Logotypy UE

Wallek-Walewski, Bolesław

Biogram i literatura

Wallek-Walewski Bolesław, *23 I 1885 Lwów, †9 IV 1944 Kraków, polski kompozytor, dyrygent i pedagog. Studiował od 1894 w konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie grę na fortepianie u W. Maliszowej i W. Zellinger oraz teorię muzyki i kompozycję u S. Niewiadomskiego, od 1900 w konserwatorium w Krakowie harmonię i kontrapunkt u W. Żeleńskiego, grę na fortepianie u W. Barabasza oraz śpiew u J. Marso, od 1903 literaturę polską na Wydziale Filozoficznym UJ, a w latach 1906–07 muzykologię w Lipsku u H. Riemanna i A. Prüfera. Od 1903 Wallek-Walewski był pierwszym dyrygentem Chóru Akademickiego w Krakowie. W 1915 założył Krakowskie Towarzystwo Operowe (działające w latach 1915–38, z przerwą w latach 1924–30) i prowadził wiele przedstawień operowych. W latach 1917–19 był dyrygentem w Teatrze Wielkim w Warszawie, od 1925 dyrektorem artystycznym Towarzystwa Muzycznego w Krakowie, 1919–38 kierownikiem artystycznym Krakowskiego Towarzystwa Śpiewaczego „Echo”. W latach 1910–17 Wallek-Walewski wykradał teorię muzyki w konserwatorium w Krakowie, 1930–34 prowadził tamże klasę kompozycji, a 1938/39 pełnił funkcję dyrektora.

Wszechstronna działalność Wallek-Walewskiego jako dyrygenta zespołów chóralnych, organizatora instytucji kultury, kompozytora i krytyka muzycznego miała duże znaczenie dla rozwoju życia muzycznego w przedwojennym Krakowie. Wallek-Walewski odnosił sukcesy jako dyrygent, a prowadzony przezeń chór męski „Echo”, z którym wystąpił na licznych koncertach w kraju i za granicą, należał do najlepszych amatorskich zespołów wokalnych w kraju. Ważną inicjatywą kulturalną było założenie Krakowskiego Towarzystwa Operowego, które organizowało przedstawienia z udziałem wybitnych śpiewaków, m.in. A. Sari, J. Kiepury, A. Didura. W twórczości kompozytorskiej Wallek-Walewskiego na pierwszy plan wysuwają się dzieła wokalne, w tym liczne utwory przeznaczone na chór męski. W jego kompozycjach przejawia się nawiązanie do muzyki impresjonizmu (wzrost znaczenia kolorystyki instrumentalnej i barwy brzmienia), a także stosowanie efektów ilustracyjnych. Wallek-Walewski sięgał po opracowania melodii ludowych (np. Krakowiak. Floriańska brama). W kompozycjach chóralnych lub orkiestrowych pojawia się niekiedy ton humorystyczno-żartobliwy (Bajeczka o chorym kotku, Paweł i Gaweł). Spośród oper największym powodzeniem cieszyła się Pomsta Jontkowa, której libretto stanowiło kontynuację Halki S. Moniuszki. W warstwie muzycznej tej opery kompozytor czerpał z folkloru góralskiego, wykorzystał także krótkie motywy z Halki.

Literatura: W. Poźniak Bolesław Wallek-Walewski, „Ruch Muzyczny” 1959 nr 11; L. Świerczek Bolesław Wallek-Walewski, Kraków 1975; K. Kostrzewa Muzyka chóralna Bolesława Wallek-Walewskiego, w: Krakowska szkoła kompozytorska 1888–1988, red. T. Malecka, Kraków 1992.

Kompozycje i prace

Kompozycje:

Instrumentalne:

Paweł i Gaweł, scherzo symfoniczne, 1907

Suita liryczna na orkiestrę, 1908

Allegro appasionato na orkiestrę, 1910

Zygmunt August i Barbara, poemat symfoniczny, 1910

Romans (Cantabile) na wiolonczelę i fortepian, 1911

Walc fantastyczny na orkiestrę, 1912

utwory fortepianowe i organowe

Wokalne:

liczne utwory na chór a cappella, m.in.:

Suita pieśni góralskich na 4-głosowy chór mieszany a cappella, sł. ludowe, pocz. XX w., wyd. Kraków1953 PWM, 

