Tolbecque, Auguste

Tolbecque [tolb’ek] Auguste, *30 III 1830 Paryż, †8 III 1919 Niort (départ. Deux-Sèvres), belgijski wiolonczelista, kompozytor i lutnik. Najwybitniejszy przedstawiciel osiadłej we Francji rodziny muzyków, syn znanego skrzypka, Auguste Josepha Tolbecque (1801–1869), działającego w orkiestrach paryskich i londyńskich. Tolbecque studiował w konserwatorium w Paryżu, m.in. u O. Vaslina (wiolonczela) i u N.H. Rebera (harmonia), w 1849 zdobył Premier Prix w zakresie gry na wiolonczeli. Budowy instrumentów oraz sposobów i technik renowacji instrumentów dawnych uczył się u V. Rambaux. W latach 1865–71 uczył gry na wiolonczeli w konserwatorium w Marsylii i występował z orkiestrą tamtejszej opery. Następnie powrócił do Paryża, koncertował z Société des Concerts du Conservatoire oraz z kwartetami P. Maurina i Ch. Lamoureux; grał także (jako solista) na violi da gamba. W 1872 Saint-Saëns zadedykował mu I Koncert wiolonczelowy a-moll op. 33, który Tobecque wykonał po raz pierwszy 19 I 1873. Przez całe życie zbierał zabytkowe instrumenty, z których stworzył w swojej słynnej rezydencji Fort Foucault w Niort wspaniałą kolekcję. Znajdowały się w niej m.in. renesansowe lutnie i teorbany pochodzące z Niemiec i Włoch, unikatowe średniowieczne instrumenty dęte, rozmaite odmiany wiolonczel, a także szpinety, klawesyn i organy z XVII i XVIII wieku. Tolbecque odnowił również skonstruowany przez D.N. Winkela (1777–1826) mechaniczny instrument componium, którego konstrukcja umożliwiała improwizację na dowolny temat. W 1879 duża część kolekcji Tolbecque’a została zakupiona przez rząd belgijski dla konserwatorium w Brukseli; pozostała część i bogate zbiory biblioteczne uległy rozproszeniu w kilka lat po jego śmierci. Tolbecque był pionierem w zakresie technik renowacji i rekonstrukcji dawnych instrumentów, opierał się głównie na źródłach ikonograficznych — rzeźbie i malarstwie sakralnym różnych epok, dążył do odtworzenia autentycznego brzmienia instrumentu. W 1909 został kawalerem orderu Legii Honorowej. Z jego prac naukowych szczególne znaczenie miała L’art du luthier. Tolbecque był jednym z najwybitniejszych wiolonczelistów swoich czasów, komponował głównie utwory na wiolonczelę (koncerty, etiudy, miniatury), także utwory dydaktyczne, zebrane w zbiorze Gymnastique du violoncelliste.

Literatura: V.-Ch. Mahillon Catalogue descriptif et analytique du Musée Instrumental du Conservatoire Royal de musique de Bruxelles, 5 t., Gandawa 1880–1922; C. Pierre Le Conservatoire national de musique et de déclamation. Documents historiques et administratifs, Paryż 1900; C. Liégois, E. Nogué Le violoncelle. Son histoire, ses virtuoses, Paryż 1913; Ph.J. van Tiggelin Componium. The Mechanical Musical Improvisor, Louvain-la-Neuve 1987; C. Gendron Auguste Tolbecque, luthier et musicien, Niort 1997.