego, wzbogaconego mikrotonowością (instrumenty dęte drewniane w Muzyce kameralnej IV) oraz bogatą paletą środków sonorystycznych, uzyskiwanych dzięki stosowaniu niekonwencjonalnych technik gry. Wieloletnia współpraca z Teatrem PR w Warszawie, w charakterze redaktora muzycznego, zaowocowała w twórczości Wiszniewskiego gatunkami: opery radiowej (Neffru, Pater noster, Ad If), oratorium telewizyjnego (Genesis, Bracia) oraz kompozycji radiowych (Muzyka kameralna IV). W tym ostatnim utworze Wiszniewski w pełni wykorzystał możliwości, jakimi wówczas dysponowało PR: od amplifikacji instrumentów po eksponowanie subtelnych niuansów sonorystycznych, niesłyszalnych podczas wykonania koncertowego. Za szczególnie interesującą w kompozycji radiowej Wiszniewski uznawał „emocjonalną sterylność” percepcji, niezakłóconej wrażeniami wzrokowymi.

Literatura: Z. Wiszniewski Aus der Werkstätten polnischer Komponisten – Zbigniew Wiszniewski, „Polish Music/Polnische Musik” 1975 nr 4; K. Olczak Tria na organy i dwa akordeony współczesnych kompozytorów polskich, w: Aspekty muzycznego wykonawstwa, «Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej w Gdańsku» nr 31, 1993.

Kompozycje

Instrumentalne:

I Kwartet smyczkowy, 1952

II Kwartet smyczkowy, 1957

Concentrazioni espressive na 7 instrumentów, 1959

Tristia, 4 utwory na 8 instrumentów, 1962, wyk. Warszawska Jesień 1965, wyd. Monachium b.r.

Sonata na skrzypce, 1963

Trio na obój, harfę i altówkę, 1963, wyk. Warszawska Jesień 1963, wyd. Kraków 1965

Kammermusik I na 4 instrumenty dęte, 1965, wyd. Monachium b.r.

Tre intermezzi na harfę, 1965, wyd. Monachium b.r.

Kammermusik II na 10 instrumentów smyczkowych, 1966, wyd. Monachium b.r.

Triptychon na orkiestrę, 1967

Kammermusik III „Kadenzen für Schlagzeug” na perkusję, 1969, wyd. Moguncja 1972

Koncert na klarnet z orkiestrą smyczkową, 1970, wyd. Kraków 1972

Duo na flet i altówkę, 1966, wyk. Warszawska Jesień 1971, wyd. Celle 1969

Koncert potrójny na skrzypce, altówkę i wiolonczelę z orkiestrą, 1971

Kwartet „Instrumentalny” na flet, róg, fortepian i kontrabas, 1972, wyd. Warszawa 1974

Duo na flet i róg, 1976

Kammermusik IV na 10 instrumentów, 1972, wyd. Warszawa 1976

Kammermusik V na orkiestrę smyczkową, rękopis b. daty

Pezzo concertante na flet altowy i perkusję, 1976, wyk. Warszawska Jesień 1977, wyd. Monachium b.r.

Sonata na wiolonczelę, 1976

2 utwory na fortepian, 1981

Duo na tubę i perkusję, 1981

Kwartet na 4 skrzypiec, 1981, wyd. Warszawa 1985

Duo na saksofon i marimbę, 1982

Passacaglia na wiolonczelę, 1982

Preludio e toccata na gitarę 1982, wyd. Warszawa 1985

Rapsodia na skrzypce i harfę, 1982

Duo na saksofon i wiolonczelę, 1983, wyk. Warszawska Jesień 1984

Rapsodia na saksofon i wiolonczelę, 1983

Rhapsodia na fortepian, 1983

Duo na akordeon i gitarę, 1984, wyd. Warszawa 1987

Kwintet na obój, fagot, skrzypce, altówkę i wiolonczelę, 1984

Rapsodia na akordeon i gitarę, 1984

Trepezzi na obój, fagot, skrzypce, altówkę i wiolonczelę, 1984

Ballada na mandolinę i harfę celtycką, 1985

Duo na trąbkę i tubę, 1985

Für Cembalo, 1985

Trio na saksofon, akordeon i perkusję, 1985

Für Orgel, 1986

Koncert skrzypcowy, 1986

Piece de concert na fortepian, 1986

Trio – Orgel - Trio na 2 skrzypiec, altówkę, organy, 2 wiolonczele i kontrabas, 1986

