Wagner, Wieland

Wagner Wieland Adolf Gottfried, *5 I 1917 Bayreuth, †17 X 1966 Monachium, niemiecki reżyser i scenograf, syn Siegfrieda. Kształcił się w zakresie muzyki, malarstwa i scenografii, m.in. od 1942 w Monachium. Karierę reżyserską rozpoczął przed II wojną światową, początkowo asystując przy inscenizacjach dzieł R. Wagnera w Lubece i Kolonii (od 1935). W 1937 wystawił w Bayreuth Parsifala, a w 1943 Śpiewaków norymberskich. W 1951 wraz z bratem Wolfgangiem przywrócił do życia festiwal w Bayreuth, tamże wyreżyserował wszystkie dzieła swojego dziadka. Zainspirowany ideami A. Appii, odnoszącymi się także do teatru w Bayreuth (La mise en scène du drame wagnérien, Paryż 1895), zerwał całkowicie z tradycją przedstawień realistycznych i „nacjonalistycznym patosem”. Kompozycję przestrzeni scenicznej zredukował do gry płaszczyzn, brył, barw i świateł, koncentrując się na symbolice, psychologicznej charakterystyce bohaterów i uniwersalnym przesłaniu dramatów Wagnerowskich. Występował z zespołem teatru za granicą, m.in. w Neapolu (1952–53), Brukseli (1954), Barcelonie (1955). Oprócz dzieł R. Wagnera w Bayreuth (Pierścień Nibelunga, 1951 i 1965, Parsifal, 1951, Tristan i Izolda, 1952 i 1962, Tannhäuser, 1954 i 1961, Śpiewacy norymberscy, 1956 i 1963, Holender tułacz, 1959) reżyserował także opery innych kompozytorów, m.in. Ch.W. Glucka (Orfeusz i Eurydyka, Monachium 1952), L. van Beethovena (Fidelio, Stuttgart 1954), C. Orffa (Antygona, Stuttgart 1956), R. Straussa (Salome i Elektra, m.in. Stuttgart 1962), A. Berga (Lulu, Stuttgart 1966, Wozzeck, Frankfurt n. Menem 1966), G. Bizeta (Carmen, Hamburg 1959), G. Verdiego (Aida, Berlin 1961, Otello, Frankfurt n. Menem 1965).

Literatura: W. Panofsky Wieland Wagner, Brema 1964; G. Skelton Wagner at Bayreuth. Experiment and Tradition, Londyn 1965, poszerz. 2. wyd. 1976; A. Goléa Entretiens avec Wieland Wagner, Paryż 1967, wyd. w języku niemieckim Salzburg 1968; C. Lust Wieland Wagner et la survie du théâtre lyrique, Lozanna 1969; W.E. Schäfer Wieland Wagner. Persönlichkeit und Leistung, Tybinga 1970; G. Skelton Wieland Wagner. The Positive Sceptic, Londyn 1971; D. Mack Der Bayreuther Inszenierungsstil 1876–1976, Monachium 1976; B.W. Wessling Wieland Wagner. Der Enkel, Kolonia 1997.