Wallek-Walewski Bolesław, *23 I 1885 Lwów, †9 IV 1944 Kraków, polski kompozytor, dyrygent i pedagog. Studiował od 1894 w konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie grę na fortepianie u W. Maliszowej i W. Zellinger oraz teorię muzyki i kompozycję u S. Niewiadomskiego, od 1900 w konserwatorium w Krakowie harmonię i kontrapunkt u W. Żeleńskiego, grę na fortepianie u W. Barabasza oraz śpiew u J. Marso, od 1903 literaturę polską na Wydziale Filozoficznym UJ, a w latach 1906–07 muzykologię w Lipsku u H. Riemanna i A. Prüfera. Od 1903 Wallek-Walewski był pierwszym dyrygentem Chóru Akademickiego w Krakowie. W 1915 założył Krakowskie Towarzystwo Operowe (działające w latach 1915–38, z przerwą w latach 1924–30) i prowadził wiele przedstawień operowych. W latach 1917–19 był dyrygentem w Teatrze Wielkim w Warszawie, od 1925 dyrektorem artystycznym Towarzystwa Muzycznego w Krakowie, 1919–38 kierownikiem artystycznym Krakowskiego Towarzystwa Śpiewaczego „Echo”. W latach 1910–17 Wallek-Walewski wykradał teorię muzyki w konserwatorium w Krakowie, 1930–34 prowadził tamże klasę kompozycji, a 1938/39 pełnił funkcję dyrektora.
Wszechstronna działalność Wallek-Walewskiego jako dyrygenta zespołów chóralnych, organizatora instytucji kultury, kompozytora i krytyka muzycznego miała duże znaczenie dla rozwoju życia muzycznego w przedwojennym Krakowie. Wallek-Walewski odnosił sukcesy jako dyrygent, a prowadzony przezeń chór męski „Echo”, z którym wystąpił na licznych koncertach w kraju i za granicą, należał do najlepszych amatorskich zespołów wokalnych w kraju. Ważną inicjatywą kulturalną było założenie Krakowskiego Towarzystwa Operowego, które organizowało przedstawienia z udziałem wybitnych śpiewaków, m.in. A. Sari, J. Kiepury, A. Didura. W twórczości kompozytorskiej Wallek-Walewskiego na pierwszy plan wysuwają się dzieła wokalne, w tym liczne utwory przeznaczone na chór męski. W jego kompozycjach przejawia się nawiązanie do muzyki impresjonizmu (wzrost znaczenia kolorystyki instrumentalnej i barwy brzmienia), a także stosowanie efektów ilustracyjnych. Wallek-Walewski sięgał po opracowania melodii ludowych (np. Krakowiak. Floriańska brama). W kompozycjach chóralnych lub orkiestrowych pojawia się niekiedy ton humorystyczno-żartobliwy (Bajeczka o chorym kotku, Paweł i Gaweł). Spośród oper największym powodzeniem cieszyła się Pomsta Jontkowa, której libretto stanowiło kontynuację Halki S. Moniuszki. W warstwie muzycznej tej opery kompozytor czerpał z folkloru góralskiego, wykorzystał także krótkie motywy z Halki.
Literatura: W. Poźniak Bolesław Wallek-Walewski, „Ruch Muzyczny” 1959 nr 11; L. Świerczek Bolesław Wallek-Walewski, Kraków 1975; K. Kostrzewa Muzyka chóralna Bolesława Wallek-Walewskiego, w: Krakowska szkoła kompozytorska 1888–1988, red. T. Malecka, Kraków 1992.
