Taylor, Raynor

Taylor [t’ejler] Raynor, Rayner, *1747 Londyn, †17 VIII 1825 Filadelfia, angielski kompozytor, organista, śpiewak i pedagog. Kształcił się w kapeli królewskiej jako członek jej chóru chłopięcego, był również uczniem S. Arnolda. W latach 1765–92 działał jako organista i nauczyciel muzyki w Chelmsford (hrabstwo Essex) oraz współpracował z teatrami w Londynie, m.in. Marylebone Gardens, Royal Circus, Theatre Royal (Little Theatre przy Haymarket), jako śpiewak i kompozytor, a także jako dyrektor muzyczny w Sadlers Wells. Niektóre źródła podają, nie precyzując dat, że był również dyrektorem muzycznym Theatre Royal (założ. 1769) w Edynburgu, gdzie do jego uczniów należał A. Reinagle. W 1778 Taylor wystawił w Londynie farsę muzyczną Buxom Joan, w latach 80. opublikował 6 sonat op. 2 na skrzypce i instrument klawiszowy. W 1792 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych z panną Huntley, aktorką komediową Covent Garden; występowali wspólnie w Richmond, Baltimore i Annapolis (Taylor przez krótki czas był tam organistą przy kościele św. Anny). W 1793 osiedlił się w Filadelfii (ówcześnie stolicy stanu Pensylwania oraz stolicy Unii), w 1809 otrzymał amerykańskie obywatelstwo. W 1814 wystawiono w Filadelfii z wielkim powodzeniem sztukę angielskiego dramaturga W. Dimonda The Aethiop z muzyką Taylora. W tym samym roku kompozytor wystąpił jako wykonawca własnego koncertu organowego na otwarcie Vauxhall Gardens w Filadelfii. Z czasem stał się znaną postacią lokalnego życia muzycznego (obok A. Reinagle’a i B. Carra, również angielskich emigrantów). Podobnie jak inni miejscowi kompozytorzy pisał muzykę do importowanych angielskich sztuk i oper komicznych (oryginalne partytury bywały niedostępne, innym razem zamawiano nowe opracowania) dla teatru prowadzonego przez A. Reinagle’a, działał także jako nauczyciel muzyki i organów kościoła św. Piotra (1795–1813); podobnie jak w Anglii miał reputację wybitnego improwizatora. Pod koniec życia, w 1820, był pośród członków założycieli Musical Fund Society, jednego z pierwszych amerykańskich towarzystw muzycznych, które dysponowało własną orkiestrą i organizowało regularne koncerty.

Taylor komponował wiele, w miarę doraźnych potrzeb letnich teatrów w Londynie, dla których aktualnie pracował; bywał też zatrudniany jako śpiewak i uzdolniony aktorsko komik. Tworzył przede wszystkim muzykę uzupełniającą do sztuk teatralnych, burlett, oper komicznych i pantomim innych kompozytorów. Jedynym większym zachowanym jego utworem muzyczno-dramatycznym jest 1-aktowa burletta Buxom Joan, wystawiona w 1778 w Little Theatre przy Haymarket. Był to rodzaj farsy muzycznej, popularnej w 2. połowie XVIII w., angielska odmiana włoskiej burletty, pod koniec wieku często odchodząca od obowiązującej początkowo tematyki mitologicznej, zakorzeniona w tradycjach opery balladowej. Taylor był kompozytorem o bogatej inwencji melodycznej, wyczulonym na prozodyczne, a także humorystyczne walory tekstu; naturalność i prostotę łączył z wyrazistą ekspresją, tworząc własną odmianę stylu galant, w której konwencjach utrzymane byty jego utwory. Porównywano go z W. Shieldem, dla którego podobno napisał bardzo popularną wówczas arię The Heaving of the Lead do farsy Hertford Bridge (wyst. Londyn 1792).

Amerykański okres twórczości scenicznej Taylora reprezentuje muzyka do sztuki W. Dimonda Aethiop, oryginalnie napisana dla Covent Garden (wystwiona bez powodzenia w 1812 z muzyką H. Bishopa). Do Stanów Zjednoczonych dotarł tylko tekst, partytura jako własność Covent Garden pozostała w Londynie (podobnie kostiumy, dekoracje i inne akcesoria). Nowe opracowanie muzyczne dyrekcja teatru w Filadelfii powierzyła Taylorowi, a wystawienie anonsowano jako „Grand Romantick [sic!] Drama”. Premiera w 1814 odniosła wielki sukces. Aethiop uważany jest w historii muzyki amerykańskiej za szczytowe osiągnięcie teatru muzycznego z pierwszego okresu jego rozkwitu (1794–1822) w Filadelfii, a uwerturę zalicza się do najlepszych wstępów instrumentalnych z tego okresu. Taylor zachował hybrydyczną formę opracowania londyńskiego (powstałą ze skrzyżowania konwencji dramatu mówionego i konwencji operowej), budując akcję na 2 planach: planu mówionego, zarezerwowanego dla środowiska kalifów z panującej w Bagdadzie dynastii Abbasydów, oraz planu utrzymanego w konwencjach opery komicznej dla postaci z kręgu plebejskiego (młodego chrześcijańskiego małżeństwa, uwikłanego w niezawinione perypetie). W pierwszym planie, dla podkreślenia atmosfery dramatu kompozytor wprowadził majestatyczne, a na zakończenie sztuki radosne partie chóralne, wywiedzione z chóralnych tradycji händlowskich oraz starannie opracowane interludia instrumentalne. W planie drugim dominują arie, potwierdzające talent i vis comica twórcy, a ponadto zabawne partie ansamblowe; przeważa akompaniament instrumentalny z solowymi partiami koncertującymi. Zgrabnie zakomponowana całość utrzymana jest w stylistyce klasycznej, przeszczepionej do opery angielskiej m.in. przez uczniów W.A. Mozarta (S. Storace’a, M. Kellyego, T. Attwooda).

Literatura: O. Sonneck A Bibliography of Early Secular American Music, Waszyngton 1905, popr. i poszerz. W.T. Upton, 2. wyd. 1945, przedr. z wstępem I. Lowensa, Nowy Jork 1964 (zawiera wykaz utworów Taylora); R.J. Wolfe Secular Music in America, 1801–1825. A Bibliography, Nowy Jork 1964 (zawiera wykaz utworów Taylora); C. Durang History of Philadelphia Stage between the Years 1749 and 1855, zbiór artykułów prasowych, wyd. T. Westcott, Filadelfia 1868; Annals of Music in Philadelphia and History of The Musical Fund Society from its Organization in 1820 to the Year 1858, zebrał L.C. Madeira, wyd. P.H. Goepp, Filadelfia ok. 1896, przedr. Nowy Jork 1973; J.A. Cuthbert Raynor Taylor and Anglo-American Musical Life, dysertacja West Virginia University, 1980 (zawiera wykaz utworów Taylora); V.F. Yellin Raynor Taylor, „American Music” I, 1983 nr 3; V.F. Yellin Raynor Taylor’s Music for „The Aethiop”, „American Music” IV, 1986 nr 3 oraz V, 1987 nr 1.