Krakowiak G na chór męski a cappella, 1902, wyd. Kraków 1952 PWM

Przez te łąki na chór męski a cappella, 1902, wyd. Kraków 1952

Pogrzeb Kazimierza Wielkiego na chór męski a cappella, sł. S. Wyspiański, 1911

Bajeczka o myszce na chór męski a cappella, sł. S. Jachowicz, 1912

Sen ziemi na 4-głosowy chór męski a cappella, 1913, wyd. Kraków 1949 PWM

Salve Regina na chór męski a cappella, 1913–15

Krakowiak. Floriańska brama na chór męski a cappella, sł. ludowe, 1924

Odwieczna piosenka na 4-głosowy chór męski a cappella, 1924, wyd. Kraków 1949 PWM

Psalm 130. na chór męski a cappella, sł. J. Kochanowski, 1924

Kierdele na chór męski a cappella, sł. J. Kasprowicz, 1926

Przejasną świecisz gloryą na 2 chóry żeńskie a cappella, sł. S. Wyspiański, 1926

Rozmyślanie na 4-głosowy chór męski a cappella, 1926. wyd. Kraków 1948 PWM

Zielone Świątki na Bielanach na chór męski a cappella, sł. J.A. Gałuszka, 1926

Deszcz w słońcu na chór żeński a cappella, sł. J.A. Gałuszka, 1928

Krajobraz muzyczny na chór mieszany a cappella, sł. T. Szantroch, 1930

Bajeczka o chorym kotku na chór męski a cappella, sł. S. Jachowicz, 1934

Msza polska na chór mieszany a cappella, 1936

Hymn na cześć św. Andrzeja Boboli na chór męski a cappella, 1938

Wokalno-instrumentalne:

Kantata ku czci Adama Mickiewicza na chór i fortepian, sł. S. Rossowski, 1900

Modlitwa na chór męski i orkiestrę/organy, sł. J. Słowacki, 1909

Bogu Rodzica, kantata na głosy solowe, chór i orkiestrę, sł. S. Stwora, 1916

Na gęśliczkach na chór męski i skrzypce, sł. J. Kasprowicz, 1926

Missa in honorem Sti Vincentii a Paulo na chór męski i organy, 1926

Apokalipsa, oratorium na głosy solowe, chór męski, chór mieszany i orkiestrę, sł. kompozytor i H. Feicht wg Apokalipsy św. Jana, 1931

Jak Jasiek Mosiężny… Ballada góralska na chór i skrzypce, sł. K. Tetmajer, 1934

Requiem na chór męski i organy, 1936

liczne pieśni na głos i fortepian, m.in. do sł. A. Asnyka, J. Kochanowskiego, A. Mayera, A. Mickiewicza, L. Rydla, K. Ujejskiego

pieśni na głos i zespół instrumentalny oraz na 2–3 głosy i fortepian, także na 3 głosy równe

utwory religijne na 1–2 głosy z towarzyszeniem fortepianu i z towarzyszeniem organów, także na 3 głosy z towarzyszeniem organów

Sceniczne:

Twardowski (Legenda), opera romantyczna, libretto A. Bandrowski, 1911, wyst. Kraków 1915

Dola, opera, libretto kompozytor, 1919, wyst. Kraków 1919

Żona dwóch mężów, opera komiczna, libretto J. Guranowski, 1920, wyst. Kraków 1920

Pomsta Jontkowa, libretto kompozytor, 1924, wyst. Poznań 1926

Legenda o Wandzie, Krakusie i smoku (Legenda wawelska), obraz sceniczny, sł. Sz. Foelkel, 1932, wyst. Kraków 1932

Wesele śląskie, obraz sceniczny, sł. S. Ligoń i A. Kubiczek, 1934

Opracowania:

polskie pieśni ludowe i żołnierskie na chór męski, melodie i pieśni góralskie oraz kolędy na chór mieszany, polskie pieśni ludowe na głos z towarzyszeniem instrumentu, kolędy i pastorałki na chór męski oraz na głos i fortepian

Pieśni i piosenki legionów na głos i fortepian, 1916

54 opracowania pieśni z towarzyszeniem organów z lat 1930, 1932, 1939, w: Śpiewnik kościelny ks. J. Siedleckiego, cz. 1–3, wyd. Kraków 1928

 

Prace:

Nowoczesne oblicze muzyki krakowskiej, w: Stowarzyszenie Młodych Muzyków w Krakowie 1931–1937, Kraków 1938

artykułu i recenzje muzyczne w czasopismach „Nowa Reforma”, „Czas”, „Głos Narodu”, „Gazeta Literacka”