Sutkowski, Stefan

Sutkowski, Stefan, *7 III 1932 Warszawa, †22 IV 2017 Warszawa, polski muzykolog, oboista, organizator życia muzycznego, wydawca, brat Adama. W 1955 ukończył studia w PWSM w Warszawie w klasie oboju J. Klukowskiego, a w 1959 muzykologię na UW. W latach 1954–74 był oboistą w orkiestrze Filharmonii Narodowej. W 1957 zorganizował Musicae Antiquae Collegium Varsoviense, pierwszy w Polsce zespół muzyki dawnej, włączony w 1961 do nowo utworzonej przez Sutkowskiego Sceny Kameralnej przy Filharmonii Narodowej, która dała początek Warszawskiej Operze Kameralnej (inauguracja Warszawskiej Orkiestry Kameralnej 12 IX 1961). Zainteresowania muzyczne Sutkowskiego ukierunkowane były głównie na włoską muzykę operową, a także na nieznane lub zapomniane dzieła dawnej muzyki polskiej i obcej, zarówno sceniczne jak i koncertowe; wiele odnalezionych utworów zostało wykonanych i nagranych przez zespoły Warszawskiej Orkiestry Kameralnej. W repertuarze Warszawskiej Orkiestry Kameralnej znalazło się kilkadziesiąt oper z epoki baroku i klasycyzmu, a także średniowieczne misteria (dramaty liturgiczne) i nowe opery współczesnych kompozytorów polskich. Z inicjatywy Sutkowskiego obok działalności operowej Warszawska Orkiestra Kameralna skupiała różne zespoły specjalizujące się w wykonywaniu muzyki oratoryjnej i cerkiewnej, w 1975 powstała Scena Mimów, w latach 1981–87 istniała Operowa Scena Marionetek. Jako dyrektor Warszawskiej Orkiestry Kameralnej Sutkowski przywiązywał dużą wagę do organizowania festiwali realizowanych przez liczne grono artystów polskich i zagranicznych. Odbywający się od 1980 Festiwal Muzyki Dawnej Ad Hymnos ad Cantus zainspirował go w 1984 do utworzenia przy Warszawskiej Orkiestrze Kameralnej Ośrodka Dokumentacji i Badań Dawnej Muzyki Polskiej. W 1991 Sutkowski zrealizował bezprecedensowy w skali światowej I Festiwal Mozartowski, na którym wykonano wszystkie opery W.A. Mozarta, a także jego dzieła oratoryjne, symfoniczne, kameralne i organowe; od tego czasu Festiwal Mozartowski odbywa się w Warszawie każdego roku. W 1993 Sutkowski zorganizował I Festiwal Oper Barokowych, który również stał się imprezą coroczną, a od 1995 istnieje Festiwal Oper C. Monteverdiego, na którym w 1996 wykonano wszystkie opery tego kompozytora. Na początku 1999 na scenie Warszawskiej Orkiestry Kameralnej odbył się I Festiwal G. Rossiniego, w 2000 zainaugurowano coroczny Festiwal Oper Staropolskich, a jesienią 2000 odbył się I Festiwal G.F. Händla. Wielkim przedsięwzięciem organizacyjno-artystycznym Sutkowskiego były obchody 400-lecia opery na świecie, trwające od X 2000 do X 2001; były one zarazem zwieńczeniem 40-letniej działalności Warszawskiej Orkiestry Kameralnej, obejmującej ok. 100 premier. Podczas obchodów wystawiono 57 oper (130 spektakli) i zakończono je Festiwalem Polskich Oper Współczesnych, z których kilka powstało na zamówienie Warszawskiej Orkiestry Kameralnej. Od 3 V 2004 do 3 V 2005 z inicjatywy Sutkowskiego odbyła się w Warszawskiej Orkiestrze Kameralnej prezentacja muzyki Zjednoczonej Europy p.n. Oda do Europy (83 spektakle operowe i 53 koncerty).

Sutkowski przywiązywał dużą wagę do promocji polskiej muzyki i polskiego wykonawstwa za granicą. Od występu w 1972 na Holland Festival zespoły Warszawskiej Orkiestry Kameralnej dały ponad 1000 przedstawień i koncertów w 16 krajach Europy, w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Japonii i Libanie. Lata poszukiwań, gromadzenia i opracowywania zabytków muzyki polskiej oraz wieloletnia współpraca z muzykologami skłoniły Sutkowskiego do utworzenia w 1992 Fundacji Pro Musica Camerata, a w jej ramach Pro Musica Camerata Edition oraz prywatnego wydawnictwa Sutkowski Edition Warsaw, którego czołowym osiągnięciem edytorskim jest «Historia Muzyki Polskiej» (także w wersji angielskiej), obejmująca syntetyczne opracowanie dziejów muzyki polskiej od czasów najdawniejszych do współczesności (dotychczas 7 tomów) oraz monografie wybranych tematów (5 tomów). Sutkowski miał także w swym dorobku opracowania muzyczne dla teatru dramatycznego i lalkowego (I nagroda za Dundo Naroje i Tryptyk Staropolski), liczne artykuły w wydawnictwach festiwalowych, programach operowych i koncertowych oraz w „Ruchu Muzycznym”, zawierające fachową ocenę polskiego wykonawstwa muzycznego. Od chwili powstania Warszawskiej Orkiestry Kameralnej Sutkowski całkowicie poświęcił się działalności tej placówki, jako jej dyrektor naczelny i artystyczny, ale w latach 1974–81 był również prezesem Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków.

Odznaczenia: Krzyż Honorowy I klasy w dziedzinie nauki i sztuki, przyznany przez Prezydenta Republiki Austrii (1991), Krzyż Komandorski (1992), Krzyż Komandorski z Gwiazdą (1996) oraz Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (2001), Komandoria Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1999); doktorat honoris causa Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie (2002).

Literatura: T. Maciejewski Warszawska Opera Kameralna, w: Oda do Europy. Sezon muzyczny Zjednoczonej Europy w Warszawskiej Operze Kameralnej, 3 maja 2004–3 maja 2005, Warszawa 2004.