Varietas exquisita I na fagot, puzon i kontrabas, 1986

Bicinium na fortepian, 1987

Concertante na obój i klawesyn z orkiestrą smyczkową, 1987

Kwartet na lutnię, perkusję pomort i krzywułę, 1987

Sinfonia da camera na orkiestrę smyczkową, 1987

Trio na violę d’amore, akordeon i organy, 1987

Varietas exquisita II na obój, klarnet i fagot, 1987

Duo na 2 wiolonczele, 1988

Pro organo, 1988

Trio na flet, klawesyn i wiolonczelę, 1988

Varietas exquisita III na altówkę, wiolonczelę i kontrabas, 1988, wyd. Ebersberg 1997

2 x Trio na 2 skrzypiec, altówkę, 2 wiolonczele i kontrabas, 1989

Duo na obój i fagot, 1989

Koncert podwójny na trąbkę i akordeon z orkiestrą, 1989

Sonata na obój, 1989

Trigonos na 2 akordeony i organy, 1987, wyd. Bydgoszcz 1989

Varietas exquisita IV na mandolinę, gitarę i harfę, 1989

Duo na akordeon i puzon, 1990

Duo na fagot i violę d’amore, 1990

Etiuda na lutnię, 1990

Pastorale na flet altowy i violę d’amore, 1990

Pastorale na organy, 1990

Bicinium na saksofon i wiolonczelę, 1992

Sonata na violę d’amore, 1992, wyd. Ebersberg 1994

Choral i toccata na organy, 1993

Pastorale na marimbę, 1993

Varietas exquisita VI na flet i klawesyn, 1996.

Wokalne i wokalno-instrumentalne:

Tre pezzi della tradizione na chór i orkiestrę, 1964, wyk. Warszawska Jesień 1964, wyd. Kraków 1966

2 Ballades na głos i fortepian, sł. F. Villon, 1966, wyd. Monachium 1969

3 Lieder na głos i fortepian, sł. A.M. Fengel, wyd. Warszawa 1969

Sichel versäumter Stunden, kantata na chór i orkiestrę, sł. O. Büthe, 1971

Doctrine de la belle heaulmière aux filles de joye / Lehre der schönen Helmschmiedin an die Freudenmädchen, sł. fr. F. Villon, tł. niem. W. Küchler, wyd. Monachium 1972

Adama Jarzębskiego opisanie warszawskiego rynku na zespół barytonów i basów, 1982

Hymnus Fratrum Ganeae in funere Coributi na głos i zespół instrumentów, sł. A. Krzycki, 1985

Kanon na chór a cappella, 1987

Traueranzeigen, 1987

8 Chorlieder na chór a cappella, 1988

Ballade de Villon de la Grosse Margot na baryton, chór i 5 instrumentów, 1988

3 Chorgesänge na chór a cappella, sł. W. von der Vogelweide, 1989

Psalmus 149 na chór a cappella, 1990

Kanon na chór i instrumenty, 1992.

Sceniczne:

Ad hominem, balet na chór i orkiestrę, libretto M.T. Nowakowski, 1963, wyd. Kraków 1976.

opery radiowe:

Neffru, libretto Z. Kopalko, 1959, wyk. PR 1959, Warszawska Jesień 1960

Ad If, libretto B. Wiernik, 1970, wyk. PR

Pater noster, libretto H. Kajzar i kompozytor, 1972, wyk. radio niem.

oratoria telewizyjne:

Genesis dla aktora, na baryton, chór i orkiestrę, libretto G. Edel, 1967, wyst. niem. telewizja

Bracia dla aktora, na chór męski i orkiestrę, 1970.

Elektroniczne:

Db-Hz-Sek, 1962, wyk. Warszawska Jesień 1962

Trzy postludia, 1962, wyk. Warszawska Jesień 1963

Burleska, 1963.