Troschel, Wilhelm

Troschel, Troszel, Wilhelm Karol, *26 VIII 1823 Warszawa, †2 III 1887 Warszawa, polski śpiewak (bas), kompozytor i pedagog niemieckiego pochodzenia. Był synem Wilhelma Troschela (†1840 Warszawa), budowniczego fortepianów, powstańca z 1830/31. Muzyki uczył się u R. Nocha (śpiew) i A. Freyera (harmonia); wg innych źródeł był uczniem K. Hermanna. 17 IV 1843 debiutował w Teatrze Wielkim w Warszawie w partii Rudolfa w operze Jezioro wieszczek F. Aubera, w 1844 został tam zaangażowany na stałe jako pierwszy bas. Przez 22 lata śpiewał niemal wszystkie ważne partie basowe w kolejnych premierach, m.in. w operach W.A. Mozarta, V. Belliniego, C.M. von Webera, G. Meyerbeera, F. Halévy’ego, G. Verdiego, F. von Flotowa, S. Moniuszki (Loteria, Halka, Hrabina, Verbum nobile, Straszny dwór), I.F. Dobrzyńskiego (Monbar) i A. Münchheimera (Otton Łucznik). W 1849 poślubił Wilhelminę Elżbietę, córkę G.A. Sennewalda, którego firma stała się wkrótce głównym wydawcą utworów Troschela. Miał 3 córki i 2 synów. Od ok. 1850 uczył śpiewu. Wiosną 1858 niedomagał wokalnie, lecz po pobycie „u wód” szybko wrócił do formy. 18 XI 1865 Troschel został zwolniony z teatru za udział w celebracjach żałobnych w rocznicę upadku powstania styczniowego. Zajął się wówczas pracą kompozytorską i nauczaniem śpiewu, opracował cenne Ćwiczenia głosowe i Szkołę śpiewu; występował też na koncertach jako śpiewak solista i dyrygent. Wieloletnia współpraca i przyjaźń łączyła go z Moniuszką, który dedykował mu balladę Trzech Budrysów (1857) i Kantatę dla Wilhelma Troszla… („Witaj bracie, któryś wzorem wytrwałości w pracy był”) na 4-głosowy chór mieszany do słów J. Chęcińskiego (1866). Troschel był współzałożycielem Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego i członkiem jego pierwszego zarządu (od 1871) oraz jurorem konkursów śpiewaczych Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, od 1877 kwalifikował śpiewaków do debiutu operowego w ramach Komitetu Trzech (z J. Dobrskim i L. Grossmanem). W 1880 objął funkcję honorowego inspektora chórów warszawskiej parafii ewangelicko-augsburskiej. Zmarł nagle; został pochowany na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie.

Troschel dysponował typowym basso cantante, o ciepłym, aksamitnym brzmieniu, choć niebyt dużej skali; ujmował muzykalnością, inteligencją, talentem aktorskim, a także piękną prezencją na scenie. Szczególnie podziwiano go w duetach z J. Dobrskim, z którym łączył go ten sam typ wrażliwości artystycznej i idealna dykcja. Miał w repertuarze ponad 50 oper. Obfita twórczość kompozytorska, w znacznym stopniu zachowana w drukach i autografach (28 autografów w Bibliotece Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego), pozostaje na dalszym planie wobec zasług Troschela jako śpiewaka. Składają się na nią przede wszystkim proste pieśni solowe i chóralne (romanse, dumki, pieśni sielskie, taneczne, religijne) do słów A. Mickiewicza, T. Lenartowicza, S. i B. Zaleskich, N. Żmichowskiej, I.J. Kraszewskiego, J. Chęcińskiego, Z. Krasińskiego lub do tłumaczeń tekstów obcych. Pieśni Troschela wielokrotnie wznawiano pojedynczo, także w różnych zbiorach i opracowaniach, co utrudnia ich systematyzację. Największą popularność zyskała pieśń religijna Pod Twą obronę Ojcze na niebie.

Literatura J. Sikorski Wilhelm Troschel, „Biblioteka Warszawska” 1847 t. 2; W. Bogusławski Wilhelm Troschel, „Tygodnik Ilustrowany” 1877 nr 219; J. Kleczyński Wilhelm Troschel, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1887 nr 180 (nekrolog); A. Poliński Wilhelm Troschel, „Kłosy” 1888 nr 1190; W. Rudziński Stanisław Moniuszko. Studia i materiały, 2 t., Kraków 1955, 1961.