Kompozycje:
Instrumentalne:
Paweł i Gaweł, scherzo symfoniczne, 1907
Suita liryczna na orkiestrę, 1908
Allegro appasionato na orkiestrę, 1910
Zygmunt August i Barbara, poemat symfoniczny, 1910
Romans (Cantabile) na wiolonczelę i fortepian, 1911
Walc fantastyczny na orkiestrę, 1912
utwory fortepianowe i organowe
Wokalne:
liczne utwory na chór a cappella, m.in.:
Suita pieśni góralskich na 4-głosowy chór mieszany a cappella, sł. ludowe, pocz. XX w., wyd. Kraków1953 PWM,
Krakowiak G na chór męski a cappella, 1902, wyd. Kraków 1952 PWM
Przez te łąki na chór męski a cappella, 1902, wyd. Kraków 1952
Pogrzeb Kazimierza Wielkiego na chór męski a cappella, sł. S. Wyspiański, 1911
Bajeczka o myszce na chór męski a cappella, sł. S. Jachowicz, 1912
Sen ziemi na 4-głosowy chór męski a cappella, 1913, wyd. Kraków 1949 PWM
Salve Regina na chór męski a cappella, 1913–15
Krakowiak. Floriańska brama na chór męski a cappella, sł. ludowe, 1924
Odwieczna piosenka na 4-głosowy chór męski a cappella, 1924, wyd. Kraków 1949 PWM
Psalm 130. na chór męski a cappella, sł. J. Kochanowski, 1924
Kierdele na chór męski a cappella, sł. J. Kasprowicz, 1926
Przejasną świecisz gloryą na 2 chóry żeńskie a cappella, sł. S. Wyspiański, 1926
Rozmyślanie na 4-głosowy chór męski a cappella, 1926. wyd. Kraków 1948 PWM
Zielone Świątki na Bielanach na chór męski a cappella, sł. J.A. Gałuszka, 1926
Deszcz w słońcu na chór żeński a cappella, sł. J.A. Gałuszka, 1928
Krajobraz muzyczny na chór mieszany a cappella, sł. T. Szantroch, 1930
Bajeczka o chorym kotku na chór męski a cappella, sł. S. Jachowicz, 1934
Msza polska na chór mieszany a cappella, 1936
Hymn na cześć św. Andrzeja Boboli na chór męski a cappella, 1938
Wokalno-instrumentalne:
Kantata ku czci Adama Mickiewicza na chór i fortepian, sł. S. Rossowski, 1900
Modlitwa na chór męski i orkiestrę/organy, sł. J. Słowacki, 1909
Bogu Rodzica, kantata na głosy solowe, chór i orkiestrę, sł. S. Stwora, 1916
Na gęśliczkach na chór męski i skrzypce, sł. J. Kasprowicz, 1926
Missa in honorem Sti Vincentii a Paulo na chór męski i organy, 1926
Apokalipsa, oratorium na głosy solowe, chór męski, chór mieszany i orkiestrę, sł. kompozytor i H. Feicht wg Apokalipsy św. Jana, 1931
Jak Jasiek Mosiężny... Ballada góralska na chór i skrzypce, sł. K. Tetmajer, 1934
Requiem na chór męski i organy, 1936
liczne pieśni na głos i fortepian, m.in. do sł. A. Asnyka, J. Kochanowskiego, A. Mayera, A. Mickiewicza, L. Rydla, K. Ujejskiego
pieśni na głos i zespół instrumentalny oraz na 2–3 głosy i fortepian, także na 3 głosy równe
utwory religijne na 1–2 głosy z towarzyszeniem fortepianu i z towarzyszeniem organów, także na 3 głosy z towarzyszeniem organów
Sceniczne:
Twardowski (Legenda), opera romantyczna, libretto A. Bandrowski, 1911, wyst. Kraków 1915
Dola, opera, libretto kompozytor, 1919, wyst. Kraków 1919
Żona dwóch mężów, opera komiczna, libretto J. Guranowski, 1920, wyst. Kraków 1920
Pomsta Jontkowa, libretto kompozytor, 1924, wyst. Poznań 1926
Legenda o Wandzie, Krakusie i smoku (Legenda wawelska), obraz sceniczny, sł. Sz. Foelkel, 1932, wyst. Kraków 1932
Wesele śląskie, obraz sceniczny, sł. S. Ligoń i A. Kubiczek, 1934
Opracowania:
polskie pieśni ludowe i żołnierskie na chór męski, melodie i pieśni góralskie oraz kolędy na chór mieszany, polskie pieśni ludowe na głos z towarzyszeniem instrumentu, kolędy i pastorałki na chór męski oraz na głos i fortepian
Pieśni i piosenki legionów na głos i fortepian, 1916
54 opracowania pieśni z towarzyszeniem organów z lat 1930, 1932, 1939, w: Śpiewnik kościelny ks. J. Siedleckiego, cz. 1–3, wyd. Kraków 1928
Prace:
Nowoczesne oblicze muzyki krakowskiej, w: Stowarzyszenie Młodych Muzyków w Krakowie 1931–1937, Kraków 1938
artykułu i recenzje muzyczne w czasopismach „Nowa Reforma”, „Czas”, „Głos Narodu”, „Gazeta Literacka”
