Suchoň, Eugen

Suchoň [s’uchoń] Eugen, *25 IX 1908 Pezinok, †5 VIII 1993 Bratysława, słowacki kompozytor i pedagog. Początki edukacji muzycznej uzyskał w rodzinnym domu. Od 1920 uczył się gry na fortepianie (u F. Kafendy, E. Križana i L. Adamcovej-Svobodovej) w szkole muzycznej w Bratysławie. W latach 1927–31 studiował kompozycję u F. Kafendy i dyrygenturę u J. Vincourka w tej samej szkole, przekształconej w akademię muzyczną. W latach 1931–33 pogłębiał studia kompozytorskie w klasie mistrzowskiej V. Nováka w konserwatorium w Pradze. Od 1933 uczył w akademii muzycznej (w 1941 przemianowanej na państwowe konserwatorium) w Bratysławie, w latach 1938–41 pełnił funkcję dziekana. W 1947 został profesorem na wydziale pedagogicznym, połączonym następnie z wydziałem filozoficznym Uniwersytetu im. Komeńskiego, gdzie pracował w latach 1959–74. Od 1975 był członkiem Akademie der Künste w Berlinie Wschodnim. Otrzymał m.in. tytuł Narodowego Artysty (1958), doktorat h.c. Uniwersytetu im. Komeńskiego (1969) i nagrodę im. Herdera (1981). W 1988 w 80. rocznicę urodzin Suchoňa Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze” w Olsztynie zorganizowało jego koncert jubileuszowy. Pośmiertnie odznaczony Orderem Ľudovíta Štúra I Klasy.

Suchoň jest twórcą stylu narodowego w muzyce słowackiej. W jego twórczości dokonał się zarazem przełom między muzyką tradycyjną a współczesną, przejście od późnoromantycznej chromatyki do modalności, która powstała poprzez sięganie do korzeni prastarej słowackiej pieśni ludowej. Tworzenie jej współczesnego idiomu (charakterystyczne podwójne stosowanie trytonu) w wysublimowanej i wykrystalizowanej postaci oraz formy o dramatycznym rozwoju należy do największych osiągnięć warsztatowych Suchoňa (Psalm ziemi podkarpackiej). Wyrazem stylu progresywnego jest zastosowanie procedur dodekafonicznych i przejście od myślenia linearnego do struktur wertykalnych. Kwintesencję jego stylu reprezentuje opera Krutniawa, uznawana za pierwszą narodową operę słowacką.

Literatura: Skladatel a teoretik E. Suchoň – katalóg diel, Bratysława 1987; E. Zavarský E. Suchoň – profil skladatela, Bratysława 1955; J. Kresánek Národný umelec E. Suchoň, Bratysława 1961; J. Kresánek, I. Vajda Národný umelec E. Suchoň, Bratysława 1979; D. Suchoňová Podmanený svet. Mladé letá, Bratysława 1981; W. Jegorowa E. Suchoň, Moskwa 1987; Z. Martináková E. Suchoň, Monachium 1993, Tvorivý odkaz Eugena Suchoňa v kontexte miesta, doby, vývoja a diela vrstovníkov. Zborník z muzikologickej konferencie s medzinárodnou účast’ou konanej v rámci festivalu Bratilavské hudobné slávnosti 2008, red. L. Chalupka, Bratislava 2009.