Wagner, Siegfried

Wagner Siegfried Helferich Richard, *6 VI 1869 Tribschen (k. Lucerny), †4 VIII 1930 Bayreuth, niemiecki kompozytor, dyrygent i reżyser, syn Richarda Wagnera i Cosimy von Bülow. Kompozycji uczył się u dziadka, F. Liszta, naukę kontynuował od 1889 u E. Humperdincka w Moguncji. Studiował architekturę w Berlinie i Karlsruhe (od 1890). W 1892 wyjechał w podróż do Indii i Chin. Po powrocie poświęcił się kompozycji i dyrygenturze, uzupełniając studia u J. Kniesego (1893) i H. Richtera, jako jego asystent. Od 1896 dyrygował przedstawieniami na festiwalu w Bayreuth, w latach 1908–30 był jego dyrektorem. W 1924 dzięki środkom pozyskanym z koncertów i wykładów udało mu się wznowić po 10-letniej przerwie działalność tamtejszego teatru. Do historii Bayreuth przeszły jego inscenizacje Tristana i Izoldy (1927), Tannhäusera (1930), Parsifala (1911, 1925, 1927) i Zmierzchu bogów (1928). Siegfried Wagner sprzeciwiał się upolitycznieniu festiwalu i próbom zdominowania go przez środowisko nacjonalistyczne, co stało się faktem po jego śmierci, w latach Trzeciej Rzeszy; festiwalem kierowała wówczas żona Wagnera, Winifred z d. Williams (1897–1980), adoptowana córka K. Klindwortha.

Do własnych utworów scenicznych Siegfried Wagner pisał oparte na frankońskich legendach skomplikowane libretta, które przyniosły mu miano kompozytora oper baśniowych. Największy sukces odniosły jego opery Der Bärenhäuter (1898), a kilkanaście lat później An allem ist Hütchenschuld. Pozostałe zostały zapomniane aż do lat 70. XX w.; w 1972 powstało w Bayreuth Internationale Siegfried Wagner Gesellschaft, a w 1975 dzięki staraniom córki Siegfrieda Wagnera, Friedelindy Wagner (1918–1991), oraz muzykologa i reżysera P.P. Pahla wystawieniem Der Friedensengel w Londynie rozpoczęto cykl koncertowych wykonań jego utworów.

Literatura: L. Karpath Siegfried Wagner als Mensch und Künstler, Lipsk 1902; P. Pretzsch Die Kunst Siegfried Wagners, Lipsk 1919; O. Daube Siegfried Wagner. Ein Lebensbild, zu seinem 60. Geburtstage, Bayreuth 1929; O. Daube Siegfried Wagner und die Märchenoper, Lipsk 1936; Th.E. Reimers Siegfried Wagner as Innovator, „Opera” XXIII, 1972; K. Söhnlein Erinnerungen an Siegfried Wagner und Bayreuth, wyd. P.P. Pachl, Bayreuth 1980; P.P. Pachl Siegfried Wagner. Genie im Schatten, Monachium 1988; M. Kiesel Studien zur Instrumentalmusik Siegfried Wagners, Frankfurt n. Menem 1994.